Trong thời đại AI, nhiều người dễ bị cuốn vào sự tiện lợi, hiệu quả và sức mạnh tuyệt đối của công nghệ này. Tuy nhiên, có một điều độc đáo mà AI không bao giờ sao chép được: khả năng đa chiều, tinh tế của trí thông minh tự nhiên và đặc biệt là bộ não con người.
Mặc dù AI rất giỏi trong việc xử lý các tập dữ liệu lớn và thực hiện các nhiệm vụ với tốc độ đáng kinh ngạc, nhưng nó lại thiếu chiều sâu của trải nghiệm của con người, đó là khát vọng, cảm xúc, suy nghĩ và cảm giác.
Dưới đây là cách khoa học thần kinh giúp nhân loại bảo vệ và tối ưu hóa bộ não của mình trong thế giới bão hòa AI.
-Thông tin chuyên sâu về khoa học thần kinh: Mạng lưới dưới dạng mặc định của não đóng vai trò trung tâm trong việc tự phản ánh, mơ mộng và hiểu bản thân trong mối quan hệ với người khác. Khi bạn dành thời gian để suy ngẫm hoặc chánh niệm, bạn sẽ kích hoạt mạng lưới này, làm tăng cường khả năng xử lý thông tin, đưa ra quyết định và hiểu cảm xúc của bản thân. Mặt khác, AI không có nhận thức về bản thân hoặc khái niệm “bản thân”; nó xử lý các đầu vào dựa trên các thuật toán được lập trình mà không cần suy ngẫm nội tâm.
Ghi nhật ký chánh niệm hàng ngày. Suy ngẫm về những khoảnh khắc bạn cảm thấy mất tập trung hoặc “rối não” bởi các đầu vào kỹ thuật số. Lưu ý cách các khuyến nghị hoặc công cụ AI tác động đến sự tập trung và ra quyết định của bạn. Các hoạt động chánh niệm tăng cường khả năng dẻo dai của não, khả năng sắp xếp lại và hình thành các kết nối thần kinh mới của não, cải thiện tính linh hoạt về mặt tinh thần lâu dài.
Suy ngẫm về nguyện vọng
Thông tin chuyên sâu về khoa học thần kinh: Bộ não con người được kết nối với mục đích và ý nghĩa, nhờ vào vỏ não trước trán, nơi điều khiển các chức năng nhận thức phức tạp như lập kế hoạch, ra quyết định và đặt ra các mục tiêu dài hạn. Không giống như AI, có khả năng tối ưu hóa các quyết định dựa trên logic hoặc dữ liệu, bộ não con người được thúc đẩy bởi các yếu tố nội tại như mục đích và sự hoàn thành, thúc đẩy chúng ta theo đuổi các mục tiêu có ý nghĩa.
Thực hiện kiểm toán mục tiêu hàng tuần. Suy ngẫm xem các hoạt động hàng ngày của bạn có thực sự phù hợp với nguyện vọng cá nhân, các giá trị và tham vọng dài hạn của bạn hay không. Những cá nhân đặt ra mục tiêu rõ ràng, có ý nghĩa sẽ thể hiện sự kích hoạt mạnh mẽ hơn trong hệ thống khen thưởng dopaminergic, dẫn đến động lực và năng suất cao hơn; điều này đặc biệt quan trọng trong thời điểm nhu cầu ngày càng tăng và căng thẳng do nó gây ra. AI không có khả năng tìm ra ý nghĩa cá nhân, mà nó chỉ có thể gợi ý các lựa chọn nhưng không thể xác định điều gì quan trọng đối với bạn.
Kích hoạt trí tuệ cảm xúc
Thông tin chuyên sâu về khoa học thần kinh: Hệ thống limbic của não, bao gồm các cấu trúc như hạch hạnh nhân và hồi hải mã, là một phần không thể thiếu trong quá trình điều hòa cảm xúc và hình thành trí nhớ. Trí tuệ cảm xúc — khả năng hiểu, kiểm soát và phản ứng với cảm xúc của con người — xoay quanh hệ thống này. AI có khả năng bắt chước sự đồng cảm thông qua quá trình xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhưng không trải nghiệm hoặc hiểu cảm xúc như loài người.
Thể hiện cảm xúc hàng ngày. Những cá nhân thực hành điều hòa cảm xúc và chánh niệm thể hiện khả năng phục hồi hạnh nhân tốt hơn, giảm căng thẳng và tăng cường các tương tác xã hội. AI mô phỏng được sự đồng cảm, nhưng chỉ con người mới trải nghiệm được toàn bộ các cung bậc cảm xúc và phát triển khả năng phục hồi cảm xúc.
Đầu tư vào sự tò mò về trí tuệ
Thông tin chuyên sâu về khoa học thần kinh: Hồi hải mã của não đóng vai trò quan trọng trong việc học tập và ghi nhớ. Sự tò mò kích hoạt các vùng não, chẳng hạn như vùng tegmental bụng, có liên quan đến phần thưởng và tăng cường khả năng học tập. Do đó, bằng cách dành thời gian học một cái gì đó mới, bạn quản lý phần cứng trí tuệ của mình trong khi vẫn thỏa sức khám phá. Mặc dù AI lưu trữ và truy xuất lượng thông tin khổng lồ, nhưng nó lại thiếu sự tò mò — động lực khám phá, học hỏi và đổi mới của con người hoàn toàn thuộc về sinh học.
Sự tò mò về mặt trí tuệ không chỉ tăng cường khả năng ghi nhớ mà còn làm tăng tính dẻo của khớp thần kinh — khả năng của các khớp thần kinh được tăng cường theo thời gian với việc học lặp đi lặp lại. AI cung cấp được thông tin, nhưng nó không “học” theo cùng một cách khám phá, tưởng tượng như loài người.
Nuôi dưỡng các kết nối xã hội
Thông tin chuyên sâu về khoa học thần kinh: Bộ não con người được lập trình sẵn để tương tác xã hội. Hệ thống tế bào thần kinh phản chiếu, ban đầu được phát hiện khi quan sát loài khỉ, cho thấy não của chúng ta được thiết kế để cộng hưởng với trạng thái cảm xúc của người khác như thế nào. Các mối quan hệ xã hội rất cần thiết cho sức khỏe tinh thần, sự phát triển nhận thức và khả năng phục hồi cảm xúc. AI mô phỏng được cuộc trò chuyện, nhưng không thể sao chép các vòng phản hồi thần kinh sinh học sâu sắc được tạo ra thông qua tương tác của con người.
Thiết lập nghi thức kết nối. Các tương tác xã hội thường xuyên giải phóng oxytocin, một loại hóc-môn thúc đẩy sự gắn kết và giảm căng thẳng — cùng với các chức năng khác. Các nền tảng xã hội do AI điều khiển có thể tạo điều kiện cho sự kết nối, nhưng các tương tác trực tiếp hoặc bằng giọng nói sẽ giải phóng các chất hóa học trong não thúc đẩy sự đồng cảm, tin tưởng và hợp tác — những yếu tố mà AI không thể bắt chước.
Kiểm soát suy nghĩ của chính mình
Không còn nghi ngờ gì nữa, sự phát triển nhanh chóng của AI mang đến những cơ hội đáng chú ý để tối ưu hóa cuộc sống của nhân loại, nhưng nó cũng gây ra rủi ro nếu con người để AI thay thế thay vì bổ sung cho trí thông minh tự nhiên của mình. Bằng cách tập trung vào việc xây dựng nhận thức, suy ngẫm về nguyện vọng của bạn, kích hoạt trí tuệ cảm xúc, nuôi dưỡng sự tò mò về mặt trí tuệ và nuôi dưỡng các kết nối xã hội, bạn sẽ giữ cho bộ não của mình luôn sắc bén, gắn kết và phù hợp với các giá trị sâu sắc nhất của bản thân.
Trí tuệ nhân tạo được xem như một người bạn, nhưng chỉ khi loài người kiểm soát trí thông minh tự nhiên của mình để dẫn đường. Bằng cách chăm sóc trí não của chính mình, bạn đang đầu tư vào khả năng phục hồi lâu dài của tài sản quý giá nhất của mình – tâm trí. Khi làm như vậy, bạn không chỉ đang điều hướng thời đại kỹ thuật số, mà còn phát triển mạnh mẽ trong đó.
