Mới đây Tổng Thống Donald Trump lại cáo buộc Tổng Thống Zelensky phải chịu một phần trách nhiệm về cuộc xung đột Nga-Ukraine mà tới nay đã kéo dài hơn 3 năm, và khiến hàng triệu người của cả hai bên thương vong.
“Khi anh bắt đầu một cuộc chiến, anh phải biết liệu mình có thể chiến thắng hay không,” ông Trump nói. Và một lần nữa, vị tổng thống thứ 47 của nước Mỹ nhấn mạnh cuộc chiến nhẽ ra không được bắt đầu. Theo ông, nhẽ ra ông Biden phải dừng nó lại, nhẽ ra ông Zelensky phải chấm dứt nó, nhẽ ra ông Putin không nên bắt đầu nó. Tổng Thống Trump kêu gọi các bên ngừng nói suông trong các cuộc hòa đàm về chiến sự Ukraine.
Thiết nghĩ, ông Trump có lý khi phát biểu như thế. Hẳn là ông Zelensky quá chủ quan khi nghĩ rằng với sự hỗ trợ của Phương Tây thì Ukraine thừa sức đánh bại Nga, và không chỉ giữ vững vùng Donbas mà còn có thể chiếm lại Crimea. Vị tổng thống này của Ukraine từng tự tin nói: “Chiến tranh bắt đầu ở Crimea thì sẽ kết thúc ở Crimea.” Gần đây ông phải thừa nhận rằng Ukraine, bằng sức mạnh quân sự của mình hiện thời, rất khó chiếm lại các vùng lãnh thổ Nga đã chiếm. Có thể nói mà không sợ sai rằng nếu biết Ukraine phải trả một cái giá quá đắt vì cuộc chiến này thì có lẽ ông Zelensky đã có đối sách mềm mỏng hơn với Nga. Đó là không tỏ ra vội vàng trong việc đưa Ukraine sớm trở thành thành viên của NATO, điều khiến Moscow lo ngại vì cho rằng nếu điều đó xảy ra thì sẽ là mối đe dọa cho an ninh của nước Nga.
Về phần NATO, đứng đầu là nước Mỹ của chính quyền cựu Tổng Thống Joe Biden, nhẽ ra cũng không nên quá hứa hẹn sẽ kết nạp Ukraine vào liên minh quân sự này để rồi nay lần mai lửa trong việc hứa hẹn đó. Hứa mà cứ để đó thì đừng hứa. Moscow đã lợi dụng sự lần lữa này để phát động cuộc tấn công nhằm ăn tươi nuốt sống Ukraine khi mà Ukraine chưa trở thành thành viên của NATO, vì tin rằng NATO sẽ bỏ mặc Ukraine trước móng vuốt của Nga, và rằng Nga có thể chiếm trọn Ukraine trong thời gian chóng vánh như đã chiếm Crimea.
Song sai lầm lớn nhất không thuộc về Ukraine hay Mỹ hay NATO, mà thuộc về những cái đầu nóng ở Moscow khi nghĩ rằng có thể đánh bại Ukraine một cách dễ dàng trong vài ngày, tựa như một cuộc dạo chơi. Hoàn toàn có thể tin vào lời của tổng thống Belarus là Lukashenko khi ông này nói rằng ông Putin tỏ ra hối tiếc vì không ngờ cuộc chiến lại trở nên nghiêm trọng như hiện tại. Hẳn nếu biết vậy thì ông Putin đã không phát động cuộc xâm lược vào Ukraine, mà sẽ có đối sách mềm mỏng hơn với Ukraine cũng như với Phương Tây. Đáng tiếc là với bản chất hiếu sát và hiếu thắng, Putin đã chọn con đường chiến tranh thay vì con đường hòa bình, để rồi giờ đây tất cả các bên đều phải hứng chịu hậu quả thảm khốc của cuộc chiến.
Dù ông Trump có quy trách nhiệm cho ai về cuộc chiến thì sự đã rồi. Vấn đề không phải là ngồi đó mà trách móc hay than vãn, mà phải hết sức nỗ lực để chấm dứt cuộc chiến. Và ông Trump hoàn toàn đúng khi đề nghị các bên “ngừng nói suông” trong đàm phán về Ukraine. Ông cho rằng thay vì nói suông, các bên phải có hành động cụ thể nhằm đưa cuộc chiến tới kết thúc. Song nói thì dễ mà làm mới khó. Vào lúc này, cả Ukraine và Nga đều tỏ ra quyết không nhượng bộ nhau về vấn đề lãnh thổ. Nga quyết tâm chiếm luôn các vùng đất đã cướp của Ukraine, còn Ukraine thì quyết tâm lấy lại các vùng đất của mình mà Nga đã chiếm.
Trước lời kêu gọi “đừng nói suông” của Tổng Thống Trump, Điện Kremlin cho rằng còn quá sớm để mong đợi một kết quả tức thời cho các cuộc hòa đàm về Ukraine, cũng như về việc khôi phục quan hệ Nga-Mỹ. Trong khi đó Kyiv lại cho rằng Washington có khuynh hướng muốn Ukraine nhượng bộ Nga để mau mau có hòa bình. Theo Kyiv, tư tưởng “thân Nga” đang lan tràn ở Washington. Nhiều đảng viên Cộng Hòa đang gia tăng áp lực yêu cầu Tổng Thống Trump thay đổi cách tiếp cận với Nga sau đòn tập kích của Nga vào khu dân cư ở Sumy làm nhiều người thương vong. Họ xem đó là một gáo nước lạnh của Moscow vào nỗ lực nhằm đạt được hòa bình của ông Trump. Theo họ, trong khi Ukraine đã chấp nhận đề xuất ngừng bắn của ông Trump thì ông Putin vẫn tiếp tục cho thấy ông ta muốn chiến tranh hơn là hòa bình.
Về phần mình, dù nói mình đang ngày càng mất kiên nhẫn với Nga, nhưng Tổng Thống Trump lại từ chối lên án vụ tập kích vào Sumy, chỉ mô tả đó là một “sai lầm” của Nga. Rốt cuộc, ông Trump hoàn toàn có lý khi kêu gọi các bên “đừng nói suông” trên con đường hướng tới hòa bình. Người ta chỉ thắc mắc là khi vận động tranh cử, ông tuyên bố “sẽ chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ nếu đắc cử.” Đó có phải là lời nói suông không?!
