Trước việc nhiều nước Ả Rập và Hồi Giáo cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng đối với kế hoạch sáp nhập khu Bờ Tây của Israel, Tổng Thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông sẽ “không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây.”
“Đủ rồi, tới lúc phải dừng lại,” ông Trump nói. Tuyên bố này của ông Trump có vẻ là một gáo nước lạnh dội vào phe cực hữu ở Israel vốn muốn mở rộng chủ quyền đối với khu Bở Tây cũng như dập tắt hy vọng về một nhà nước của người Palestine.
Bờ Tây, cách gọi tắt của “Bờ Tây sông Jordan,” bao gồm Đông Jerusalem, có diện tích hơn 5,600km2 với dân cư gần 3 triệu người Palestine và hơn 400 ngàn người định cư Do Thái. Tình trạng của Đông Jerusalem bị tranh cãi rất nhiều vì sau khi sáp nhập khu vực này, Israel không còn xem nó là một phần của Bờ Tây, bất chấp Liên Hiệp Quốc không công nhận sự sáp nhập này.
Hiệp ước hòa bình Oslo coi tình trạng của Đông Jerusalem là không liên quan tới tình trạng của những vùng lãnh thổ Palestine khác. Năm 2017, Tổng Thống Donald Trump công nhận toàn Jerusalem là thủ đô của Israel và cho đặt trụ sở đại sứ quán Mỹ tại đây.
Hiệp ước Oslo lúc đầu được cho là mang lại quyền tự quyết cho người Palestine, dưới hình thức một nhà nước Palestine. Điều này có nghĩa là Israel sẽ chấp nhận các yêu sách của người Palestine về chủ quyền quốc gia. Hiệp ước này qui định các bước, theo đó quân đội Israel sẽ rút quân từng giai đoạn khỏi các vùng lãnh thổ của người Palestine mà Israel đã chiếm đóng từ năm 1967, chuyển giao quyền lực cho chính quyền Palestine.
Thế nhưng Hiệp ước Oslo thất bại. Nguyên nhân chủ yếu được cho là vì Tổ chức Giải Phóng Palestine (PLO) buộc phải công nhận Israel là một quốc gia chính thức chiếm 78% diện tích Palestine lịch sử. Song Israel lại từ chối công nhận nhà nước Palestine trên 22% diện tích đất còn lại, mà chỉ thừa nhận PLO là đại diện duy nhất của người Palestine. Israel chỉ chấp nhận tầm nhìn của Hiệp ước Oslo về giải pháp hai nhà nước, chứ chưa hề thừa nhận một nhà nước Palestine thực tế nào có thể có.
Mặt khác, trong nội bộ Israel có những phần tử cực hữu xem PLO là tổ chức khủng bố. Phản đối Hiệp ước Oslo, họ không muốn từ bỏ các vùng đất mà Israel đã giành được. Những phần tử cực hữu đó được tin là đứng đằng sau vụ ám sát ông Yitzhak Rabin năm 1995. Năm 1993, Thủ Tướng Israel Yitzhak Rabin và người đứng đầu PLO là Yasser Arafat ký kết Hiệp ước Oslo với sự trung gian của Tổng Thống Mỹ Bill Clinton.
Một trong những “hậu quả nghiêm trọng” mà các nước Ả Rập và Hồi Giáo cảnh báo là họ có thể xem xét đóng băng Hiệp định Abraham. Hiệp định này vốn là một loạt thỏa thuận bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập do Mỹ làm trung gian, được ký vào năm 2020 dưới thời Tổng Thống Trump.
Dù tuyên bố này của ông Trump có vẻ dứt khoát và mạnh mẽ, song nó khiến người ta phải hoài nghi về độ khả thi. Bởi Tel Aviv từ lâu nay cho thấy họ là đồng minh của Washington hơn là tay sai của Washington. Vì vậy chưa chắc Tổng Thống Trump có thể “không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây.” Đó là chưa nói ông Trump đã thực bụng muốn như thế.
Được biết hiện tại Tel Aviv đang có kế hoạch định cư của người Israel dự kiến cắt đứt Bờ Tây khỏi Đông Jerusalem. Dự án này sẽ cắt ngang vùng đất mà Palestine muốn thành lập nhà nước.
Vấn đề là ngay cả khi Tel Aviv tuyên bố không sáp nhập Bờ Tây theo ý của ông Trump, thì thực tế là với sự mở rộng các khu định cư người Do Thái ở Bờ Tây, Tel Aviv vẫn đang thực hiện việc sáp nhập Bờ Tây. Từ trước tới nay Israel luôn từ chối nhượng lại quyền kiểm soát khu Bờ Tây cho người Palestine. Lập trường này càng được củng cố sau vụ khủng bố Bảy Tháng Mười do Hamas thực hiện.
Người Palestine từ lâu kêu gọi thành lập một nhà nước độc lập bao gồm Bờ Tây, Dải Gaza và Đông Jerusalem, những vùng lãnh thổ do Israel kiểm soát sau Cuộc Chiến Sáu Ngày năm 1967.
Nói đi nói lại, cái tuyên bố mới nhất của Tổng Thống Trump xem ra chỉ nhằm xoa dịu sự bất bình của các nước Ả Rập và Hồi Giáo, chứ không có giá trị thực thi trên thực tế. Việc người Palestine có được một nhà nước độc lập vẫn là chuyện rất xa vời.
