Từ làm việc bán thời gian đến tuần làm việc bốn ngày, người Mỹ đang thử dành nhiều thời gian hơn để sống thay vì quá tập trung vào công việc.
Xu hướng mới không thể quay lui
Wall Street Journal thuật: Stephen E. Griffith thường làm việc cật lực đến 80 giờ một tuần. Chán nản với việc họp hành liên miên và khao khát có nhiều thời gian sống bên vợ con, năm 2021, ông quyết định bỏ công việc đang thuận lợi tại một bệnh viện ở Thành phố Kansas thuộc tiểu bang Missouri để được ở nhà nhiều hơn. Giờ đây, bác sĩ giải phẫu thần kinh 47 tuổi này chỉ còn dành từ phân nửa đến 2/3 số giờ ông từng làm lúc trước đây cho các công việc bán thời gian.
Vẫn là bác sĩ và vẫn chữa bệnh cho mọi người nhưng ông có thể chạy bộ buổi sáng với vợ, lái xe đưa con đến lớp nhạc, thậm chí trong những tháng gần đây số ngày ông đưa gia đình nghỉ dưỡng đến Hawaii, Grand Cayman, Mexico nhiều hơn hẳn so với những năm ông còn là bác sĩ chết chìm trong đống công việc tại bệnh viện. “Hãy xem thời gian là tiền – ông nói – Đã qua rồi cái thời kỳ bỏ hết thời gian cho công việc”. Tất cả những người từng làm việc như Griffith ở bất cứ lĩnh vực nào có lẽ cũng đồng ý với ông.
Họ đang xem xét lại mối quan hệ với công việc, xem nó chiếm mất bao nhiêu thời gian và bắt đầu tự điều chỉnh. Thống kê Tháng Hai, 2023 cho thấy có 21.9 triệu người Mỹ làm việc theo chế độ bán thời gian một cách tự nguyện, tăng từ 20.7 triệu so với năm trước. Những người tham gia cuộc thử nghiệm tuần làm việc bốn ngày ở Anh thề là không có thu nhập nào đủ để khiến họ quay trở lại cách làm việc cũ. Các nhà lập pháp ở các tiểu bang của Mỹ rất quan tâm đến vấn đề này và đang đề xuất luật cắt giảm tuần làm việc tiêu chuẩn xuống không quá 32 giờ.
Liệu cuộc sống có tốt hơn nếu làm việc ít hơn?
Kevin Richardson làm việc khoảng 25 giờ từ thứ Hai đến thứ Năm cho một công ty sáng tạo nhỏ, nhận xét về thời gian tự do anh mới tìm thấy: “Bạn có cảm giác đã kiểm soát được cuộc sống của mình và xem công việc là một phần cuộc sống chứ không phải là trung tâm”.
Tiến sĩ Richardson chuyển sang làm công việc tự do bán thời gian từ năm ngoái theo yêu cầu của người vợ, tiến sĩ Lindsay King, sau khi bà giảm thời gian làm việc xuống 15-20 giờ một tuần. Không còn căng thẳng khi phải tìm dịch vụ chăm sóc trẻ có trả phí, nay đôi vợ chồng có thể thay nhau chăm sóc hai cậu con trai, một và bốn tuổi.
Phát biểu gần đây từ một ngôi nhà giữa những vườn ô-liu và cam ở Kalamata, Hy Lạp trong chuyến du lịch với gia đình đến đó, King tuyên bố là bà không thể quay lại làm việc toàn thời gian như cũ, ngay cả khi các con đã lớn. “Tôi còn nhiều thứ khác muốn làm trong đời, ví dụ du lịch, làm thiện nguyện, làm vườn và chạy đường dài” – bà nói. Nhưng đó không phải đó là chọn lựa hoàn hảo.
Cặp vợ chồng này vẫn chưa tích lũy đủ tiền để mua căn nhà họ đang thuê ở Texas. Họ biết làm việc tự do theo ý muốn là công việc có thể kết thúc bất cứ lúc nào. Đối với nhiều người lao động, làm việc ít giờ hơn không phải là một lựa chọn vì họ đang cần tiền, đặc biệt là trong bối cảnh lạm phát và loại công việc họ làm có lương thấp. Một số người làm việc ít giờ hơn nói họ kiếm được số tiền như trước đây nhưng phải tự mua bảo hiểm y tế và không còn những phúc lợi như lúc còn làm ở công ty. Ví dụ nghỉ có lương. Có người nói họ chấp nhận giảm thu nhập khi chuyển sang công việc bán thời gian chỉ vì không muốn phải mở máy tính xách tay vào cả ngày nghỉ, hoặc bất mãn vì không được tham gia các cuộc thảo luận và được thăng chức.
Brendan Burchell, giáo sư xã hội học tại Đại học Cambridge, người đã nghiên cứu về ảnh hưởng của giờ làm việc đến sức khỏe tâm lý, góp ý: “Con người cần làm việc để góp sức với thời đại mình đang sống, để sống có mục đích và lòng tự trọng không dựa vào ai. Làm việc tạo ra niềm vui dù chúng ta không cần làm nhiều giờ như thế”. Một nghiên cứu năm 2019 của Burchell và các cộng sự phát hiện những người làm những công việc từ 1 đến 8 giờ mỗi tuần có sức khỏe tâm thần (ít lo lắng, ít trầm cảm) tương đương với những người làm việc 44 đến 48 giờ một tuần.
Rõ ràng, làm việc quá ít giờ, thu nhập thấp không hề giúp tăng cường sức khoẻ tâm thần. Vì vậy mọi người nên tự hỏi làm việc bao nhiêu là đủ để vừa đóng góp với gia đình và xã hội vừa bảo đảm thời gian dành nạp năng lượng cho cá nhân. Các mô hình kinh doanh bán thời gian trong xã hội hiện đại đã giúp rất nhiều vào giảm mạnh giờ làm việc. Sử dụng hầu hết nhân viên bán thời gian đã giúp công việc kinh doanh tư vấn bán hàng của Sam McKenna trở nên nhanh chóng và tiết kiệm hơn so với lúc còn làm việc cấp tập 60 giờ một tuần.
“Hiện nay, mỗi người trong chúng tôi chỉ cần 20 giờ để hoàn thành công việc trong tuần – cư dân sống tại Thành phố Salt Lake nói – Chúng tôi không quá đuổi theo thu nhập để giữ gìn sức khoẻ. Những ngày này, tôi nghe nhiều giám đốc điều hành tại các công ty tư vấn và dịch vụ tài chính lớn muốn có tốc độ làm việc chậm hơn và ít thời gian hơn. Họ muốn có sự cân bằng giữa việc công và riêng tư, gia đình. Thứ Sáu dành cho các lớp học yoga và chơi với các con đã giúp tôi nghĩ ra những ý tưởng hay hơn và giao tiếp tốt hơn vào ngày thứ Hai khi bắt tay vào tuần làm việc mới”.
