Các nhà sản xuất xe hơi điện (EV) ấp ủ hy vọng lớn cho xe điện nhưng người mua không hợp tác! Hệ quả là tăng trưởng doanh số bán EV ở Mỹ đã chậm lại và các công ty sản xuất EV đang vất vả tìm kiếm thêm người tiêu dùng sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho những mẫu xe này.
Thực tế giáng đòn đau vào kỳ vọng
Nỗ lực thúc đẩy doanh số bán EV của ngành công nghiệp xe hơi Mỹ đang vấp phải một thực tế phũ phàng. Sự quan tâm của người mua đối với loại xe này ngày càng yếu hơn dự kiến. Trong khi doanh số bán EV tiếp tục tăng (tăng 51% trong năm nay cho đến Tháng Chín), tốc độ tăng đã chậm lại so với năm trước và hàng tồn kho chưa bán được bắt đầu chồng chất đối với một số thương hiệu.
Một số công ty sản xuất xe hơi như Ford Motor và Toyota Motor đã giảm bớt kỳ vọng vào EV và chuyển nhiều nguồn lực hơn cho loại xe lai hybrid đang thu hút người tiêu dùng với tốc độ nhanh hơn. Các đại lý và giám đốc điều hành cho biết, làn sóng người mua đầu tiên sẵn sàng trả thêm tiền cho một chiếc xe hơi chạy bằng pin đã lấy xe về.
Nay họ phải đối mặt với nhóm người mua do dự hơn khi một loạt các mẫu EV mới dự kiến sẽ đổ về các đại lý trong những năm tới. Tháng Chín qua, tại một hội nghị, John Lawler, Giám đốc tài chính của Ford Motor “than thở” về tỷ lệ chấp nhận EV: “Đường cong không đi lên nhanh như mong đợi mà chúng tôi đang thấy nó đi ngang một chút”.
Doanh số bán EV giảm đột ngột trái với một năm trước, khi các nhà sản xuất xe hơi bị bất ngờ trước danh sách đạt hàng chờ dài đối với cả xe hơi lẫn xe tải chạy bằng pin. Tín hiệu này rất đáng lo ngại đối với các nhà sản xuất khi họ đã đầu tư hàng tỷ đôla xây dựng các nhà máy EV và nhà máy sản xuất pin để hỗ trợ kỳ vọng nhu cầu về các mẫu xe EV sẽ rất mạnh mẽ.
Trong những năm gần đây, sự chuyển hướng của ngành công nghiệp xe hơi đã tăng tốc, được thúc đẩy bởi sự doanh số tăng nhanh chóng của Tesla và các quy định quyết liệt hơn trên toàn cầu về việc loại bỏ các chất ô nhiễm từ ống xả xe hơi, gồm cả lệnh cấm hoàn toàn xe hơi chạy bằng xăng trong những năm tới. Chính quyền của Tổng thống Joe Biden xem EV là trọng tâm chính sách công nghiệp của mình.
Mới đây, nghiệp đoàn công nhân xe hơi United Auto Workers (UAW) quyết định đình công tại các nhà máy sản xuất xe hơi ở Detroit, một phần vì lo ngại mất việc làm khi các nhà máy sản xuất động cơ xăng, dầu biến mất. Tuy nhiên, nhiều người tiêu dùng vẫn không muốn chuyển đổi sang EV do giá cao và sự bất tiện khi lái một chiếc xe có phạm vi hoạt động hạn chế và cần phải sạc lại thường xuyên.
Robert DuWors, người gần đây đã cân nhắc mua một chiếc xe hơi chạy bằng pin, thú nhận: “Tôi vẫn chưa sẵn sàng mua một chiếc EV vì lo lắng đoạn đường hoạt động của nó”. Thay vào đó, ông mua một chiếc xe lai (plug-in hybrid) khi biết nó có thể đi được 40 đến 50 dặm cho một lần sạc pin, nhiều hơn đoạn đường trung bình ông phải đi một ngày. “Khi pin hết, nó sẽ là xe hybrid” – cư dân 64 tuổi sống tại Rancho Mirage, California này nói.
Theo công ty phân tích dữ liệu J.D. Power, trong vài tháng qua, thị phần bán lẻ do EV nắm giữ cứ loanh quanh ở mức 9%, khiến các nhà quan sát phải đặt câu hỏi: Liệu ngành sản xuất EV đang chịu một thách thức ngắn hạn hay kéo dài? Trước mắt, các nhà sản xuất xe hơi phản ứng trước nhu cầu suy giảm bằng cách giảm giá cho EV.
Một số phải điều chỉnh kế hoạch đầy tham vọng. Ford dời mục tiêu tung ra thị trường 600,000 EV mỗi năm sang cuối năm 2024 thay vì cuối năm nay. Cuối tuần trước, tờ The Wall Street Journal đưa tin công ty còn xem xét hủy bỏ dây chuyền sản xuất loại xe bán tải chạy điện F-150 Lightning tại các nhà máy của hãng.
Hyundai Motor, ngoài việc tích cực bổ sung các mẫu EV mới vào danh mục sản phẩm còn cung cấp bộ sạc miễn phí để thu hút người mua, giảm giá lắp đặt trong chương trình khuyến mãi khoảng $1,100 cho mỗi EV bán ra. Hãng Tesla dẫn đầu thị trường EV cũng phải vật lộn với doanh số bán toàn cầu chậm lại trong năm nay, dù đã giảm giá khá nhiều trên tất cả các dòng EV.
Giảm nhưng vẫn không hút hàng bằng xe lai
Theo công ty dịch vụ công nghiệp Cox Automotive, trên toàn ngành, mức giá trung bình phải trả cho một chiếc xe chạy bằng pin giảm xuống chỉ còn $50,683 trong Tháng Chín, so với $65,000 cùng kỳ năm ngoái.
Theo các đại lý và nhà phân tích, đối với nhiều người tiêu dùng, chi phí trả trước vẫn còn quá cao, đặc biệt là khi lãi suất tăng. Giá có thể sẽ phải giảm nữa để thu hút nhiều người mua, vốn đã quen với việc trả dưới $40,000 cho một chiếc xe mới.
Beau Boeckmann, Chủ tịch công ty Galpin Motors, một trong những đại lý lớn nhất của Ford ở Mỹ, nhận xét: “Chúng ta hơi lạc quan khi nghĩ thị trường sẽ chấp nhận EV với tỷ lệ giống như đợt đăng ký mua xe đầu tiên. Khách hàng sẽ không gõ cửa để mua chúng nữa mà chúng ta phải tìm đến họ!”.
Ngay cả Mustang Mach-E, mẫu EV bán chạy nhất của đại lý trong tháng trước vẫn còn một số xe chưa bán được. Theo công ty nghiên cứu Motor Intelligence, trong Tháng Chín, số SUV Mustang Mach-E tồn kho chưa bán được của Ford đủ để bán trong 3 tháng rưỡi, cao hơn gấp đôi mức trung bình của toàn ngành. Hyundai, Kia và Volkswagen cũng chứng kiến lượng EV tồn kho tăng mạnh trong Tháng Chín so với cùng kỳ năm trước.
Một phát ngôn viên của Ford giải thích: “Dù doanh số bán EV của chúng tôi vẫn tăng 14.8% trong quý vừa kết thúc và nguồn cung Mustang Mach-E cũng tăng đều đặn kể từ Tháng Sáu sau khi nhà máy tạm đóng cửa, nhưng đợt giảm tốc hiện nay là do những biến động ngắn hạn của thị trường”.
Volkswagen cũng nhận thức được thị trường EV ở Mỹ đã dịu lại dù nhu cầu vẫn còn. Một số nhà sản xuất EV như Huyndai và Kia bị ảnh hưởng nặng nề bởi những quy định mới để giảm số người có thể đủ điều kiện nhận khoản tín dụng thuế liên bang trị giá $7,500 cho mỗi chiếc EV.
Theo Motor Intelligence, doanh số bán xe hybrid trong ba quý đầu năm đã tăng 48% so với cùng kỳ năm ngoái (doanh số bán xe hybrid trong năm ngoái giảm khoảng 6% so với 2021). David Christ, người đứng đầu bộ phận kinh doanh của Toyota Motor Bắc Mỹ nhận xét: “Hybrid là thị trường đang thật sự nóng!”.
