Vietnamese USA Bonsai Society (*), một câu lạc bộ nghệ thuật vô vị lợi, được hình thành từ những người gặp nhau ở công viên, và từ đây “ươm mầm” cho những góc xanh nho nhỏ của gia đình các thành viên, tạo thêm nhiều mảng xanh cho đô thị.
Những thảo cầm viên thu nhỏ
Qua Vietnamese USA Bonsai Society, tôi biết ông bà Võ Quốc-Nguyễn Thị Thuận, là hội viên là, có một cơ ngơi rộng lớn ở thành phố Garden Grove, nơi có thể được gọi là “Zoo thu nhỏ” với hàng trăm loại thực vật, vừa cây kiểng, vừa cây ăn trái, bể cá, lồng chim với nhiều giống khác nhau.
Hôm đến thăm gia đình ông bà, tôi thấy ông thì lúi húi cho chim ăn, bà thì mải mê với vườn lan trong khu nhà kính. Sống trong ngôi nhà rộng 1,200 sqft, cộng với khu vườn 12,000 sqft, ông bà khá bận rộn với cây cảnh và muông thú, nhưng họ rất vui, vì chăm sóc chúng, cũng là cách hưởng thụ, sau ngần ấy năm gầy dựng nên một “thảo cầm viên” thu nhỏ, với đầy đủ chim, hoa, cá, cảnh, kể không hết. Nào là thông Cali, sen đá, hòn non bộ khô, hòn non bộ nước, lan các loại; chim thì có chim trĩ, công, yến hót, hoàng yến, yến phụng, chích chòe, vành khuyên,… Cây ăn trái có xoài, mít, mãng cầu, ổi, quýt, chanh, cam, bưởi, cóc,…
“Hồi trẻ chúng tôi hay ra công viên, đi dạo và gặp gỡ bạn bè, từ đó học hỏi thêm nhiều điều từ những cư dân khác,” ông Võ nói. “Dần dần tôi biến những mảnh đất khô bên cạnh và sau nhà, thành những mảnh xanh tươi nhứ thế đó.” Chỉ vài năm sau khi “lập vườn,” ngôi nhà của vợ chồng người cựu binh VNCH nhận được giải thưởng “Home Beautification” của thành phố Garden Grove, bằng tri ân do Thị trưởng Bruce A. Broadwater, Thị Trưởng lâm thời William Dalton, và các nghị viên Mark Rosen, Mark Leyes, Trần Thái Văn, đồng ký ngày 10 Tháng Năm 2004.
Từ năm 2005, khi gia nhập Vietnamese USA Bonsai Society, ông bà chuyển sang chơi bonsai. Đặc biệt “dàn” bonsai được săn từ các tiểu bang khác, như Ohio, có tuổi thọ hàng trăm năm.
Những ai sinh hoạt ở Vietnamese USA Bonsai Society tại Nam California đều biết anh Dzũng Phạm, trưởng ban kỹ thuật của hội.
Tôi cũng có dịp đến thăm ngôi nhà nơi gia đình anh Dzũng đang cư ngụ, thăm “gia tài” của anh ở vườn sau nhà với rất nhiều loài cây kiểng.
Anh Dzũng là con trong một gia đình có truyền thống làm nghề chăm sóc cây. Ba mẹ anh đều làm việc trong Thảo Cầm Viên Sài Gòn (miền Nam Việt Nam) từ trước năm 1975.
“Tôi đi Mỹ năm 2010. Đi vì tương lai của gia đình, chứ lúc đó phải bỏ nghề, buồn lắm,” anh Dzũng kể. “Lúc mới qua, tôi ở thành phố Fullerton, sau về Midway City, rồi qua Westminster, rồi dọn qua Garden Grove cho tới giờ.”
Lúc mới sang Mỹ, anh Dzũng ở nhà chung cư, không có đất trồng cây, nên anh gắn những miếng gỗ ngoài cửa sổ để đặt lên những cây nhỏ, tạo một khoảng xanh bé bé và cũng để đỡ nhớ nhà. Sau hơn 10 năm định cư, bây giờ gia đình anh sống trong một ngôi nhà khang trang hơn, và có vườn.
“Vườn tôi chắc khoảng chừng 50-60 cây lớn và nhỏ, không chỉ là mảng xanh quý hiếm trong một đô thị, mà tôi còn sở hữu một ‘gia tài’ với nhiều cây mắc tiền, có cây trị giá hơn $10,000. Rất quý!”
Ngoài gia đình ông bà Quốc Võ và anh Dzũng Phạm, trong Vietnamese USA Bonsai Society còn có nhiều thành viên khác có được khu vườn riêng cho mình, do ý tưởng hình thành từ những buổi sinh hoạt ở công viên, như gia đình ông Thông Nguyễn, thành phố Garden Grove, chị Ngân Phạm, thành phố Fountain Valley,…
Công viên – nơi hình thành ý tưởng
Một buổi sáng Chủ Nhật, tôi có dịp tham dự buổi sinh hoạt của hội Vietnamese USA Bonsai Society tại công viên Liberty Park, thành phố Westminster, Orange County.
Ông Lê Quang Bình, 70 tuổi, cựu hội trưởng Vietnamese USA Bonsai Society, kể: “Tôi sang Mỹ năm 1990, sống tại Santa Ana. Tháng Tám năm 1998, có dịp tham quan triển lãm ở Hội Chợ Tết ở công viên Mile Square Park, tôi thấy hay quá nên gia nhập hội.”
Ông Thông Phạm, cư dân thành phố Garden Grove, cựu hội trưởng Vietnamese USA Bonsai Society hai nhiệm kỳ của sáu năm về trước, cho biết: “Tôi gia nhập hội chắc cũng gần 20 năm. Ở California các hội cây kiểng thì nhiều, nhưng tôi thích hội Việt Nam, vì mình được nói tiếng Việt nhiều, vui lắm!”
Ông Bình chơi cây kiểng từ năm 1995, ở Việt Nam nhà ở Thủ Đức, có khu vườn 3,000 sqft gần Làng đại học Thủ Đức. Cây đầu tiên ông mua của một người Nhật Muata có vườn trên đường Beach, là cây Nanajuniper nhỏ xíu. Sau ông gặp một master người Nhật tên Harry Hirao gọi là “Mr. California Juniper” vì ông là chuyên gia và là bậc thầy về cây California Juniper, bậc thầy về bonsai của Mỹ, ông quý và đỡ đầu cho Hội.
“Cũng đã mấy chục năm rồi, năm nào Hội cũng tổ chức triển lãm bonsai, vào dịp Lễ Độc Lập, Tết Nguyên Đán… để bà con tới ngắm,” anh Đan Nguyễn, hội trưởng Vietnamese USA Bonsai Society, cho biết. “Chỉ trừ hai năm đại dịch COVID-19, năm nào Hội cũng tổ chức triển lãm cho bà con đến thưởng ngoạn, mỗi năm ít nhất là hai lần.”
Trong lần triển lãm mới đây, tôi gặp cô Tiffany Trần, cư dân thành phố Santa Ana, biết đến triển lãm, và tỏ ra thích thú: “Tôi đến với triển lãm lần đầu tiên, là vì trước đây tôi sống bên New York, toàn là nhà cao tầng, mảnh xanh khá ít. Nay con cái lớn hết, cuối năm 2022, tôi qua California sống để hưởng thời tiết dễ chịu hơn, thấy các anh chị em bên này có các hội cây kiểng, tôi thích quá. Thế nào tôi cũng xin gia nhập hội để học cách chăm sóc cây kiểng và uốn bonsai.”
Hội Trưởng Đan Nguyễn cho biết thêm, hội luôn tạo điều kiện sinh hoạt cho tất cả các bạn yêu thích nghệ thuật cây kiểng, bonsai, vì đây là môi trường để trau dồi kiến thức, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trên tinh thần bằng hữu tương kính.
“Trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, số hội viên có khi lên đến 100 người, và đôi lúc cũng… rớt dần,” anh Đan tâm sự. “Cho đến hiện tại, chúng tôi còn 70 anh chị em, gặp nhau mỗi tháng một lần vào Chủ Nhật của tuần thứ ba trong tháng, tại hội quán tọa lạc trong thành phố Garden Grove, ở ngoài công viên, hoặc thỉnh thoảng tổ chức sinh hoạt ở nhà của hội viên có sân vườn rộng.”
Không chỉ là nơi sinh hoạt, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm của các hội viên, Vietnamese USA Bonsai Society còn tổ chức đều đặn mỗi năm ít nhất là hai lần. Các cuộc triển lãm được tổ chức tại các công viên công cộng trong quận, hoặc ở ngôi Chùa Việt Nam, hay tại Thương Xá Phước Lộc Thọ,…
Anh Đan cho biết, qua các lần tổ chức triển lãm bonsai và hòn non bộ, anh thấy nhiều người thích nghệ thuật bonsai nhưng không biết cách trồng, chăm sóc và uốn, cắt tỉa bonsai như thế nào. Vì thế, cứ buổi sinh hoạt hàng tháng, hoặc trong những buổi triển lãm, hội đều có hướng dẫn cách chăm sóc, ghép nhánh cây và kỹ thuật uốn nắn bonsai, giúp thành viên mới làm quen và bắt đầu với niềm đam mê của mình.
Chủ đích của các buổi sinh hoạt hàng tháng, là tạo một diễn đàn phương cách nuôi cây cho tốt và làm cây cho đẹp. Hội viên sẽ đem cây của mình đến, để mọi người cùng nhau thảo luận chọn dáng nét thích hợp của cây và cắt tỉa uốn nắn. Sau đó chủ cây mang cây về nhà tự làm hoặc cùng làm với ban kỹ thuật của hội.
Vietnamese USA Bonsai Society không chỉ có người lớn tuổi, các thành viên trẻ khác như Vuong Chinh, Nathan Nguyễn,… đều “mê” cây kiểng. “Tôi đi làm cả ngày, sau giờ làm, tôi lại thăm những ‘bạn cây’ bé nhỏ trong vườn nhà để thư giãn. Tất nhiên, công viên vẫn là nơi rất tốt cho mọi người, nhưng có một góc nhỏ màu xanh trong nhà, vẫn thích hơn,” Nathan Nguyễn nói.
(*)Vietnamese USA Bonsai Society là tổ chức bất vụ lợi, sinh hoạt chính trong hai bộ môn nghệ thuật cây kiểng, Bonsai và non bộ. Vietnamese USA Bonsai Society chủ trương sinh hoạt góp phần phục vụ cho văn hóa và nghệ thuật theo tinh thần dân chủ, không phe phái chính trị hoặt bị chi phối, ảnh hưởng bởi bất kỳ một tổ chức hoạt động hay tôn giáo.
***
Câu chuyện này được thực hiện bởi American Community Media phối hợp với Laboratory for Environmental Narrative Strategies – LENS tại UCLA, như một phần của sáng kiến “Greening American Cities” được Quỹ Trái Đất Bezos tài trợ.
