Việc theo đuổi niềm vui và hạnh phúc là một nỗ lực phổ quát của con người, và bối cảnh hiện đại tràn ngập những lời khuyên, từ những cuốn sách “tự giúp mình” bán chạy nhất đến các nghiên cứu học thuật nghiêm ngặt, về cách vun đắp một cuộc sống viên mãn.
Mặc dù các phương pháp như thực hành lòng biết ơn, chấp nhận thất bại, hay tối ưu hóa thói quen làm việc chắc chắn góp phần vào sự phát triển tâm lý, nhưng một loạt bằng chứng thuyết phục cho thấy con đường trực tiếp và hiệu quả nhất để duy trì hạnh phúc nằm ở việc củng cố các mối quan hệ của chúng ta với người khác.
Nhận thức đơn giản nhưng sâu sắc này là nền tảng cho công trình của Bác Sĩ Sonja Lyubomirsky, một giáo sư tâm lý học lỗi lạc tại đại học University of California, Riverside và một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về hạnh phúc.
Lĩnh vực tâm lý học tích cực đào tạo ra nhiều nhân vật có ảnh hưởng, mỗi người đều mang đến những con đường giá trị để gia tăng sự hài lòng trong cuộc sống. Ví dụ như nhà nghiên cứu nổi tiếng và tác giả sách bán chạy nhất của New York Times, Arthur Brooks, trình bày chi tiết một bộ phương pháp toàn diện được kiểm chứng để đạt được hạnh phúc cá nhân, thường tập trung vào việc cân bằng giữa thành công và ý nghĩa trong công việc và cuộc sống.
Tương tự, chuyên gia về hạnh phúc Gretchen Rubin, nổi tiếng với cuốn sách “The Happiness Project” (Dự Án Hạnh Phúc), cung cấp một khuôn khổ chi tiết để tạo ra một cuộc sống viên mãn hơn, ủng hộ các phương pháp như tự trắc ẩn, đặt mục tiêu tỉ mỉ và tìm thấy sự khôn ngoan trong những thất bại.
Tuy nhiên, giữa vô số chiến lược đa dạng này, nghiên cứu của Lyubomirsky làm nổi bật một yếu tố mạnh mẽ và thống nhất: kết nối mọi người lại với nhau. Như bà lập luận, mặc dù các phương pháp cá nhân rất hữu ích, nhưng nguồn gốc sâu xa và đáng tin cậy nhất của tâm trạng tốt và hạnh phúc lâu dài chính là cảm giác được kết nối chặt chẽ và có ý nghĩa với người khác. Công trình của bà phù hợp với các nghiên cứu xã hội học và tâm lý học chuyên sâu, liên tục chứng minh mối tương quan giữa mạng lưới xã hội mạnh mẽ và mức độ hạnh phúc chủ quan cao, kết quả sức khỏe thể chất tốt và khả năng phục hồi nhanh chóng trước những căng thẳng.
Nền tảng của kết nối: Cuộc trò chuyện ý nghĩa
Lyubomirsky nhấn mạnh rằng kết nối thiết yếu này không chỉ đơn thuần là trạng thái thụ động, mà cần được xây dựng và duy trì một cách chủ động. Mặc dù những hành động tử tế và thực hành lòng biết ơn là những cách tuyệt vời để nuôi dưỡng cảm giác kết nối lẫn nhau – bằng cách hướng sự chú ý ra bên ngoài vào người khác và tạo ra những cảm xúc tích cực – bà cho biết công cụ cơ bản và hiệu quả nhất để tạo nên những mối quan hệ sâu sắc chính là trò chuyện trực tiếp.
Điều này không chỉ giới hạn ở những cuộc tâm sự với những người thân thiết. Những phát hiện của Lyubomirsky đặc biệt sáng tỏ: ngay cả một tương tác ngắn ngủi, thực chất với một người quen hoặc một người hoàn toàn xa lạ cũng tạo ra sự cải thiện tâm trạng đáng kể và tức thì. Như bà lưu ý, một tương tác ngắn ngủi chỉ 15 hoặc 30 phút, dù với người thân như cha mẹ, một bạn cùng phòng hay một cuộc gặp gỡ thoáng qua như người đưa thư, giao bánh pizza… đều có sức mạnh làm tăng hạnh phúc.
Nghiên cứu này ủng hộ hiệu ứng “thưởng thức” của tương tác xã hội, trong đó hành động đơn thuần tương tác với một người khác có thể thỏa mãn nhu cầu tâm lý sâu sắc về sự thuộc về.
Vượt qua sự hời hợt: Chiều sâu của diễn ngôn
Lyubomirsky nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm những tương tác này là những tâm tư có ý nghĩa, chứ không dừng lại ở những trao đổi hời hợt. Những câu chuyện phiếm thông thường về thời tiết hay vấn đề thường ngày có thể thừa nhận sự hiện diện của một người, nhưng thường không đáp ứng được nhu cầu được công nhận và thấu hiểu chân thành của con người.
Theo Lyubomirsky, một cuộc trò chuyện có ý nghĩa chứa hai yếu tố thiết yếu: chia sẻ chân thành và lắng nghe chăm chú. Cả hai bên nên bộc lộ điều gì đó giúp mở ra một góc nhìn sâu sắc hơn về bản thân họ – cảm xúc, suy nghĩ, trải nghiệm hoặc những điểm yếu của họ. Sự thông cảm lẫn nhau này tạo động lực cho sự kết nối, vì nó thể hiện sự tin tưởng và khẳng định tính nhân văn chung giữa những người trò chuyện.
Đối với những ai muốn bắt đầu những tương tác sâu sắc hơn này, Lyubomirsky gợi ý những điểm khởi đầu dễ tiếp cận, vượt ra ngoài những điều tầm thường. Chỉ cần thảo luận về trạng thái cảm xúc hiện tại của một người – cảm giác của người đó trong ngày hôm đó – hoặc chia sẻ ý kiến về một hoạt động văn hóa gần đây, chẳng hạn như một cuốn sách hay một bộ phim, cũng có thể chuyển đổi tương tác từ hời hợt sang thực chất.
Câu hỏi thăm dò để khơi gợi chiều sâu
Để tạo điều kiện cho một cuộc trò chuyện sâu sắc và gần gũi, Lyubomirsky khuyên mọi người nên sử dụng một bộ câu hỏi mở, mang tính phản ánh, được thiết kế để khơi gợi những suy nghĩ và bộc lộ bản thân một cách sâu sắc. Những gợi ý này đóng vai trò làm chất xúc tác tuyệt vời cho một cuộc đối thoại có ý nghĩa, khuyến khích người kia suy ngẫm về những sự kiện quan trọng trong cuộc sống, khát vọng và sự phát triển bản thân:
Dạo này bạn thường nghĩ đến điều gì nhất? (Khuyến khích suy ngẫm về những mối bận tâm và lo lắng hiện tại)
Điều tuyệt vời nhất xảy ra với bạn trong năm nay là gì? (Tập trung vào việc hồi tưởng lại ký ức tích cực và lòng biết ơn)
Điều tồi tệ nhất xảy ra với bạn trong năm nay là gì? (Cho phép thể hiện sự yếu đuối một cách an toàn và xử lý những khó khăn)
Bạn mong đợi điều gì nhất trong năm sau? (Khuyến khích thảo luận về những hy vọng và mục tiêu trong tương lai)
Sai lầm nào bạn mắc phải trong năm nay mà hóa ra lại là một điều tốt? (Khuyến khích biến những sự kiện tiêu cực thành những trải nghiệm học tập tích cực)
Thành viên nào trong gia đình khiến bạn ngạc nhiên nhất trong năm nay và tại sao? (Khuyến khích suy ngẫm về các mối quan hệ và sự phát triển cá nhân trong gia đình)
Ngoài những câu hỏi trực tiếp này, Lyubomirsky cũng ủng hộ các công cụ có cấu trúc được thiết kế để thúc đẩy sự kết nối, chẳng hạn như bộ bài vật lý THE AND. Chuỗi bài này cung cấp các gợi ý được soạn sẵn, phân loại theo loại mối quan hệ, hỗ trợ hiệu quả quá trình đạt được đối thoại chân thực.
Bối cảnh kết nối mở rộng: Tương tác ảo
Một phát hiện quan trọng từ Lyubomirsky và nhóm của bà là địa điểm trò chuyện không phải yếu tố hạn chế. Lợi ích của tương tác ý nghĩa không chỉ giới hạn ở những cuộc gặp mặt trực tiếp truyền thống mà còn lan tỏa đến thế giới kỹ thuật số. Nghiên cứu chứng minh một tương tác ảo tập trung kéo dài 30 phút, chẳng hạn như cuộc gọi video trên các nền tảng như Zoom, mang lại hiệu ứng cải thiện tâm trạng tương tự như một cuộc trò chuyện trực tiếp.
Điều này đặc biệt đúng trong một thế giới ngày càng phụ thuộc vào giao tiếp từ xa, khẳng định chất lượng tương tác – tính chân thực của việc chia sẻ và chiều sâu của việc lắng nghe – quan trọng hơn nhiều so với khoảng cách địa lý.
Nhu cầu thiết yếu của con người
Nghiên cứu của Lyubomirsky cung cấp một sự tinh chỉnh quan trọng, dựa trên bằng chứng, cho việc theo đuổi hạnh phúc. Mặc dù việc tự chăm sóc bản thân và kỷ luật cá nhân rất quan trọng, nhưng đòn bẩy mạnh mẽ nhất để gia tăng niềm vui trong cuộc sống nằm ở cam kết kết nối con người sâu sắc và ý nghĩa.
Điều này được thể hiện qua việc chủ động tìm kiếm và tham gia vào những cuộc tâm sự, dù ngắn ngủi, vượt ra khỏi sự hời hợt và chạm đến những điểm yếu chung cũng như cảm xúc chân thành. Bằng cách ưu tiên đối thoại chân thành, chúng ta không chỉ nâng cao tinh thần mà còn góp phần tạo nên một mạng lưới xã hội phong phú và gắn kết, khẳng định chân lý tâm lý cơ bản rằng để hạnh phúc, chúng ta phải cảm thấy kết nối sâu sắc với những người xung quanh.
(theo CNBC)
