Một điều đáng tiếc đã xảy ra. Cứ tưởng Tổng Thống Zelensky tới Mỹ để ký vào bản thỏa thuận khai thác khoáng sản của Ukraine rồi về. Hóa ra không phải.
Tại Tòa Bạch Ốc, trước ống kính truyền thông quốc tế, hai Tổng Thống Trump và Zelensky đã có cuộc khẩu chiến và không ký thỏa thuận. Lý do được cho là tại cuộc gặp này, ông Zelensky muốn thuyết phục Mỹ tiếp tục ủng hộ cuộc chiến đấu của Ukraine. Nhưng ông Trump không đồng ý và cho rằng cần phải kết thúc sớm cuộc chiến. Nghĩa là ông Trump không muốn Mỹ tiếp tục bị dính vào cuộc chiến này, vốn bị ông xem là lỗi của cựu Tổng Thống Joe Biden, và rằng nếu ông là tổng thống chứ không phải ông Biden, thì cuộc xung đột đã không xảy ra.
Hẳn Kyiv vẫn còn tức giận về việc Mỹ đứng về phía Nga phản đối nghị quyết của Liên Hiệp Quốc lên án Nga trong cuộc xung đột ở Ukraine. Nghị quyết này do Ukraine, Anh và hầu hết các nước EU bảo trợ.
Tổng Thống Trump luôn cho rằng nước Mỹ đã tốn nhiều tiền cho cuộc chiến nên cần sớm lấy lại tiền đó bằng cách khai thác đất hiếm của Ukraine. Đó là điều Mỹ thực sự muốn, còn việc Ukraine muốn tiếp tục cuộc chiến chống Nga là chuyện của Ukraine. Âu Châu muốn giúp Ukraine thì cứ việc. Mỹ chỉ muốn chấm dứt sự can dự của mình vào cuộc chiến. Một ngày trước cuộc gặp với ông Zelensky ở Tòa Bạch Ốc, ông Trump tuyên bố rằng “Hòa bình ở Ukraine phải xảy ra ngay bây giờ hoặc không bao giờ,” và rằng “Ukraine không được đòi thêm bất kỳ thay đổi nào trong thỏa thuận.” Những lời lẽ này cho thấy vị tổng thống thứ 47 của nước Mỹ tỏ ra rất sốt ruột, chỉ muốn cuộc chiến kết thúc mau mau, ngay cả khi Nga là bên có lợi.
Trong cuộc khẩu chiến, ông Trump cho rằng Kyiv không có vị thế tốt và rằng Kyiv đang đánh cược với Thế Chiến 3. Nhiều người dân Ukraine đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Tổng Thống Zelensky. Họ cho rằng không phải Ukraine đang đánh cược với Thế Chiến 3, mà là đang bị sử dụng như một con bài. Có lẽ người dân Ukraine không sai khi dùng từ “con bài.” Tranh cãi với ông Zelensky, ông Trump nói rằng mình đứng về phía thế giới và muốn kết thúc xung đột. Thiết nghĩ, nếu quả thực ông Trump đứng về phía thế giới, một thế giới văn minh và yêu chuộng công lý, thì ông không nên tiếp tục xem Ukraine chỉ là con bài trong cuộc chơi của mình. Trong cuộc đấu khẩu, ông Trump nói ông Zelensky không tôn trọng nước Mỹ. Nhưng khi nói ra những lời lẽ đầy tính kẻ cả, ông Trump lại cho thấy chính ông không tôn trọng Ukraine.
Cuộc đấu khẩu ở Tòa Bạch Ốc giữa hai vị tổng thống cho thấy quan điểm dứt khoát của Kyiv là Ukraine sẵn sàng cho một cuộc chiến đấu lâu dài vì một nền hòa bình công bằng cho đất nước họ. Còn đối với ông Trump, cần chấm dứt cuộc chiến ngay lập tức để đổi lấy hòa bình, dù là một nền hòa bình không công bằng. Nghĩa là trong khi Kyiv muốn Mỹ tiếp tục đứng về phía Ukraine, thì Mỹ lại muốn “trung lập” không theo bên nào, cho rảnh nợ.
Thế nhưng ngay sau cuộc đấu khẩu, ông Trump lại nói ông Zelensky có thể quay lại ký một khi đã sẵn sàng. Nói như thế, ông Trump tỏ ra Mỹ vẫn thiết tha với đất hiếm của Ukraine. Và hẳn ông cũng nhớ rằng Âu Châu vừa đưa ra một đề xuất cho Kyiv về việc khai thác khoáng sản của Ukraine. Nếu Mỹ chậm chân thì có thể sẽ rơi vào cảnh “trâu chậm uống nước đục.”
Hẳn ông Trump không thích uống nước đục nên rất có thể ông sẽ phải chấp nhận thêm một điều khoản nào đó vào bản thỏa thuận nếu muốn ông Zelensky ký vào. Điều khoản đó tất nhiên phải có lợi cho Ukraine. Và cuộc gặp lần tới giữa ông Trump và ông Zelensky, nếu có, nên diễn ra ở một đất nước khác như Anh hoặc Pháp chẳng hạn, chứ không nhất thiết phải là Mỹ.
Nhìn chung, cuộc khẩu chiến vừa rồi của hai vị tổng thống ngay trước ống kính truyền thông quốc tế, dẫn tới việc thỏa thuận chưa được ký kết là điều vô cùng đáng tiếc. Có lẽ không nên đổ cho ai là người có lỗi trong sự đáng tiếc này. Âu Châu đã đứng về phía Ukraine sau cuộc đấu khẩu, nhưng lên tiếng kêu gọi Mỹ, Âu Châu và Ukraine cùng đoàn kết vì cho rằng chia rẽ chỉ có lợi cho Nga mà thôi.
Cuộc chiến đấu chống xâm lược Nga của đất nước Ukraine nhỏ bé vẫn đang đầy khó khăn, không chỉ vì kẻ thù bạo tàn mà còn vì người bạn Mỹ khó lường. Con đường dẫn tới một nền hòa bình công bằng cho đất nước này hẳn còn lắm gập ghềnh. Nhưng có thể tin rằng có đi thì có đến. Một dân tộc kiên cường như Ukraine có quyền được hưởng những gì tốt đẹp nhất.
