Bắc Kinh ngày càng quyết liệt và tăng tốc trong chiến dịch “tẩy não” Hong Kong bằng cách đánh rất mạnh vào hệ thống giáo dục lãnh thổ này, như được thuật sau đây trong phóng sự Reuters (26-11-2020)…
Cua Chiu-fai đang thực hiện một sứ mệnh: “tuyển mộ” hàng trăm ông bố bà mẹ để theo dõi và báo cáo về các giáo viên “can tội” làm học sinh căm thù Trung Quốc. Sử dụng kênh YouTube của mình với 114.000 người đăng ký, Cua cho biết đây là một phần của sáng kiến có tên “Help Our Next Generation”. Trong một video được đăng vào cuối tháng 10, Cua nói về việc nhìn thấy hình ảnh “những người trông giống như giáo viên” chỉ đạo các sinh viên trẻ tuổi nhặt gạch trong cuộc biểu tình gây náo loạn Hong Kong năm ngoái. Những giáo viên này cần bị thu hồi giấy phép, Cua nói.
Sáng kiến của Cua Chiu-fai đã nhận được ủng hộ của một số nhân vật chính trị thân Bắc Kinh ở Hong Kong. Nhắm vào giáo viên đã trở thành một phần trong kế hoạch rộng lớn hơn của Bắc Kinh nhằm “tẩy não” giới trẻ nổi loạn. Khoảng 40% trong số 9.200 người biểu tình bị bắt từ tháng 6-2019 đến năm 2020 là sinh viên, theo số liệu do cảnh sát cung cấp cho Reuters. Trong số này, 1.635 người dưới 18 tuổi. Khoảng 100 giáo viên và nhân viên từ các trường tiểu học và trung học cũng bị bắt.
Trung Quốc đang áp dụng hình thức “cải tạo tư tưởng” – một chiến thuật đã được thử nghiệm qua nhiều thập niên nhằm dập tắt sự phản đối người dân Hoa lục. Lau Siu-kai, Phó chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Hong Kong và Macao Trung Quốc, chuyên gia tư vấn hàng đầu của Bắc Kinh về các vấn đề Hong Kong, nói rằng trình tự đầu tiên là biến những người Hong Kong trẻ thành những công dân tuân thủ luật pháp, sau đó truyền lửa cho họ lòng tự hào dân tộc.
Ông nói: “Học sinh nên được yêu cầu không làm bất cứ điều gì gây tổn hại đến sự an toàn và lợi ích của đất nước”. Hai quan chức Trung Quốc đại lục nói với Reuters rằng họ hy vọng sẽ có cải cách giáo dục toàn diện ở Hong Kong trong nhiệm kỳ hiện tại của Đặc khu trưởng Carrie Lam, kết thúc vào năm 2022. Các quan chức giấu tên nói rằng cải cách giáo dục sẽ bao gồm giám sát chặt chẽ hơn đối với giáo viên.
Chiến dịch “cải tổ giáo dục” là một phần quan trọng trong một dự án lớn hơn – đóng đinh quyền kiểm soát chính trị đối với thuộc địa cũ của Anh. Ip Kin-yuen, một nhà lập pháp ủng hộ dân chủ, đại diện cho lĩnh vực giáo dục trong Hội đồng Lập pháp, cho biết chính phủ đang vẽ ra bức tranh về một hệ thống giáo dục “phá sản” để biện minh cho những thay đổi mạnh mẽ và tăng tốc kiểm soát. Ip nói rằng các động thái này đã gây ra sự sợ hãi cho các giáo viên. Vào tháng 9, một giáo viên đã bị mất giấy phép giảng dạy sau khi bị buộc tội cổ vũ cho sự độc lập Hong Kong.
Đầu tháng 11-2020, Cơ quan Giáo dục đã thu hồi giấy phép của một giáo viên thứ hai, vì người này “bóp méo sự thật lịch sử”. Việc giám sát giáo viên chặt chẽ hơn đang có tác dụng. Michael Wong, thư ký điều hành danh dự của Hiệp hội Hiệu trưởng các trường trung học Hong Kong, cho biết, sau khi luật an ninh quốc gia được áp dụng vào tháng 6, nhiều hiệu trưởng đã lo sợ. Một số giáo viên giờ tránh xa những vấn đề nhạy cảm như việc giam giữ hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương; và chỉ bám vào sách giáo khoa mới được sửa đổi.
Việc sửa đổi, được giám sát bởi cơ quan quản lý giáo dục của thành phố, đã hoàn thành trước năm học mới. Xem xét hai trong số các sách giáo khoa này cho thấy đã có nhiều thay đổi. Những phần bị xóa là những gì được coi là chỉ trích Bắc Kinh hoặc ủng hộ dân chủ và dân quyền.
* Một phần về bất tuân dân sự, đề cập các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ năm 2014, đã bị xóa toàn bộ. Từ “trại dân chủ” (“democratic camp”) bây giờ được gọi là “trại không thành lập” (“non-establishment camp”).
* Các tài liệu tham khảo về các cuộc biểu tình của sinh viên Thiên An Môn năm 1989 thách thức tính chính danh của Đảng Cộng sản đã bị xóa.
* Một phim hoạt hình cho thấy việc bầu nhà lãnh đạo Hong Kong được thực hiện bởi một nhóm thiểu số được chọn sẵn chứ không phải qua phổ thông đầu phiếu đã bị xóa.
* Phần nói về sự gia tăng bản sắc địa phương của Hong Kong, cũng như sự can thiệp Bắc Kinh trong mô hình “một quốc gia, hai hệ thống” cũng đã bị xóa.
Cơ quan chức năng còn đang rà soát kỹ đề thi, trong đó học sinh được khuyến khích đưa ra những diễn giải “đúng đắn” về các chủ đề như Hiến pháp Trung Quốc và mô hình quản lý Hong Kong. Đối với giới lãnh đạo Trung Quốc, các cuộc biểu tình do thanh niên lãnh đạo ở Hong Kong chứa đựng những dư âm không nguôi về một thời kỳ nguy hiểm đối với Đảng Cộng sản – các cuộc biểu tình ở Thiên An Môn do sinh viên lãnh đạo đã làm lung lay quyền lực trong một thời gian ngắn. Sau khi dẹp tan các cuộc biểu tình, năm 1991, Đảng cộng sản Trung Quốc bắt đầu tung ra chiến dịch giáo dục lòng yêu nước, liên tục nhắc nhở sinh viên về “thế kỷ nhục nhã” của Trung Quốc và vai trò của Đảng Cộng sản trong việc đẩy lùi các thế lực ngoại bang và khôi phục chủ quyền quốc gia.
Trong chuyến thăm Hong Kong năm 2007, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã kêu gọi nâng cao ý thức bản sắc dân tộc trong giới trẻ. Chính quyền địa phương mở vòi tài trợ, phân bổ nhiều tiền hơn cho giáo dục quốc gia. Năm 2012, hàng chục nghìn học sinh, phụ huynh và giáo viên đã phản đối nỗ lực của chính phủ trong việc “Trung Quốc hóa” chương trình giáo dục Hong Kong. Dù vậy, Bắc Kinh vẫn không buông.
Trong năm học 2018-19, chính phủ đã chi 15 triệu USD cho các chương trình trao đổi sinh viên và giáo viên ở đại lục và 12 triệu USD tài trợ cho 634 trường có “kết nghĩa” ở đại lục. Nhưng như làn sóng phản đối năm ngoái đã cho thấy, những nỗ lực này có rất ít tác động. Bây giờ, Bắc Kinh thay đổi chiến thuật, bằng cách nhắm trực tiếp vào giáo viên; và tổ chức một mạng lưới hỗ trợ với sự trợ giúp của những người như Cua Chiu-fai, sẵn sàng làm “nội gián” tố cáo “âm mưu phá hoại” của các giáo viên mang tư tưởng chống Bắc Kinh.
