Chiến dịch tiêm vaccine coronavirus tại Mỹ đã chứng tỏ tính hiệu quả rõ rệt nhưng đến nay vẫn còn nhiều người Mỹ không tin và thậm chí chống lại một cách rất quyết liệt. Cùng lúc, cũng có những kẻ chuyên tung tin nhảm về việc tiêm vaccine. Điều đáng nói là chúng hốt bộn bạn từ việc này, như phóng sự điều tra của AP công bố ngày 13-5-2021.
Một “hệ sinh thái” kiếm tiền bằng tin bịp
Xuất hiện trên video phát trên một trang web, vợ chồng Charlene và Ty Bollinger kêu gọi mọi người “tham gia cuộc chiến vì quyền tự do sức khỏe” bằng cách chi từ 199-499 USD để mua đĩa video của họ với tựa đề “Sự thật về vaccine năm 2020”. Điều tra của hãng tin Associated Press phát hiện rằng cặp vợ chồng này hợp tác chặt chẽ với những người và tổ chức nổi bật trong phong trào chống vaccine – trong đó có Robert F. Kennedy Jr. và tổ chức Children’s Health Defense – để thúc đẩy doanh số bán hàng thông qua các mối quan hệ tiếp thị liên kết.
Cặp Bollinger là một phần trong “hệ sinh thái” (ecosystem) gồm các công ty, tổ chức phi lợi nhuận, các kênh YouTube và vô số tài khoản mạng xã hội đang tạo ra nỗi sợ vaccine khi tung ra hàng loạt thông tin nhảm nhí. Cặp Bollinger cho biết họ đã bán được hàng chục triệu đôla sản phẩm thông qua các liên doanh khác nhau. Họ nói rằng hàng chục nghìn người đã bỏ tiền mua video “bài trừ” vaccine của họ. Dorit Reiss, giáo sư tại Trường Luật thuộc Đại học California Hastings (University of California Hastings College of the Law), nhận xét rằng: “Đây là một ngành công nghiệp thông tin bịp. Không như các doanh nghiệp tiếp thị đa cấp, trong đó các sản phẩm được bán thông qua những người bán phụ cấp thấp (low-level sub-seller), “ngành công nghiệp chống tiêm chủng” được duy trì bởi các nhà hoạt động cơ sở (grassroots activist).
Vợ chồng Bollinger đã kinh doanh thông tin sai lệch về vaccine trước khi coronavirus bắt đầu cuộc hành quân tàn sát nước Mỹ và thế giới. Đại dịch Covid-19 mang đến cho vợ chồng này cùng những kẻ khác cơ hội ngàn năm có một để mở rộng phạm vi tiếp cận. Vợ chồng Bollinger liên kết với những người ủng hộ cánh hữu của cựu Tổng thống Donald Trump, thúc đẩy cái mà họ gọi là “tự do y tế”. Họ cũng nhiệt tình tham gia cuộc bạo loạn tại Điện Capitol và gào thét về cái gọi là “cuộc bầu cử bị đánh cắp”. Chiều ngày 6-1-2021, cặp Bolliger đã tổ chức cuộc biểu tình cách Điện Capitol vài dãy. Charlene Bollinger gọi đó là một “ngày tuyệt vời” và dẫn đầu một buổi cầu nguyện cho những kẻ mà bà gọi là “những người yêu nước”; trong khi đó, chồng bà – Ty Bollinger – đứng ở cửa Điện Capitol, háo hức chờ được vào bên trong…
Các tài khoản mạng xã hội của cặp Bollinger đã được các tổ chức như NewsGuard và Trung tâm chống lại sự căm ghét kỹ thuật số (Center for Countering Digital Hate – CCDH) xác định là vài trong những nguồn phát tán thông tin sai lệch hàng đầu về vaccine. Họ có hơn một triệu người theo dõi trên Facebook; và Charlene Bollinger từng khoe danh sách email của họ có “vài triệu” người. Tác hại của những kẻ như Bollinger là rất nguy hiểm. Các chuyên gia y tế công cộng cho biết sự lan truyền thông tin sai lệch đã ít nhiều làm suy yếu nỗ lực tiêm chủng ngăn chặn đại dịch. Cuộc thăm dò gần đây của AP-NORC (National Opinion Research Center – thuộc Đại học Chicago) cho thấy cứ năm người Mỹ thì có một người do dự tiêm vaccine Covid-19.
“The truth” và đâu là sự thật?
Ty Bollinger bắt đầu kiếm tiền cách đây vài năm với những quyển sách và DVD như “Cancer: Step Outside the Box” và “The Truth About Cancer”, đưa ra những thông tin mà giới chuyên gia y tế nói rằng chúng chưa được chứng minh về khả năng thay thế hóa trị và phòng ngừa ung thư. Ty Bollinger còn bán một loạt phim cho thấy “sự thật” về bệnh ung thư ở vật nuôi. Ty Bollinger tự miêu tả là “nhà nghiên cứu y học” về hóa sinh, có bằng kế toán và thuế từ Đại học Baylor. Tuy nhiên, AP không tìm được bằng chứng cho thấy ông ta từng theo học bất kỳ khóa đào tạo nào về khoa học hoặc y học.
Cặp vợ chồng Bollinger (ở Tennessee) đã quảng bá loạt video “Sự thật về vaccine 2020” ít nhất kể từ tháng 4-2020. Trong các tài liệu mà họ tung ra, có quyển “Hướng dẫn hiện trường về coronavirus” dài 78 trang, với các tuyên bố không có cơ sở rằng COVID-19 là “do con người tạo ra”. Ngoài sách và DVD, vài trong số đó được bán với giá hàng trăm đôla, họ còn bán “thành viên kế thừa nội bộ” (“Insiders Legacy Membership”) với giá 5 USD/tháng hoặc 47 USD/năm để được cung cấp “bản tin độc quyền hàng tháng”. Vợ chồng Bollinger “tác chiến” trên nhiều trận địa. Họ tận dụng tối đa các nền tảng mạng xã hội, từ Facebook, YouTube đến Telegram.
Trên Telegram, họ tuyên bố vaccine COVID-19 mới chính là “sát thủ” chứ không phải coronavirus. Họ tin rằng các nỗ lực y tế công cộng trong cuộc chiến chống COVID-19 “nhất định phải dính dáng” với “Nhà nước ngầm” (Deep State – thứ mà cựu Tổng thống Trump từng nhai nhải). Trên trang web “Truth About Cancer” của mình, họ viết rằng “có vẻ như vaccine mới giết bạn với tỉ lệ HƠN 67% so với chính virus… Chúng tôi không tin tưởng vào ‘giới chức trách’ đang làm việc tận tâm để quản lý hàng trăm triệu liều trong vòng hai tháng tới. Và chúng tôi sẵn sàng đánh cược 100% rằng vaccine nguy hiểm hơn nhiều so với virus”.
Không rõ họ đã kiếm được chính xác bao nhiêu từ các chiến dịch tiếp thị liên quan chống vaccine nhưng điều tra của AP đã cung cấp một số manh mối. Năm 2020, công ty của Bollingers, TTAC Publishing LLC, đã đệ đơn kiện một vụ vi phạm nhãn hiệu vào năm ngoái, mà họ nói rằng là nhằm có thể mang lại sự an toàn cho hơn 25 triệu USD trong các giao dịch khách hàng kể từ năm 2014. Trong đơn kiện, họ gọi TTAC là “công ty hàng đầu chuyên về tiếp thị thông tin liên quan chăm sóc sức khỏe” và ung thư.
Dun & Bradstreet, công ty chuyên cung cấp dữ liệu thương mại và các phân tích tài chính doanh nghiệp, hiện có hai thông tin liên quan TTAC Publishing – một, tại địa chỉ trước đây đăng ký ở Nevada, ước tính doanh số và doanh thu là 2,9 triệu USD vào năm 2020; và hai, được liệt kê tại địa chỉ hiện tại ở Tennessee, ước tính doanh số là 76.000 USD vào năm 2020. Về đơn xin vay vốn chính phủ trong thời kỳ đại dịch, TTAC Publishing cho biết họ có 16 nhân viên vào tháng 5-2020. Con số đó là 27 khi khoản vay thứ hai được phê duyệt vào tháng 2-2021.
Trên trang web của họ, vợ chồng Bollinger giải thích rằng một trong những nguồn tiền mà họ kiếm được là thông qua tiếp thị liên kết. Trên trang “Sự thật về Trung tâm liên kết vaccine”, được gỡ xuống vào tháng này sau khi AP hỏi về những thông tin được đăng trên đó, cặp Bollinger đã trình bày cách họ trả tiền cho người khác để giúp lôi kéo người theo dõi, mà họ gọi là “khách hàng tiềm năng”. Tiếp thị liên kết là phương thức được sử dụng rộng rãi trong đó mọi người được tuyển dụng để quảng bá sản phẩm. Các chi nhánh sẽ được cấp ID giống nhau, có thể được sử dụng trong các mối liên kết (links) để theo dõi ai đã giới thiệu khách hàng đến trang web và ai xứng đáng được hưởng hoa hồng nếu khách hàng mua thứ gì đó.
Tinh vi còn hơn tiếp thị đa cấp
Những người đăng ký làm đơn vị liên kết cho loạt video “Sự thật về vaccine 2020” nhận được một ID và dùng nó để chia sẻ trên mạng xã hội hoặc gửi email cho người khác. “Chúng tôi khuyên bạn nên gửi ít nhất ba e-mail để nhận được hoa hồng cao nhất. Bạn gửi thư và chia sẻ trên mạng xã hội càng sớm thì bạn càng kiếm được nhiều tiền” – một trang “Sự thật” của Bollinger quảng cáo mô hình làm ăn của họ.
Trong một cuộc thi “kiếm hoa hồng” vào tháng 10-2020 nhân dịp ra mắt các tập mới của video chống vaccine, cặp Bollinger cho biết họ đã “tặng hơn 40.000 USD tiền thưởng!”. Trong một phần của cuộc thi, chỉ những người tạo ra ít nhất 2.500 tổng số khách hàng tiềm năng mới đủ điều kiện; trong khi đối với một phần khác trong cuộc thi, những người tạo ra doanh thu ít nhất 10.000 USD về doanh số mới đủ điều kiện. Giải nhất cho cả hai là khoản tiền thưởng 5.000 USD. Theo trang này, các “chi nhánh” – nói dễ hiểu hơn là đám cò mồi – “kiếm được 40% tiền hoa hồng trên tất cả sản phẩm kỹ thuật số và 30% trên tất cả sản phẩm thực”.
Một số người và nhóm nổi bật trong phong trào chống vaccine đã được liệt kê trên trang này dưới dạng “chi nhánh”. Có lẽ được biết đến nhiều nhất là tổ chức phi lợi nhuận của Kennedy – Children’s Health Defense. Laura Bono, giám đốc điều hành Children’s Health Defense, nói rằng tổ chức này chẳng xơ múi gì với Bollinger. Bono phủ nhận rằng Kennedy và Children’s Health Defense nhận tiền từ Bollinger để giúp mở rộng danh sách khách hàng tiềm năng nhưng cùng lúc lại nói họ đã nhận được số tiền quyên góp “không đáng kể” từ Bollinger, sau khi khách hàng theo liên kết của họ đến trang web và chọn mua. Cần nói thêm, Children’s Health Defense đã trả cho Kennedy, chủ tịch và cố vấn pháp lý của nó, 255.000 USD vào năm 2019, theo hồ sơ thuế (IRS) gần đây nhất.
Nếu Children’s Health Defense nhận được số tiền “không đáng kể” khi liên kết với Bollinger thì những người khác lại nhận được số tiền rất đáng kể. Jeff Hays, từng là “chi nhánh” của “Sự thật về bệnh ung thư”, cho biết anh ta kiếm được khoảng 240.000 USD tiền hoa hồng từ năm 2015 đến năm 2018! Trong một phiên bản lưu trữ của trang web Trung tâm liên kết Sự thật về vaccine, được Internet Archive lưu lại vào tháng 4-2018, công ty của Bollinger tuyên bố rằng có đến 25.000 người đã mua loạt video “Sự thật về vaccine”. Kể từ khi công ty ra mắt vào năm 2014, Bollinger nói rằng họ cũng đã trả cho các đối tác liên kết “hơn 12 triệu USD để chia sẻ các sự kiện của chúng tôi với khán giả thông qua email, Facebook, Twitter…”; và rằng “các chi nhánh của chúng tôi đã liên tục kiếm được trung bình hơn 2 USD cho mỗi cú nhấp chuột”.
Vụ Bollinger cho thấy nước Mỹ đang chứng kiến sự lẫn lộn bát nháo giữa nhiều thứ tưởng chừng gần như ít dính dáng hay liên quan nhau, chẳng hạn chính trị và y tế cộng đồng. Giữa sự hỗn loạn đó, đã xuất hiện những kẻ quỷ quyệt biết thời cơ trục lợi, như phát biểu của Richard Carpiano, giáo sư xã hội học và chính sách công thuộc Đại học California-Riverside, người chuyên nghiên cứu các chiến dịch thông tin về vaccine, rằng “với đám này, tất cả chỉ là tiền”.
