Trong hơn 25 năm, các công cụ tìm kiếm đã là cửa vào của internet. AltaVista, trang web đầu tiên cho phép tìm kiếm toàn văn trang web, đã nhanh chóng bị Google truất ngôi. Google đã thống trị lĩnh vực này ở hầu hết thế giới kể từ đó.
Công cụ tìm kiếm của Google, vẫn là cốt lõi trong hoạt động kinh doanh của họ từ đó đến nay, đưa công ty mẹ, Alphabet, trở thành một trong những công ty có giá trị nhất thế giới, với doanh thu $283 tỷ vào năm 2022 và vốn hóa thị trường là $1.3 nghìn tỷ. Google không chỉ là một cái tên quen thuộc; nó đã trở thành một động từ.
Nhưng không có gì tồn tại mãi mãi, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ. Chỉ cần hỏi IBM, công ty đã từng thống trị máy tính doanh nghiệp, hay Nokia, công ty đã từng dẫn đầu về điện thoại di động. Cả hai đều bị truất ngôi vì đã không nắm được những bước chuyển đổi công nghệ lớn. Giờ đây, các công ty công nghệ đang thèm khát một sự đổi mới có thể báo trước một sự thay đổi tương tự, và một cơ hội tương tự.
Các chatbot được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI) cho phép người dùng thu thập thông tin thông qua các cuộc hội thoại được nhập vào. Dẫn đầu lĩnh vực này là ChatGPT, do OpenAI, một công ty khởi nghiệp, lập ra. Vào cuối Tháng Một 2023, hai tháng sau khi ra mắt, ChatGPT đã được hơn 100 triệu người sử dụng, khiến nó trở thành “ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất trong lịch sử”, theo Ngân hàng UBS.
AI vốn đã được sử dụng trong nhiều sản phẩm nhưng ChatGPT đã đặt nó vào vị trí trung tâm, bằng cách cho phép mọi người trò chuyện trực tiếp với AI. ChatGPT có thể viết các bài luận theo nhiều phong cách khác nhau, giải thích các khái niệm phức tạp, tóm tắt văn bản và trả lời các câu hỏi vặt vãnh.
Nó thậm chí có thể vượt qua các kỳ thi pháp lý và y tế với số điểm chỉ hơn điểm chuẩn một chút. Và nó có thể tổng hợp kiến thức từ web: Ví dụ như liệt kê các điểm nghỉ dưỡng phù hợp với các tiêu chí nhất định hoặc đề xuất thực đơn hoặc hành trình. Nếu được hỏi, nó có thể giải thích lý do và cung cấp chi tiết. Nói tóm lại, nhiều thứ mà mọi người sử dụng công cụ tìm kiếm ngày nay có thể được thực hiện tốt hơn với chatbot này.
Do đó, một loạt các thông báo được đưa ra, khi các công ty đối thủ cố gắng nắm bắt thế chủ động. Vào ngày 7 Tháng Hai, Microsoft, công ty đã đầu tư hơn $11 tỷ vào OpenAI, đã tiết lộ một phiên bản mới của Bing, công cụ tìm kiếm của họ, kết hợp ChatGPT. Satya Nadella, ông chủ của Microsoft, coi đây là cơ hội để thách thức Google.
Về phần mình, Google đã công bố Bard, chatbot của riêng Google, là “bạn đồng hành” với công cụ tìm kiếm của công ty. Google cũng đã mua $300 triệu cổ phần trong Anthropic, một công ty khởi nghiệp được thành lập bởi các nhân viên cũ của OpenAI, giúp xây dựng một chatbot có tên là Claude. Giá cổ phiếu của Baidu, được mệnh danh là Google của Trung Quốc, đã tăng vọt khi cho biết sẽ tung ra chatbot Ernie vào Tháng Ba 2023.
Nhưng các chatbot có đáng tin cậy không và chúng có ý nghĩa gì đối với hoạt động tìm kiếm và hoạt động kinh doanh quảng cáo sinh lợi của nó? Chúng có báo trước một “thời điểm Schumpeter” – theo lý thuyết của nhà kinh tế chính trị học Joseph Alois Schumpeter (1883-1950), với nội dung rằng chủ nghĩa tư bản sẽ bị tiêu diệt chính thành công của nó, khi mà AI lật đổ các công ty đương nhiệm và nâng tầm các công ty mới nổi? Câu trả lời phụ thuộc vào ba điều: Lựa chọn đạo đức; tiền tệ hóa; và kinh tế độc quyền.
ChatGPT thường trả lời sai. Nó được ví như một kẻ biết tuốt: Cực kỳ tự tin vào các câu trả lời của mình, bất kể độ chính xác. Không giống như các công cụ tìm kiếm, chủ yếu hướng mọi người đến các trang khác và không đưa ra tuyên bố nào về tính xác thực, chatbot ChatGPT trình bày câu trả lời như sự thật, “đúng (thì) nhận – sai (cứ) cãi”. Chatbot này dĩ nhiên cũng có các vấn đề, khi thể hiện sự thiên vị, định kiến và thông tin sai lệch khi chúng quét internet.
Chắc chắn sẽ có những tranh cãi khi các chatbot đưa ra những câu trả lời không chính xác hoặc xúc phạm (Google được cho là đã trì hoãn việc phát hành chatbot của mình vì những lo ngại như vậy, nhưng Microsoft hiện buộc phải ra tay.) ChatGPT đã đưa ra câu trả lời mà Ron DeSantis, Thống đốc bang Florida, sẽ coi là không thể chấp nhận được.
Các chatbot cũng phải cẩn thận khi bị vặn vẹo về một số chủ đề phức tạp. Hỏi ChatGPT để được tư vấn y tế, nó mở đầu câu trả lời bằng tuyên bố từ chối trách nhiệm rằng nó “không thể chẩn đoán các tình trạng y tế cụ thể”; nó cũng từ chối đưa ra lời khuyên về cách chế tạo bom. Nhưng các rào cản này của ChatGPT có thể dễ dàng vượt qua (ví dụ, bằng cách yêu cầu nó viết một câu chuyện về một người chế tạo bom, với nhiều chi tiết kỹ thuật). Khi các công ty công nghệ quyết định chủ đề nào quá nhạy cảm, họ sẽ phải chọn nơi để vạch ra ranh giới. Tất cả những điều này sẽ đặt ra câu hỏi về kiểm duyệt, tính khách quan và bản chất của sự thật.
Các công ty công nghệ có thể kiếm tiền từ việc này không? OpenAI đang tung ra phiên bản cao cấp của ChatGPT, có giá $20 một tháng để truy cập nhanh ngay cả vào giờ cao điểm. Google và Microsoft, những công ty đã bán quảng cáo trên các công cụ tìm kiếm của họ, sẽ hiển thị quảng cáo cùng với các phản hồi của chatbot – chẳng hạn như hỏi lời khuyên khi đi du lịch và quảng cáo có liên quan sẽ bật lên. Nhưng mô hình kinh doanh đó có thể không bền vững. Việc chạy một chatbot đòi hỏi nhiều sức mạnh xử lý hơn so với việc cung cấp kết quả tìm kiếm, và do đó khiến chi phí cao hơn, làm giảm tỷ suất lợi nhuận.
Các mô hình khác chắc chắn sẽ xuất hiện: Tính phí nhiều hơn cho các nhà quảng cáo về khả năng tác động đến các câu trả lời mà chatbot cung cấp, có lẽ hoặc để có các liên kết đến trang web của họ được nhúng trong các câu trả lời. Yêu cầu ChatGPT giới thiệu một chiếc xe hơi và nó sẽ trả lời rằng có rất nhiều thương hiệu tốt và tùy thuộc vào nhu cầu của bạn. Các chatbot trong tương lai có thể sẵn sàng đưa ra các đề xuất gần với nhu cầu người sử dụng hơn. Nhưng liệu mọi người sẽ sử dụng các chatbot nếu tính khách quan của chúng bị các nhà quảng cáo xâm phạm? Liệu họ có phát hiện không? Hay họ sẽ nói: “Lại thêm một con sâu làm rầu nồi canh”?
Tiếp theo là một câu hỏi về cạnh tranh. Một tin tốt là Google đang được các công ty mới nổi như OpenAI theo dõi sát sao. Nhưng không rõ liệu chatbot là đối thủ cạnh tranh với công cụ tìm kiếm hay là một phần bổ sung của nó. Việc triển khai chatbot ban đầu dưới dạng tiện ích bổ sung để tìm kiếm hoặc dưới dạng đối tác trò chuyện độc lập, là có ít nhiều ý nghĩa trong chừng mực nào đó, do chúng không phải lúc nào cũng chính xác.
Nhưng khi khả năng của chúng được cải thiện, chatbot có thể trở thành giao diện cho tất cả các loại dịch vụ, chẳng hạn như đặt phòng khách sạn hoặc nhà hàng, đặc biệt nếu được cung cấp dưới dạng trợ lý giọng nói, như Alexa hoặc Siri. Tuy nhiên, nếu giá trị chính của chatbot là một lớp trên cùng của các dịch vụ kỹ thuật số khác, thì điều đó sẽ có lợi cho những công ty đã cung cấp các dịch vụ đó.
Tuy nhiên, thực tế là những công ty mới nổi ngày nay, chẳng hạn Anthropic và OpenAI, đang thu hút rất nhiều sự chú ý (và đầu tư) từ Google và Microsoft, cho thấy rằng các công ty nhỏ hơn vẫn có cơ hội cạnh tranh trong lĩnh vực mới này. Họ sẽ chịu áp lực rất lớn phải tạo ra sản phẩm để bán. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu một công ty chatbot mới nổi phát triển công nghệ vượt trội và một mô hình kinh doanh mới, đồng thời nổi lên như một gã khổng lồ mới?
Suy cho cùng, đó là những gì Google từng trải qua. Chatbot đã đưa ra những câu hỏi khó cho việc xây dựng chúng, nhưng chúng cũng tạo cơ hội để làm cho thông tin trực tuyến trở nên hữu ích hơn và dễ truy cập hơn. Giống như những năm 1990, khi các công cụ tìm kiếm lần đầu tiên xuất hiện, cánh cửa dẫn vào internet, một lần nữa, có thể lại được trao cho một công ty nào đó.
___________
