Quân đội Trung Quốc lên tiếng phản đối cuộc hành quân tự do hải hành của khu trục hạm USS Benford tại Hoàng Sa trong lúc Hoa Kỳ tuyên bố tiếp tục chính sách Biển Đông của chính quyền tiền nhiệm, kêu gọi Bắc Kinh tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo luật pháp quốc tế.
Trên mạng xã hội sáng nay thứ Hai 12 tháng Bảy, quân đội Trung Quốc cho biết họ đã cho tàu và máy bay “cảnh báo và xua đuổi” tàu USS Benford của Hải quân Hoa Kỳ trong vùng biển Hoàng Sa – quần đảo ở Biển Đông mà Trung Quốc cưỡng chiếm của Việt Nam Cộng hòa sau trận hải chiến năm 1974. Quân đội Trung Quốc khẳng định các đảo này là “lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc. Các hành động của quân đội Hoa Kỳ đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và an ninh của Trung Quốc”.
Trong một tuyên bố đáp trả, Văn phòng các vấn đề công của Hạm đội Bảy, Hải quân Hoa Kỳ tuyên bố thông tin của phía Trung Quốc là sai, nhưng không đưa ra chi tiết về một cuộc chạm trán có thể đã xảy ra với lực lượng Trung Quốc, “Tàu USS Benfold đã thực hiện hoạt động phù hợp với luật pháp quốc tế và sau đó tiếp tục tiến hành các hoạt động bình thường ở các vùng biển quốc tế”.
Tuyên bố này cũng cho rằng “ phản ứng của phía Trung Quốc là hành động mới nhất trong một chuỗi dài các hành động nhằm xuyên tạc các hoạt động hàng hải hợp pháp của Hoa Kỳ và khẳng định các yêu sách hàng hải quá lố và bất hợp pháp của nước này”.
Hôm qua, Chủ nhật 11 Tháng Bảy, cùng với việc cử khu trục hạm USS Benford đi vào vùng biển Hoàng Sa để thực hiện tự do hải hành, chính phủ Hoa Kỳ đã tái khẳng định chính sách thời chính quyền Trump là ủng hộ phán quyết của Tòa Trọng Tài quốc tế (Permanent Court of Arbitration, PCA) Tháng Bảy năm 2016 bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc bên ngoài lãnh hải được quốc tế công nhận.
Trung Quốc đã bác bỏ quyết định của tòa án mà họ cho là “giả tạo” và đã từ chối tham gia vào các thủ tục tố tụng. Đồng thời tìm cách củng cố các tuyên bố chủ quyền trên biển bằng cách xây dựng các căn cứ quân sự trên các đảo san hô, dẫn tới xung đột ngày càng gay gắt với các nước Đông Nam Á.
Trong vấn đề Biển Đông, chính quyền Biden hiện nay đang tiếp tục thực thi các chính sách của chính quyền Trump trước đây. Cùng thời điểm này năm ngoái trong dịp kỷ niệm 4 năm ngày PCA ra phán quyết về Biển Đông, Ngoại trưởng Hoa Kỳ khi ấy là ông Mike Pompeo đã ra tuyên bố nhấn mạnh: “Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh đối xử với Biển Đông như một đế quốc với khu vực hàng hải của mình…”. Năm nay, Ngoại trưởng Antony Blinken nhắc lại quan điểm tương tự như ông Pompeo: “Không nơi nào trật tự hàng hải dựa trên luật lệ bị đe dọa lớn hơn ở Biển Đông”. Ông cáo buộc Trung Quốc tiếp tục “ép buộc và đe dọa các quốc gia ven biển Đông Nam Á, đe dọa quyền tự do hàng hải trên con đường toàn cầu quan trọng này”.
“Hoa Kỳ tái khẳng định chính sách ngày 13 Tháng Bảy năm 2020 liên quan đến các tuyên bố chủ quyền hàng hải ở Biển Đông,” Ngoại trưởng Blinken nói, đề cập đến tuyên bố ban đầu của cựu Ngoại trưởng Pompeo. Ngoài ra, ông Blinken còn cảnh báo Trung Quốc chớ có dại mà tấn công các lực lượng của Philippines trong khu vực: “Chúng tôi cũng tái khẳng định rằng một cuộc tấn công vũ trang vào các lực lượng vũ trang, tàu công cộng hoặc máy bay của Philippines ở Biển Đông sẽ dẫn đến các cam kết phòng thủ chung của Hoa Kỳ”.
Điều IV của Hiệp ước Phòng thủ chung Hoa Kỳ-Philippines năm 1951 quy định hai quốc gia phải hỗ trợ nhau trong trường hợp một nước bị tấn công.
Trước tuyên bố của ông Pompeo hồi năm ngoái, chính sách của Hoa Kỳ ở Biển Đông chỉ là nhấn mạnh chuyện các tranh chấp trên biển giữa Trung Quốc và các nước láng giềng nhỏ hơn phải được giải quyết một cách hòa bình thông qua trọng tài do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn. Sự thay đổi chính sách Biển Đông của chính quyền Trump là ở chỗ dù Mỹ tiếp tục giữ thái độ trung lập trong các tranh chấp lãnh thổ, nhưng Mỹ rõ ràng đã đứng về phía Philippines, Brunei, Indonesia, Malaysia và Việt Nam phản đối việc Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền đối với các khu vực biển xung quanh các đảo, đá ngầm và bãi cạn ở Biển Đông.
“Chúng tôi kêu gọi (Trung Quốc) tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo luật pháp quốc tế, chấm dứt hành vi khiêu khích và thực hiện các bước để trấn an cộng đồng quốc tế rằng họ cam kết tuân thủ trật tự hàng hải dựa trên luật lệ tôn trọng quyền của tất cả các nước, lớn và nhỏ”, Ngoại trưởng Blinken tuyên bố.
Năm ngoái Trung Quốc đã phản ứng giận dữ trước thông báo của chính quyền Trump và có thể sẽ phản ứng tương tự trước quyết định mà chính quyền Biden đưa ra hôm qua.
Tương tự năm ngoái, thông báo của Washington hôm Chủ Nhật được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc về nhiều vấn đề, bao gồm đại dịch coronavirus, nhân quyền, chính sách của Trung Quốc ở Hong Kong-Tây Tạng và chính sách thương mại, đã khiến quan hệ giữa hai nước đi xuống mức thấp nhất hiện nay.
