Năm nay, từ ngày 10 đến 21 tháng Mười Một, cuộc hội thảo hằng năm về khí hậu sẽ được tổ chức tại Belem, Brazil. Ban tổ chức ước đoán rằng sẽ có khoảng chín chục ngàn người tham dự.
Đây là cuộc hội thảo có tính cách quốc tế bao gồm các quốc gia thành viên ký kết trong bản quyết nghị của Liên Hiệp Quốc, đồng thuận với các điều khoản liên quan đến khí hậu hay “UN Framework Convention on Climate Change” (UNFCCC).
Hằng năm, các thành viên này hội họp tìm cách giải quyết các vấn nạn liên quan đến khí hậu. Năm nay, trước các thay đổi trầm trọng về thời tiết như những trận bão lụt lớn, cơn nóng thiêu đốt và băng tan nhanh… do gia tăng khí thải khiến địa cầu mỗi ngày một nóng hơn, việc giải quyết các vấn nạn bạc tỷ ấy trở nên cấp bách hơn.
Năm nay cũng là năm thứ mười, một thập niên sau ngày 200 quốc gia thành viên ký kết hiệp ước Paris Climate Agreement, đồng thuận với chương trình tiết giảm 1.5°C bớt hâm nóng địa cầu (so với thời trước kỷ nguyên kỹ nghệ).
Con số này được xem là “ngưỡng” của các biến cố lớn về khí hậu, địa cầu càng bị hâm nóng thì thời tiết càng tệ hại, bão lụt rồi hạn hán nặng nề.
Cuộc hội thảo quốc tế năm nay cũng sẽ vắng bóng Hoa Kỳ, một trong những quốc gia đưa vào không gian lượng khí thải lớn nhất.
Paris Climate Agreement được ký kết ngày 12 Tháng Mười Hai năm 2015 với 194 quốc gia thành viên kể cả Hoa Kỳ và Liên Âu Châu. Đầu năm nay, sau khi nhậm chức, ông tổng thống Hoa Kỳ đã khởi đầu việc rút chân khỏi hiệp ước kể trên và biểu rằng hiệp ước ấy chỉ “móc túi”, tốn tiền đóng góp mà chẳng lợi lộc gì!
Ngoài điều khoản “hạ nhiệt” 1.5C (so với thời trước kỷ nguyên kỹ nghệ), các quốc gia thành viên còn đồng thuận việc tài trợ các quốc gia nghèo đói, giúp họ chuyển hệ thống sử dụng ít năng lượng bớt khí thải. Dễ hiểu là không khí có ảnh hưởng muôn nơi, muôn người. Một địa phương bị hâm nóng, cả vùng đất chung quanh đều bị hâm nóng tương tự. Nước bẩn, không khí bẩn lan tỏa khắp nơi. Họ ‘ao ước’ xa hơn, khí thải sẽ xuống mức zero trong 30 năm sắp tới, những năm 2050-2100.
Trước ngày khai mạc, các nguyên thủ quốc gia đã khởi sự thương thảo, bàn luận về những chi tiết sẽ được bàn luận và có thể đồng thuận trước khi các thành viên nhẹ ký tham gia. Năm ngoái, cuộc hội thảo CP29 tại Baku, Azerbaijan đã kéo dài hơn 35 tiếng, so với chương trình, mới kết thúc.
Cuộc hội thảo dẫn đến sự đồng thuận với chương trình tài trợ 300 tỷ mỹ kim hằng năm vào năm 2035 cho các quốc gia nghèo đói, giúp những đất nước này giải quyết các tệ nạn khí thải. Số tiền ấy xem ra không thấm tháp chi vì các quốc gia nghèo đói kia cần đến 1.3 nghìn tỷ mỹ kim hằng năm để thích nghi với các hậu quả của sự thay đổi khí hậu! Tạm hiểu là đất nước khá giả chịu chi tiền để giải quyết vấn nạn chung nhưng số tiền cần thiết vẫn chẳng đủ.
Năm nay các thành viên gặp nhau lần nữa nhưng tại Belem, Brazil, ngay trong vùng rừng núi Amazon, lá phổi [lọc khí thải] của thế giới. Khoảng 60 nguyên thủ quốc gia tham dự cuộc hội thảo so với 100 người trong năm ngoái. Ông Trump tất nhiên là không đến. Ông Tập cũng chẳng có mặt nhưng gửi người đại diện.
Đề tài thảo luận quan trọng nhất vẫn là các điều khoản lên quan đến mục đích, chương trình “hành động”, rừng, biển, khai thác dầu thô… và tiền bạc tài trợ bắt đầu từ 2035, Nationally Determined Contributions (NDCs), mỗi 5 năm các thành viên sẽ làm những gì để tiết giảm khí thải và thích nghi với khí hậu thay đổi. Khoảng 63% các quốc gia thành viên “nộp” bài đúng hạn kỳ, tháng Chín năm 2025, hầu hết đều chậm trễ. Liên Âu vừa “nộp bài” tuần nay.
Địa điểm họp mặt cũng là đề tài bàn cãi. Rừng Amazon đang bị đe dọa bởi các trận… đốn cây, phá rừng. Thành phố đang chịu hệ quả của khí hậu thay đổi, 40% đất đai nằm dưới mực nước biển, đa số cư dân sống trên các địa điểm vắng bóng cây cối. Đây cũng là nơi nghèo nhất của Brazil, 2.5 triệu người sinh sống trong những khu dân sinh bùn lầy.
Những gì khác đang “thay đổi” ở Belem? Một số rừng cây đã bị đốn sạch để làm đường cho trung tâm hội thảo đón khách. Nghèo đói nên những tay có máu mặt đã nước đục thả câu, xua đuổi người thuê để xây cất vội vàng các quán trọ hầu kiếm bạc trong dịp đông khách, 90 ngàn người thăm viếng.
Người tham dự cuộc hội thảo năm nay đang kêu trời vì quán trọ treo bảng giá cạo đầu, lột da! Đến 15 ngàn mỹ kim / ngày nên nhiều nhà báo và cả những người bảo vệ môi sinh phải lắc đầu chịu thua. Chính phủ Brazil đã phải thuê mướn ít nhất hai du thuyền để giải quyết vấn nạn thiếu chỗ ở trọ chưa kể người thành phố được chính phủ dỗ dành họ đi nghỉ mát, để nhà mà cho mướn vài tuần kiếm bạc!
Chưa hết, trong khi đang mời gọi kẻ giàu có đến nhà nghèo, để khách khi nhìn tận mắt hệ quả của thay đổi khí hậu mà mủi lòng mở hầu bao thì chính chủ nhà lại vừa ký giấy cho phép đào xới đất đai gần sông Amazon tìm kiếm mỏ dầu! Nói hay mà làm thì dở hay là nói một đàng làm một nẻo đây nhỉ?
