Mùa Đông ở hai bán cầu khác nhau luôn là điều thú vị để so sánh. Ở xứ Mỹ, Tháng Mười Hai, Tháng Giêng, Tháng Hai, trời thường lạnh thấu xương, tuyết phủ trắng đồng cỏ và mái nhà, ánh nắng hanh hao len qua khung cửa sổ, làm người ta thấy rõ khoảng cách giữa người và người khi phải co ro trong lớp áo ấm. Còn ở xứ Úc, mùa Đông đến vào Tháng Sáu, Tháng Bảy, Tháng Tám, nhưng sự lạnh lẽo không hẳn giống như ở Bắc Mỹ. Mùa Đông Úc đôi khi bắt đầu với những trận mưa dai dẳng, trời xám xịt, mưa rơi lất phất như nhắc nhở con người rằng thiên nhiên luôn biết cách làm trái tim mình se lại.
Tháng Sáu ở quê mình, mùa mưa, trời mưa không dứt. Lúc thì mưa xối xả, lúc lại lất phất. Tuy nhiên nếu trời không mưa anh cũng lạy trời mưa.
Lạy trời mưa chi vậy? Mưa làm Sài Gòn ngập hết ráo, lớn nhỏ phải lội nước dơ, chưn cẳng dính bùn, nồi ghẻ rộ lên, làm sao mấy cô bé khoe chân dài miên man cho được?
Trong cái mưa tầm tã ấy, nhà thơ Nguyên Sa lạy trời mưa; nhạc sĩ Hoàng Phương có dịp xếp thuyền giấy cho người yêu, chiều chiều, để ca sĩ Phương Hồng Huế vọc nước mưa.
Nhớ lại, Tháng Sáu ngày xa xưa ấy, tôi cũng từng xếp thuyền giấy cho một người em gái ngày xưa, thả ra biển Đông, bỏ lại một đống bo bo thời CS, nhưng lòng tôi vẫn rán lò dò tìm em, như thể tìm chim giữa biển cả. Em sang xứ Mỹ, còn tôi trôi dạt đến xứ Kangaroo, đất Melbourne lạnh giá, đầy thử thách. Câu hỏi quen thuộc hằng năm vẫn vang lên: “Năm nay trời sẽ lạnh lắm không?”
Mùa Đông Melbourne, người viết biết ngay là sẽ rất lạnh nếu đi chợ Footscray, nơi mà cái lạnh len lỏi qua từng tấm áo, từng bước chân, và cả những cảnh đời thường như một em Úc đang lộ ra phần mông trắng hếu vừa đi vừa kéo quần jean lên, khiến người ta tiếc hùi hụi hè. Dự báo thời tiết kiểu này còn chính xác hơn mấy tay thuộc Sở Dự báo Thời tiết nhiều! Trong vòng 15 năm trở lại đây, năm nay tuyết rơi trắng trời trên núi và cao nguyên, như ngọn Buller, chỉ một đêm mà tuyết phủ trắng làng sơn cước dày tới 8 cm.
Sở thú Melbourne phải dùng đèn sưởi để giữ ấm cho khỉ vượn, cọp beo, sư tử, kangaroo và koala.
Phi trường Tullamarine, nhiệt độ tụt xuống thấp nhất từ năm 1971, tuyết đóng dày trên cánh phi cơ khiến nhiều chuyến bay bị đình hoãn. Vùng Tây Melbourne, nơi tôi cư ngụ, có đêm cột thủy ngân tụt xuống chỉ còn 1 độ C, lạnh nhất kể từ năm 1944, năm mà thiên hạ bắt đầu so sánh cái lạnh qua số liệu thời tiết.
Dĩ nhiên, cái lạnh không chừa ai, nhưng giàu nghèo khác nhau. Giàu thì bay về phương Bắc, tìm mùa Hè rực rỡ; giàu hơn thì bay đến đảo Bali, hay sang Paris thưởng thức mùa Hè ở Khải Hoàn Môn, tháp Eiffel. Còn nghèo, như đa số chúng tôi, thì chịu rét, mở sưởi nhiều tốn điện tốn tiền.
Nên thay vì tốn tiền điện tui tốn tiền Jack Daniel’s. Một chai 700 ml giá 60 đô Úc. Ngày “lỳ một lam.” Làm một ly người ấm lên chui vô mền khò khò tới sáng.
Mùa Đông Úc không chỉ là lạnh, mà còn là bức tranh ảm đạm về kinh tế: giá khoáng sản đi xuống do Tàu ít nhập khẩu, người dân khó sống hơn. Nhiều người mất nhà thành homeless , phải sống ngoài công viên, chịu lạnh thấu xương. May mắn thay, tôi còn có mái nhà, mền điện ấm áp, nhìn qua khung cửa sổ thấy cơn sương muối phủ trần gian. Thỉnh thoảng, đi chợ với em yêu, thấy một gã râu ria xồm xoàm chơi đàn guitar trước cổng siêu thị, tôi bỏ vào hộp đàn vài đồng, lòng thấy vui, lần đầu tiên làm việc thiện, trải nghiệm cảm giác ấm lòng trong mùa Đông xứ Úc đầy khắc nghiệt.
Ngược lại, mùa Đông xứ Mỹ nghe người xưa của tui nói nó mang một màu sắc khác. Tuyết phủ trắng mái nhà, bầu trời hanh hao nắng vàng, người ta hối hả đi làm, học sinh co ro trong áo khoác dày, các sân trượt băng đông đúc, và những khu rừng trọc lá mùa Đông trở nên thơ mộng như trong truyện cổ tích. Ở Mỹ, mùa Đông là thời gian để tụ tập gia đình, nướng bánh, uống socola nóng, trong khi ở Melbourne, mùa Đông là thời gian để sống chậm, cảm nhận từng giọt mưa, từng cơn gió lạnh, từng cơn rét cắt da.
Những ngày trời lạnh, tui thường nhớ về người em năm cũ, về quê hương xa xôi, nơi mà mùa Đông chỉ là mưa, là sương mù, là kỷ niệm xếp thuyền giấy và những con đường ướt át. Còn ở Mỹ, mùa Đông là tuyết trắng, là nắng vàng, là không gian rộng lớn, nơi con người tìm kiếm sự ấm áp qua gia đình và bạn bè.
Mùa Đông, dù ở đâu, vẫn luôn nhắc nhở ta về sự đối lập giữa giàu và nghèo, giữa có nhà và vô gia cư, giữa ký ức và hiện tại, giữa hy vọng và cô đơn. Ở Úc, mùa Đông là cơ hội để thấy những người kém may mắn, là lúc con người biết đến lòng từ thiện và sự sẻ chia; còn ở Mỹ, mùa Đông là cảnh đẹp, là trò chơi, là lễ hội, nhưng cũng không thiếu những người phải vật lộn với giá lạnh và tuyết trắng.
Từ Melbourne, tui thầm nghĩ: cái lạnh mùa Đông không chỉ là nhiệt độ, mà là thử thách, là cảm giác, là nỗi nhớ. Nhớ quê nhà, nhớ người yêu, nhớ những ngày mưa rơi dầm dề bên hiên nhà, nhớ những thuyền giấy trôi trên sóng biển Đông, và cả những mùa Đông Mỹ xa xôi, nơi mà tuyết trắng như mơ, nhưng cũng là nơi người ta tìm sự ấm áp từ nhau.
Đêm Đông, khi nhìn ra ngoài cửa sổ, thấy sương muối phủ trần gian, tôi vẫn nghĩ về những người không còn quê hương, những người đã vượt biển Đông, những người sống lang thang giữa mùa Đông Melbourne, và cả những người ở Mỹ, đang co ro trong lớp áo dày mà lòng vẫn nhớ về nhà, về gia đình. Đêm Đông là lúc lòng người trở nên nhạy cảm, là lúc trái tim nhớ nhung, là lúc cảm giác lạnh giá trở thành nỗi niềm, nỗi thương, và cả niềm hy vọng.
Mùa Đông xứ Úc và Mỹ, hai thế giới khác nhau, nhưng đều nhắc ta về con người: sự nhỏ bé trước thiên nhiên, sự cần thiết của tình thương, và ý nghĩa của những điều giản dị mà ấm áp. Một chiếc mền điện ở Melbourne, một ly chocolate nóng ở New York, một chiếc thuyền giấy trên sóng biển Đông hay một sân trượt băng phủ tuyết trắng đều là những cách để con người cảm nhận mùa Đông, để thấy mình đang sống, đang nhớ, và đang yêu.
