Phê bình của Hayao Miyazaki về những bức tranh Al theo phong cách Ghibli đang lan truyền trên internet.
Phản ứng của Hayao Miyazaki đối với hoạt hình do AI tạo ra, được ghi lại trong một bộ phim tài liệu năm 2016, tái hiện trong bối cảnh làn sóng xu hướng internet bắt chước phong cách mang tính biểu tượng của Studio Ghibli. Sự ghê tởm sâu sắc của ông, được diễn đạt qua câu nói “sự xúc phạm không diễn tả được bằng lời,” bắt nguồn từ việc chứng kiến một dự án AI do một nhóm nhà thiết kế trình bày.
Cuộc trình diễn có một hoạt ảnh kỳ dị, đáng sợ về một sinh vật kéo lê mình trên sàn theo một cách không tự nhiên đến mức đáng lo ngại, được trình bày như một màn trình diễn về tiềm năng của AI đối với các chuyển động “rùng rợn” và “không thể tưởng tượng được.”
Phản ứng ngay lập tức của Miyazaki hoàn toàn trái ngược với sự nhiệt tình của những người thuyết trình. Ông dựa vào kinh nghiệm cá nhân của bản thân, nhắc đến một người bạn khuyết tật, để làm nổi bật sự tách biệt của AI khỏi thực tế về nỗi đau và sự đấu tranh của con người. Hoạt hình nhân tạo, không có cảm xúc thật và hạn chế về thể chất, khiến ông cảm thấy vô cùng khó chịu. Theo lời Miyazaki, những người sáng tạo “thiếu hiểu biết” về sự đau khổ, một yếu tố quan trọng trong việc biểu đạt nghệ thuật đích thực.
Lời phê bình của ông không chỉ dừng lại ở sự phản đối về mặt thẩm mỹ, mà còn đi sâu vào mối quan tâm cơ bản về bản chất của nghệ thuật. Nỗi sợ hãi của Miyazaki tập trung vào nỗi lo mất đi yếu tố con người trong các nỗ lực sáng tạo. Ông coi khả năng tạo ra hình ảnh thành thạo về mặt kỹ thuật nhưng lại trống rỗng về mặt cảm xúc của AI là dấu hiệu cho thấy niềm tin của con người vào những gì mà chúng ta làm được đang giảm sút. Nhận xét lạnh lùng của ông, “tôi cảm thấy như con người đang đến gần ngày tận thế. Chúng ta đang mất niềm tin vào chính mình,” nhấn mạnh nỗi lo này.
Sự cố này làm nổi bật một cuộc tranh luận rộng hơn xung quanh sự xâm lấn của AI vào thế giới nghệ thuật. Trong khi những người ủng hộ quảng cáo tiềm năng đổi mới của nó, thì những người chỉ trích, như Miyazaki, lại lo lắng về sự xói mòn của biểu đạt nghệ thuật đích thực.
Họ giải thích nghệ thuật không chỉ đơn thuần là về kỹ năng kỹ thuật hay sức hấp dẫn thị giác, mà về cơ bản, nó bắt nguồn từ cảm xúc, trải nghiệm và sự không hoàn hảo của con người. Theo những người chỉ trích, sự trỗi dậy của nghệ thuật do AI tạo ra có nguy cơ làm loãng phẩm chất thiết yếu này, biến nghệ thuật thành sản phẩm của thuật toán thay vì sự sáng tạo của con người.
Sự phát triển trực tuyến của nghệ thuật AI lấy cảm hứng từ Ghibli nhấn mạnh mối quan tâm này. Mặc dù hấp dẫn về mặt thị giác, những sáng tạo này thiếu đi tâm hồn và chiều sâu vốn có trong tác phẩm của Miyazaki. Lời phê bình của ông như một lời nhắc nhở rằng nghệ thuật thực sự vượt qua trình độ kỹ thuật, thể hiện tinh thần con người trong mọi sự phức tạp của nó. Sức hấp dẫn lâu dài của các bộ phim do hãng Ghibli tạo ra không chỉ nằm ở vẻ đẹp thẩm mỹ, mà còn ở sự cộng hưởng cảm xúc sâu sắc, một phẩm chất mà AI, ở trạng thái hiện tại, không thể nào sao chép.
Khi được hỏi về những hạn chế của nó so với những người sáng tạo bằng xương và thịt, AI xác định khiếm khuyết cốt lõi của nó là “trải nghiệm sống.” Mặc dù AI vượt trội về khả năng nhận dạng mẫu, sao chép phong cách và tạo ra ý tưởng, nhưng nó lại thiếu chiều sâu cảm xúc, ký ức cá nhân và sự hiểu biết trực quan vốn có trong trải nghiệm của con người. Con người truyền vào sáng tạo của mình những sắc thái văn hóa, kinh nghiệm trong quá khứ và bản năng, những yếu tố vượt ra ngoài khả năng hiểu thuật toán. AI thừa nhận nó “điều chỉnh” theo phong cách của người dùng, cố gắng bắt chước tính xác thực, thay vì tạo ra các tác phẩm độc đáo.
Điều này đặt ra câu hỏi về bản chất của nghệ thuật do AI tạo ra. Nó có thể không đại diện cho sự tiến bộ, mà phản ánh một xã hội coi thường tính sáng tạo của con người. Việc tước đi tính nhân văn của nghệ thuật, khả năng gợi lên cảm xúc, chỉ để lại một sản phẩm vô thần, mang tính thuật toán.
Như Miyazaki gợi ý, nghệ thuật không có tâm hồn sẽ trở thành một bức tranh vô nghĩa, một sự bắt chước bằng máy móc xúc phạm đến bản chất của trải nghiệm sống.
