Hôm 3 Tháng Chín, Tổng Thống Nga Putin nói mình sẵn sàng gặp Tổng Thống Zelensky nhưng chỉ trong trường hợp ông Zelensky tới Moscow.
Kyiv đã tức thì bác bỏ yêu cầu của Nga, chó đó là không thể chấp nhận được. Theo ông Zelensky, yêu cầu này của Nga cho thấy Nga đang tìm cách trì hoãn đàm phán song phương. Sau đó ông Putin nhấn mạnh rằng “Nga gần như không thể đạt được thỏa thuận về các vấn đề then chốt với Ukraine.”
Trong tình hình lúc này, có lẽ ông Putin không sai khi nói như vậy. Và hẳn ông Zelensky cũng có thể nói rằng “Ukraine gần như không thể đạt được thỏa thuận về các vấn đề then chốt với Nga.” Đơn giản là vì lập trường của hai bên còn quá khác biệt, không dễ dàng san lấp được ngay.
Tổng Thống Donald Trump hẳn cũng hiểu điều này và ông đã thể hiện sự sốt ruột của mình bằng tuyên bố thẳng thừng trước khi lên đường sang thăm nước Anh: “Ông Zelensky sẽ phải nhượng bộ để đạt được thỏa thuận, và Âu Châu cần dừng mua dầu Nga.”
Dù ông Trump không nói rõ ông Zelensky phải nhượng bộ như thế nào nhưng ai cũng hiểu rằng ông muốn Ukraine phải nhượng cho Nga một phần lãnh thổ của Ukraine, điều mà ông Zelensky cương quyết không chấp nhận, viện Hiến pháp Ukraine không cho phép làm điều đó.
Câu hỏi đặt ra là nếu ông Zelensky không chịu nhượng bộ Nga về vấn đề lãnh thổ thì sao? Ông Trump sẽ cắt quân viện cho Ukraine ư? Thiết nghĩ, ông Trump dù không hài lòng vẫn khó có thể trừng phạt Ukraine như thế. Là vì vào thời điểm này, Washington đâu thực sự còn viện trợ quân sự cho Ukraine. Những gói vũ khí mà Ukraine nhận được từ Washington trong thời gian gần đây đều được trả bằng tiền của Âu Châu, chứ không phải bằng tiền của Mỹ.
Tổng Thống Zelensky cho biết tên lửa Patriot và HIMARS nằm trong hai đợt viện trợ đầu tiên cho Ukraine thông qua Cơ Chế Danh Sách Yêu Cầu Ưu Tiên (PURL) vốn được NATO thiết lập đầu Tháng Tám, theo đó các nước thành viên Âu Châu và Canada sẽ góp tiền mua vũ khí Mỹ chuyển cho Ukraine. Sáng kiến này được triển khai theo thỏa thuận mà Tổng Thống Trump đạt được với Tổng Thư Ký NATO là ông Mark Rutte vào Tháng Bảy. Ông Trump vốn phản đối việc Mỹ chi hàng tỷ Mỹ kim để viện trợ cho Ukraine, và xem cuộc chiến ở Ukraine không phải là cuộc chiến của nước Mỹ.
Cơ chế PURL là cách để Mỹ tiếp tục hỗ trợ Ukraine mà không phải bỏ tiền, thậm chí còn là cách để ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ hái ra tiền nhờ vào cuộc chiến ở Ukraine. Cách đây vài tháng Kyiv đã cam kết mua gần 100 tỷ Mỹ kim vũ khí Mỹ bằng ngân sách do Âu Châu cung cấp nhằm đổi lấy bảo đảm an ninh từ Washington sau khi Ukraine đạt được thỏa thuận hòa bình với Nga.
Về việc ông Trump muốn Âu Châu phải dừng mua dầu Nga, người ta thấy rằng vào giờ này chỉ hai nước Hungary và Slovakia còn làm điều đó. Ngày 7 Tháng Chín, Kyiv tuyên bố đã tấn công đường ống dẫn dầu Druzhba ở vùng Bryansk của Nga, gây thiệt hại nặng nề. Druzhba là một trong những tuyến đường ống dài nhất thế giới. Tuyến đường này là nguốn cung chính cho Hungary và Slovakia.
Mặc cho sự phản đối gay gắt của Hungary và Slovakia, Kyiv xem đây là biện pháp trừng phạt, và rằng “chính Nga, chứ không phải Ukraine, mới là bên khởi đầu xung đột và từ chối chấm dứt chiến tranh.” Vấn đề là theo Budapest, ông Trump đã nổi giận về việc Ukraine tập kích đường ống Druzhba.
Chẳng biết có đúng là ông Trump đã nổi giận như Budapest nói không, nhưng có một điều ai cũng thấy, đó là ông Trump đang có thái độ không rõ ràng về cuộc xung đột. Lúc thì ông nhắc đến ý tưởng gỡ rào để cho phép Ukraine tập kích sâu vào trong lãnh thổ Nga, lúc thì ông nói Kyiv phải nhượng bộ Moscow. Hoặc ông ra hết tối hậu thư này tới tối hậu thư khác rồi lại lờ đi. Chẳng biết đâu mà lần. Có người bảo thế mới đúng là Trump. Chắc vậy thôi!
Tờ Le Monde cho rằng sự thiếu quyết đoán của ông Trump đang tạo điều kiện thuận lợi cho Nga. Và rằng sự bất nhất của ông làm suy yếu nguyên tắc sáng lập của NATO: Tình đoàn kết giữa các thành viên. Đó là điều Nga muốn. Theo Le Monde, điểm yếu lớn nhất của NATO chính là Trump. Hẳn Le Monde có lý khi đưa ra nhận định này.
Tóm lại, con đường dẫn tới hòa bình ở Ukraine vẫn còn rất gập ghềnh. Đó đâu chỉ do sự ngoan cố của Điện Kremlin, mà còn do sự bất nhất của ông tổng thống lắc lư.
