Trong thời đại kỹ thuật số ngày nay, khối lượng nội dung trực tuyến mà chúng ta tiếp cận hàng ngày là rất lớn.
Các nền tảng như TikTok, Instagram, Facebook và YouTube có hàng tỷ video và lượt xem mỗi phút, như được nêu bật trong báo cáo “Data Never Sleeps” (Dữ liệu không bao giờ ngừng tăng) của Domo. Lượng thông tin liên tục này làm dấy lên mối lo ngại về việc tiếp thu quá mức và tác động của nó đến khả năng nhận thức của con người.
Nhà tâm lý học Gloria Mark từ University of California, Irvine, cảnh báo tình trạng quá tải thông tin này làm cạn kiệt các nguồn lực nhận thức của chúng ta, dẫn đến mệt mỏi về mặt tinh thần và cản trở các chức năng điều hành của cơ thể – các quá trình tinh thần rất quan trọng để tập trung, ra quyết định và tuân thủ mục tiêu.
Loại nội dung mà mỗi cá nhân tiếp thu cũng đóng một vai trò quan trọng. Mark phân loại nội dung thành dạng ngắn so với dạng dài và đơn giản so với sâu sắc. Việc cuộn trang vô thức thường liên quan đến nội dung dạng ngắn, đơn giản được thiết kế để gợi lên những cảm xúc cơ bản như ngạc nhiên hoặc hài hước. Sự tương tác hời hợt này trái ngược hoàn toàn với quá trình xử lý sâu sắc hơn liên quan đến việc đọc sách hoặc các bài viết dài, cho phép cân nhắc và tư duy phản biện. Mặc dù thỉnh thoảng xem thông tin qua điện thoại hàng giờ đồng hồ có vẻ vô hại, nhưng khó khăn trong việc dứt bỏ sẽ dẫn đến việc tiếp thu quá mức và rút ngắn đáng kể khả năng tập trung.
Nghiên cứu của Mark chỉ ra khả năng chú ý khi nhìn vào màn hình giảm mạnh, từ 2.5 phút vào năm 2004 xuống chỉ còn 47 giây vào năm 2016, tương đương với độ dài của nhiều video trên mạng xã hội.
Việc liên tục tiếp xúc với những luồng thông tin ngắn, hấp dẫn này khiến việc tập trung vào nội dung dài, phức tạp hơn như báo chí trở nên khó khăn. Nhiều cá nhân báo cá họ gặp khó khăn khi chuyển từ bản chất nhịp độ nhanh của mạng xã hội sang sự tập trung liên tục cần thiết để đọc một mảng thông tin dài.
Để khắc phục điều này, Mark gợi ý nên cố tình dành thời gian để đọc tài liệu kích thích tư duy, chọn nội dung nhập vai và sách giấy để giảm thiểu sự xao nhãng kỹ thuật số. Cô cũng khuyến khích thay thế việc sử dụng điện thoại khi nhàn rỗi bằng các hoạt động như tương tác chánh niệm, thiền định hoặc đi bộ.
Maria Paula Colmenares, một sinh viên thời trang, trực tiếp trải nghiệm tác động gây đờ đẫn của việc sử dụng mạng xã hội quá mức, mô tả nó như bị mắc kẹt trong một “buồng vọng” vô nghĩa làm méo mó nhận thức của cô.
Để lấy lại quyền kiểm soát, cô ấy hạn chế sử dụng phương tiện truyền thông xã hội và tích cực tìm kiếm nội dung bổ ích thông qua các bản tin, bài viết học thuật, podcast và sách nói. Bằng cách chủ động sắp xếp lượng phương tiện truyền thông và dành thời gian để đọc, Paula Colmenares cải thiện được sự minh mẫn về tinh thần và khả năng kết nối với bản thân và người khác tốt hơn.
Cả Mark và Colmenares đều cho biết việc bắt đầu những thay đổi này là bước khó khăn nhất, nhưng nỗ lực nhất quán sẽ dần dần xây dựng thói quen tích cực, giúp bạn dễ dàng tiếp cận với các nội dung có ý nghĩa.
