Hiếu Chân
Các nhà khoa học Trung Quốc lên tiếng phủ nhận chuyện coronavirus chủng mới gây ra đại dịch Covid-19 có thể đã xuất phát từ một chợ động vật hoặc từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán tỉnh Hồ Bắc.
Cuối tuần qua, bác sĩ Vương Ngạn Nghĩa (Wang Yanyi), Giám đốc Viện nghiên cứu Vũ Hán – tâm điểm của những lời cáo buộc có thể có một tai nạn khiến virus vô tình bị truyền ra cộng đồng – đã nói trên đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV rằng coronavirus chủng mới khác biệt rất nhiều so với những mầm bệnh sống mà Viện này nghiên cứu, và do đó không có khả năng virus bị xổng ra từ đây.
Một chuyên gia khác, bác sĩ Cao Phúc (Gao Fu), Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng bệnh Trung Quốc (China CDC) hôm thứ Ba 26-05 nói trên truyền thông địa phương rằng việc xét nghiệm các mẫu lấy từ chợ động vật Vũ Hán – ban đầu bị tình nghi là nơi virus truyền từ động vật sang con người – không có thấy có mối liên kết giữa động vật được buôn bán ở đó với mầm bệnh. “Bây giờ hóa ra khu chợ này là một trong các ‘nạn nhân’”, ông Cao nói.
Hành động phủ nhận virus bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm hoặc lây nhiễm từ chợ động vật Vũ Hán có thể được coi là bước mở đường cho việc Bắc Kinh phủ nhận hoàn toàn con virus này xuất phát từ Trung Quốc mà có thể đến từ một quốc gia nào khác.
Thông tin của các chuyên gia này nhắm bác bỏ điều mà Bắc Kinh coi là nỗ lực của các chính trị gia hàng đầu của Hoa Kỳ tập trung chủ yếu vào Trung Quốc để truy tìm căn nguyên của dịch. Các quan chức Trung Quốc không đề cập tới những vấn đề căn bản chẳng hạn như có bằng chứng rộng rãi chứng minh lúc đầu Trung Quốc đã che giấu quy mô của dịch. Trung Quốc kêu gọi có thêm sự cộng tác khoa học toàn cầu để truy tìm căn nguyên của virus, nhưng không chấp nhận quan điểm rộng rãi của giới khoa học rằngvirus xuất phát từ Trung Quốc rồi lan ra khắp thế giới, virus có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Vấn đề nguồn gốc của virus rất quan trọng để khoa học có thể hiểu nó, tiêu diệt nó và ngăn ngừa một trận dịch tương tự trong tương lai. Đây cũng là điểm bất hòa mấu chốt giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ sau khi đại dịch bùng lên ở Vũ Hán cuối năm ngoái, đến nay đã truyền bệnh cho hơn 5,5 triệu người và cướp đi 350.000 sinh mạng, trong đó có 100.000 người Mỹ và làm kiệt quệ hầu hết các nền kinh tế.
Chính phủ Mỹ cáo buộc Bắc Kinh đã không minh bạch thông tin có thể giúp kiềm chế đại dịch và đình chỉ tài trợ cho Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vì tuân phục Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc thì nói cách ứng phó của họ đã cứu được nhiều sinh mạng, chuẩn bị cho các nhà hoạch định chính sách và nhà khoa học khắp nơi có thời gian chuẩn bị đối phó với dịch. “Sự khác nhau giữa một số chính trị gia Mỹ và Trung Quốc cũng xa như giữa sự thật và dối trá, giữa khoa học và thành kiến,” Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) nói trong cuộc họp báo hôm Chủ nhật ở Bắc Kinh; hàm ý Trung Quốc đã nói sự thật.
Nhưng có bao nhiêu người tin vào sự thật của Trung Quốc? Một cuộc khảo sát ý kiến về cách ứng phó với dịch của Trung Quốc do Trung tâm Nghiên cứu Pew thực hiện cuối tháng Tư đầu tháng Năm và công bố hôm nay thứ Ba 26-05 ghi nhận 84% người dân Mỹ nói họ không tin vào thông tin của chính phủ Trung Quốc, 49% nói họ không tin một chút nào (zero trust) vào thông tin đó.
Thông tin coronavirus xuất phát từ chợ động vật Hoa Nam (Huanan) của thành phố Vũ Hán là do các quan chức y tế Trung Quốc đưa ra trong những ngày đầu đại dịch. Khu chợ này là trung tâm cấp khu vực về buôn bán động vật sống, động vật hoang dã của Trung Quốc – một nguồn bệnh đã nhiều lần truyền nhiễm cho con người. Và thực tế, chính quyền Vũ Hán đã đóng cửa và tẩy trùng khu chợ ngày 01-01-2020 ngay khi có những thông tin ban đầu về dịch. Còn Viện nghiên cứu virus Vũ Hán là nơi có những dự án nghiên cứu dài hơi về coronavirus để bào chế vaccine và các biện pháp phòng chống các mầm bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Viện và chợ nằm gần nhau trong cùng một thành phố khởi phát bệnh là yếu tố khiến người ta nghi ngờ có thể đã xảy ra vụ “rò rỉ” virus từ phòng thí nghiệm ra chợ. Nỗi nghi ngờ này, chưa có bằng chứng cụ thể nhưng âm ỉ trong giới khoa học và được các chính trị gia cao cấp của Mỹ nói thẳng ra. Việc Trung Quốc liên tục ngăn cản các nhà khoa học quốc tế đến Vũ Hán tìm kiếm nguồn gốc của dịch càng làm cho mối hoài nghi này thêm sâu đậm.
“Đó hoàn toàn là chuyện bịa đặt,” bác sĩ Vương của Viện nghiên cứu virus Vũ Hán, nói.
Giới khoa học nói chung tin rằng, coronavirus chủng mới bắt nguồn trong thế giới động vật, có thể từ loài dơi, rồi truyền qua một loại động vật trung gian nào đó trước khi lây nhiễm cho con người – các nhà khoa học Trung Quốc cũng nhiều lần nói như vậy.
Bây giờ trên truyền hình, bác sĩ Vương, giám đốc viện nói rằng, virus gây dịch Covid-19 không có trong danh mục các mầm bệnh của Viện, không có chủng virus nào trong ba chủng virus mà Viện này đang nghiên cứu có sự gần gũi về gene với con virus gây đại dịch. Đi xa hơn, bác sĩ Vương nói tiến sĩ Thạch không có mẫu virus sống của chủng coronavirus gây dịch SARS mà bà Thạch phát hiện năm 2013 và đặt tên là RaTG-13, dù thừa nhận tiến sĩ Thạch có khẳng định hai chủng virus giống nhau tới 96%, một phát hiện dựa trên so sánh dữ liệu về bộ mã di truyền (genome sequence). “Vì vậy không thể có chuyện virus RaTG-13 bị rò rỉ ra ngoài,” bà Vương nói.
Bài liên quan: Đi tìm nguồn gốc coronavirus Vũ Hán
(WSJ)
