Một nhà khoa học hàng đầu của Iran được cho là chịu trách nhiệm phát triển chương trình hạt nhân quân sự của nước này đã bị ám sát hôm thứ Sáu 27-11, gây ra sự phẫn nộ ở Iran và làm dấy lên lo ngại quốc tế về việc trả đũa.
Theo truyền thông Iran, nhà khoa học Mohsen Fakhrizadeh đang ngồi trong một chiếc xe thì bị tấn công từ “những kẻ khủng bố có vũ trang”, Bộ Quốc phòng Iran cho biết. “Trong cuộc đấu súng giữa các vệ sĩ của Fakhrizadeh và những kẻ khủng bố, nhà khoa học bị thương nặng và được đưa đến bệnh viện”, nơi mà đội ngũ y tế đã không thể cứu và ông ấy đã chống chọi với vết thương”… Truyền thông nhà nước cho biết chiếc xe đang di chuyển bên ngoài thủ đô Tehran thì bị tấn công. Không ai ngay lập tức nhận trách nhiệm về vụ tấn công, nhưng một số quan chức cấp cao của Iran cho biết họ tin rằng Israel đã đóng một vai trò nào đó.
“Những kẻ khủng bố đã sát hại một nhà khoa học lỗi lạc của Iran ngày hôm nay”, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho biết trên Twitter. “Sự hèn nhát này – với những dấu hiệu nghiêm trọng về vai trò của Israel – cho thấy sự cuồng nộ tuyệt vọng của những kẻ gây án.” Chính phủ Israel từ chối bình luận về vụ giết Fakhrizadeh. Vào tháng 4-2018, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đề cập đến nhà khoa học này khi thảo luận về chương trình hạt nhân của Iran. “Hãy nhớ cái tên đó, Fakhrizadeh,” ông nói, trong khi thông báo rằng cơ quan gián điệp Israel Mossad đã đánh cắp tài liệu từ Iran về các hoạt động hạt nhân bí mật của họ.
Trong phát biểu hôm thứ Sáu sau tin tức về vụ ám sát Mohsen Fakhrizadeh, Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Tướng Amir Hatami cho biết Fakhrizadeh có thành tích về các đổi mới khoa học và quốc phòng, đồng thời lãnh đạo một nhóm giúp phát triển một trong những bộ dụng cụ chẩn đoán coronavirus đầu tiên của Iran. Ông Fakhrizadeh, giáo sư vật lý tại Đại học Imam Hussein ở Tehran, là cựu giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Vật lý của Iran.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Lầu Năm Góc từ chối bình luận về vụ việc. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Mỹ, với điều kiện giấu tên, cho biết vụ giết Fakhrizadeh đang làm dấy lên lo ngại về sự phản công của Iran đối với các lực lượng Mỹ trong khu vực, đặc biệt ở Iraq, nơi mà lực lượng Mỹ phải đối mặt các cuộc tấn công từ lực lượng dân quân do Iran hậu thuẫn. Đây không phải lần đầu tiên Fakhrizadeh đối mặt nguy cơ ám sát. Nhà báo Yossi Melman chuyên về các vấn đề tình báo Israel đưa tin rằng nhà khoa học Iran đã thoát khỏi một vụ ám sát cách đây vài năm.
Ngoài công việc với tư cách giáo sư vật lý, “Fakhrizadeh còn dẫn đầu kế hoạch bí mật kiểm tra tính khả thi của bom hạt nhân” – Melman viết trong một tweet được Tổng thống Trump đăng lại. “Ông ấy là người đứng đầu chương trình quân sự bí mật của Iran và bị Mossad truy nã trong nhiều năm. Bộ Ngoại giao và Ngân khố Hoa Kỳ bắt đầu cấm vận Fakhrizadeh vào năm 2008, bằng cách ngăn ông ấy tiếp cận hệ thống tài chính Hoa Kỳ. Mỹ đã công khai tuyên bố rằng Fakhrizadeh là người lãnh đạo chương trình nghiên cứu hạt nhân của Iran. Vụ ám sát có thể dẫn đến sự trả đũa của các lực lượng Iran. Khi Tổng thống Trump trong tháng này nêu ra khả năng tấn công Iran để vô hiệu hóa chương trình hạt nhân nước này, quân đội Mỹ và các quan chức cấp cao khác đã cảnh báo về khả năng trả đũa đối với quân đội Mỹ trong khu vực.
Lực lượng Phòng vệ Israel được cho là đã được chỉ thị trong những tuần gần đây để chuẩn bị cho khả năng Mỹ tấn công Iran trước khi Trump rời nhiệm sở, Axios đưa tin hôm thứ Tư. Trita Parsi, người sáng lập Hội đồng Người Mỹ gốc Iran quốc gia, cho biết trong một loạt tweet rằng Israel là “nghi phạm chính” trong vụ tấn công vì họ có đủ chuyên môn và động lực để thực hiện. Theo ông Parsi, vụ ám sát có khả năng làm phức tạp bất kỳ nỗ lực nào của chính quyền Biden nhằm phục hồi quan hệ ngoại giao với Iran. Hossein Dehghan, cố vấn của nhà lãnh đạo tối cao Iran, giận dữ nói: “Chúng tôi sẽ giáng xuống như tia chớp vào những kẻ giết người và chúng tôi sẽ khiến họ hối hận về hành động của mình!”.
