Ở một độ tuổi nhất định, những hành động đơn giản như ngồi xuống ghế hoặc đứng dậy có thể trở thành một thách thức thể chất đáng lo ngại, thường kèm theo tiếng càu nhàu, rên rỉ và các âm thanh khó nghe khác. Mặc dù có vẻ như một thói quen kỳ quặc, nhưng những âm thanh này thường là kết quả trực tiếp của những thay đổi sinh lý xảy ra khi lão hóa.
Vai trò của sức mạnh cốt lõi và sự suy yếu cơ bắp
Một trong những lý do chính khiến người cao tuổi càu nhàu hoặc rên rỉ là sự suy giảm sức mạnh cốt lõi. Các cơ cốt lõi – cơ bụng, liên sườn và lưng dưới – đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định cơ thể trong các chuyển động như chuyển từ tư thế ngồi sang tư thế đứng. Khi chúng ta già đi, những cơ này tự nhiên mất khối lượng và sức mạnh trong một quá trình, sarcopenia. Sự mất cơ do tuổi tác này khiến những việc đơn giản trước đây chỉ cần ít nỗ lực trở thành một gánh nặng thể chất đáng kể.
Khi bạn đứng dậy khỏi ghế, các cơ cốt lõi sẽ hoạt động để kéo thân mình thẳng lên và tạo sự ổn định. Với các cơ bị suy yếu, chuyển động này đòi hỏi nhiều nỗ lực. Tiếng rên rỉ hoặc nghe như đang rặn thường là một phản ứng không tự chủ với sự gắng sức này. Hành động gắng sức để thực hiện một nhiệm vụ thể chất, ngay cả khi có vẻ nhỏ, khiến một người phải nín thở để tạo áp lực lên ngực và bụng. Động tác này, valsalva, giúp người đó cảm thấy ổn định và mạnh mẽ lên trong khi nâng vật nặng. Hơi thở thoát ra tạo thành tiếng rên.
Mối liên hệ với đau và cứng khớp
Ngoài việc yếu cơ, những âm thanh này cũng là phản ứng trực tiếp với cơn đau hoặc cứng khớp. Khi đạt đến tuổi cao, các khớp sẽ trở nên kém linh hoạt và các tình trạng như viêm khớp có thể gây ra đau mãn tính. Khi một người ngồi trong thời gian dài, các cơ và khớp sẽ bị cứng. Hành động đứng lên làm kéo giãn các cơ cứng này và tạo áp lực lên các khớp bị đau, gây ra cảm giác khó chịu trong giây lát. Một tiếng “hít hà” theo phản xạ là một lời nói không tự chủ của cơn đau nhất thời này.
Sự cứng khớp này đặc biệt dễ nhận thấy ở những vùng như hông, đầu gối và lưng dưới, những nơi chịu nhiều áp lực nhất từ trọng lượng cơ thể trong các chuyển động này. Âm thanh phát ra không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của cơn đau dữ dội, mà đó được xem như cách cơ thể nhận biết sự khó chịu hoặc sức đề kháng về mặt thể chất. Đây còn là phản ứng sinh lý phổ biến trước sự căng thẳng hoặc khó chịu.
Yếu tố tâm lý và xã hội
Mặc dù lý do thể chất thường phổ biến nhất, nhưng hành động rên siết cũng mang yếu tố tâm lý. Đôi khi, những âm thanh này đóng vai trò như một hình thức giao tiếp. Một người rên lớn để báo hiệu cho người khác biết họ đang gặp khó khăn hoặc một cách để tìm kiếm sự đồng cảm hoặc đưa ra một nhận xét nhẹ nhàng về thực tế thể chất của quá trình lão hóa.
Theo thời gian, rên siết cũng trở thành một thói quen. Nếu một người bị cứng khớp và đau trong một thời gian, những tiếng phàn nàn mà họ tạo ra để phản ứng với sự khó chịu đó trở thành một phần ăn sâu vào chính chuyển động. Ngay cả vào những khi họ cảm thấy ít đau hoặc cứng khớp, âm thanh này vẫn được tạo ra theo thói quen, giống như một người luôn nói “ừm” hoặc “à” khi trò chuyện.
Thú vị thay, có một giả thuyết cho rằng những âm thanh này hỗ trợ cho việc gắng sức về mặt thể chất. Giống như cách các vận động viên quần vợt hoặc cử tạ hô vang “hự hà” để tăng sức mạnh, tiếng rên giúp người cao tuổi tập hợp thêm năng lượng cần thiết để đứng dậy. Đó là một hình thức củng cố tâm lý giúp một nhiệm vụ khó khăn trở nên dễ dàng hơn một chút. Đối với một người cao tuổi, việc đứng dậy khỏi ghế thành công được xem như một kỳ tích ấn tượng như một vận động viên chuyên nghiệp thực hiện một cú trả bóng mạnh mẽ trên sân tennis.
Về bản chất, tiếng rên siết của người cao tuổi không hề ngẫu nhiên, mà là sự kết hợp phức tạp giữa các phản ứng sinh lý với tình trạng yếu cơ, sự thừa nhận bằng âm thanh về cơn đau và cứng cơ, và một thói quen học được, cũng phục vụ cho mục đích tâm lý hoặc xã hội. Theo cách nào đó, những điều này thể hiện các thách thức hàng ngày của quá trình lão hóa.
(Theo Mentalfloss)
