Hôm 18 Tháng Tám, Tổng Thống Trump đã gặp Tổng Thống Zelensky tại Tòa Bạch Ốc để bàn về việc kết thúc cuộc chiến Nga – Ukraine.
Trong cuộc gặp, ông Zelensky tuyên bố sẵn sàng gặp trực tiếp ông Putin. Theo Thủ Tướng Đức Friedrich Merz, ông Trump đã điện đàm với ông Putin và đạt được thỏa thuận nguyên tắc về việc tổ chức cuộc gặp giữa hai ông Putin và Zelensky trong vòng hai tuần tới.
Cũng theo ông Merz, sau cuộc gặp Putin – Zelensky, ông Trump sẽ thúc đẩy một hội nghị ba bên với sự tham gia của Mỹ, Nga và Ukraine. Lạc quan về một thỏa thuận hòa bình, ông Trump nhấn mạnh quyết định cuối cùng vẫn thuộc về ông Zelensky và người dân Ukraine. Tất nhiên phải có sự đồng thuận của Nga.
Điều đáng chú ý là trong cuộc gặp lần này với ông Zelensky, ông Trump nói không loại trừ khả năng điều quân đội Mỹ tới Ukraine để giúp duy trì một thỏa thuận hòa bình tiềm năng. Tuy nhiên sau đó ông lại sửa rằng Mỹ sẽ không gởi quân tới Ukraine trong bất kỳ trường hợp nào, nhưng có thể “hỗ trợ đường không.” Về phần mình, lường trước cuộc chiến có thể còn kéo dài, ông Zelensky đã hứa mua $90 tỷ vũ khí Mỹ để có được bảo đảm an ninh từ Washington.
Theo ông Merz, một cuộc gặp ba bên sẽ diễn ra với ngày, giờ và địa điểm cần được thống nhất. Địa điểm tổ chức cuộc gặp có thể ở Âu Châu. Trở ngại chính là việc ông Putin hiện vẫn đối mặt với lệnh bắt giữ của ICC liên quan tới cuộc chiến ở Ukraine. Nhiều khả năng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là nước tổ chức sự kiện này vì Thổ Nhĩ Kỳ không phải là thành viên của ICC và là nước có quan hệ khá tốt với cả Nga và Ukraine. Thụy Sĩ cũng có thể là một lựa chọn hay. Dù là thành viên của ICC (có trụ sở tại The Hague), Thụy Sĩ đã tuyên bố sẵn sàng bảo đảm miễn trừ cho ông Putin để tổ chức hòa đàm Ukraine.
Câu hỏi lớn là các ông Putin và Zelensky sẽ nói gì với nhau nếu gặp mặt trực tiếp, khi mà họ tới giờ này vẫn còn bất đồng về lãnh thổ Ukraine. Trong khi ông Putin đòi Ukraine phải nhượng Crimea và 4 tỉnh miền đông cho Nga để đổi lấy hòa bình, thì ông Zelensky trước sau vẫn kiên định với lập trường của mình là không nhượng một tấc đất cho kẻ thù.
Về Thượng đỉnh Alaska hôm 15 Tháng Tám, ông Putin cho rằng các cuộc trao đổi đã diễn ra một cách thẳng thắn và nhiều thông tin, và rằng sự kiện này giúp Nga “tiến gần hơn tới các giải pháp cần thiết.” Rất có thể ông ta cũng sẽ đưa ra nhận định như thế về cuộc gặp sắp tới giữa mình với ông Zelensky. Bởi nhiều khả năng là cuộc gặp đó không hứa hẹn có sự đột phá nào. Mà như thế máu vẫn đổ, súng đạn vẫn rền vang. Nghĩa là trong khi người dân Ukraine cũng như cả thế giới mong mỏi hòa bình sớm tới thì Moscow vẫn muốn chiếm ưu thế ở chiến trường để đạt được một thỏa thuận hòa bình với những điều khoản có lợi cho Nga.
Vào thời điểm này, ít ra là vào thời điểm này, rất khó cho một Putin ngoan cố chấp nhận đề xuất mới nhất của ông Trump. Đó là Ukraine nhượng Crimea cho Nga để lấy hòa bình, và Crimea là tất cả nhượng bộ mà Ukraine có thể có dành cho Nga. Vì nếu Putin chấp nhận đề xuất đó, xem như Nga đã thua trong cuộc chiến sau hơn 3 năm đổ máu ở Ukraine. Đơn giản là vì trước năm 2022, Crimea về thực tế đã nằm dưới quyền kiểm soát của Nga và Ukraine không có khả năng giành lại.
Dù ông Zelensky vẫn cương quyết không nhượng bộ lãnh thổ nhưng xem ra Mỹ và các đồng minh Âu Châu có thể thuyết phục được ông chấp nhận đề xuất này của ông Trump. Nói tóm lại, quả bóng hòa bình đang ở phần sân của Nga. Moscow nên tỉnh táo để thấy rằng đề xuất mới nhất của ông Trump không hề là một đề xuất tồi tệ, đặc biệt trong tình hình nền kinh tế Nga đã quá sức chịu đựng. Moscow có cố kéo dài cuộc chiến thêm một thời gian cũng chẳng ích gì trước một Ukraine ngày càng nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Phương Tây.
Sẽ là ảo tưởng nếu đòi Ukraine nhượng Crimea và 4 tỉnh miền đông cho Nga để đổi lấy hòa bình. Cũng vậy, sẽ vô cùng khó nếu đòi Nga phải rút quân ra khỏi 4 tỉnh miền đông và Crimea. Vì thế việc Ukraine nhượng Crimea cho Nga và Nga được công nhận chủ quyền đối với bán đảo này xem ra là một giải pháp tương đối chấp nhận được cho cả hai bên. Có thể Moscow và Kyiv đều tức thì không chấp nhận đề xuất này. Nhưng sau khi tính đi tính lại, tính tới tính lui, họ rất có thể sẽ đồng thuận với nó, xem đây là giải pháp giúp kết thúc cuộc chiến.
Sẽ là một sự đột phá đáng hoan nghênh nếu trong cuộc gặp tới với ông Zelensky, nhà lãnh đạo Nga chấp nhận đề xuất của ông Trump về Crimea. Điều này đòi hỏi sự sáng suốt và tinh thần trách nhiệm của ông Putin với nước Nga. Và để có được sự sáng suốt, ông ta nên bớt uống Vodka và nhớ lời của ông Zelensky: “Vodka chẳng mang lại ích lợi gì”!
