Các ông lớn sản xuất sữa bột trẻ em (formula) đang đối mặt cuộc điều tra của Ủy ban Thương mại Liên bang (Federal Trade Commission-FTC) vì khả năng thông đồng chia thị phần của họ tại các tiểu bang, khi đấu thầu cung cấp sữa cho “Chương trình đưa sữa bột trẻ em đến Phụ nữ, Trẻ sơ sinh và Trẻ em” (Women, Infants and Children formula-supply program, gọi tắt là WIC) thuộc các gia đình khó khăn.
Truy tìm sự thật về câu kết nâng giá
Theo các tài liệu được đăng trên trang web FTC, mục tiêu điều tra là tìm hiểu xem liệu Abbott Laboratories (một trong những nhà sản xuất sữa bột trẻ em hàng đầu ở Hoa Kỳ) và các nhà sản xuất sữa bột trẻ em khác có “thông đồng hoặc phối hợp với nhau” để chia địa bàn trong việc đấu thầu các hợp đồng cung cấp sữa béo bở tại các tiểu bang với kinh phí của chính phủ liên bang.
Abbott, công ty bán loại sữa bột Similac phổ biến, cho biết vào Tháng Một, công ty đã nhận được yêu cầu cung cấp thông tin của FTC và hứa sẽ hợp tác đầy đủ với cuộc điều tra. Tình trạng thiếu nghiêm trọng sữa bột trẻ em đã xảy ra trong nhiều tháng trên khắp nước Mỹ khiến các bậc cha mẹ tuyệt vọng phải lái xe hàng giờ để tìm nơi bán. Công ty Nestlé (công ty cung cấp sữa bột Gerber thông qua chương trình WIC) cũng đã nhận được yêu cầu cung cấp thông tin từ FTC cho cái gọi là “cuộc điều tra dân sự” và công ty đã tuân thủ. Reckitt Benckiser, công ty thứ ba có các hợp đồng với WIC từ chối đề nghị bình luận của Wall Street Journal về các cuộc điều tra nhưng phát ngôn viên công ty khẳng định “Reckitt sẽ tuân thủ yêu cầu của cơ quan quản lý như vấn đề nguyên tắc”.
Cuộc điều tra mới của FTC chỉ là một trong nhiều vụ liên quan đến Abbott mà các cơ quan liên bang tiến hành, gồm cả cuộc điều tra hình sự của Bộ Tư pháp sau khi một nhà máy sản xuất của công ty bị đóng cửa vào năm ngoái dẫn đến tình trạng thiếu sữa bột trẻ em trên toàn quốc. Chi tiết mới về cuộc điều tra của FTC xuất hiện trong hai tài liệu đăng trên trang web của cơ quan. Hai tài liệu không đề xuất mối liên hệ giữa tình trạng thiếu hụt năm ngoái và cuộc điều tra của FTC, nhưng nhấn mạnh: “Thị trường sữa dành cho trẻ sơ sinh có tính tập trung cao và Abbott kiểm soát gần một nửa thị trường này”.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) và các nhà quan sát thừa nhận thị trường sữa bột dành cho trẻ sơ sinh “vẫn dễ bị tổn thương trước những cú sốc, bị chi phối bởi một số công ty và chuỗi cung ứng rất mong manh”. Chương trình dinh dưỡng bổ sung WIC ra đời là để đưa sữa bột trẻ em và một số mặt hàng thực phẩm bổ dưỡng cho các gia đình có thu nhập thấp. Chính phủ liên bang tài trợ toàn bộ kinh phí mỗi năm khoảng $6 tỷ dành cho chương trình, nhưng quản lý chương trình là các tiểu bang, gồm cả việc chọn nhà cung cấp sữa độc quyền với giá thầu rẻ.
Người trúng thầu sẽ tăng đáng kể thị phần của công ty tại tiểu bang và doanh số bán cho những người không được thụ hưởng chương trình WIC ở tiểu bang đó cũng tăng (các cửa hàng có bán sữa phải mua dự trữ một số lượng nhất định sữa của công ty trúng thầu). Các thương hiệu sữa trúng thầu còn được các bác sĩ giới thiệu hoặc được các bệnh viện ở tiểu bang sử dụng.
Phản ứng của Abbott
FTC yêu cầu Abbott trao tất cả tài liệu về các hợp đồng cung cấp sữa bột trẻ em cấp tiểu bang và hoạt động kinh doanh sữa từ năm 2016. Tháng Hai, các luật sư của Abbott trong một email gửi tới FTC khẳng định họ “không tìm được bất kỳ bằng chứng nào cho thấy có dấu hiệu thông đồng hoặc phối hợp”, và than phiền “không hiểu cuộc điều tra của FTC dựa trên cơ sở thực tế nào”.
Tháng Ba, Abbott đệ đơn kiến nghị FTC giảm số tài liệu tài liệu phải giao vì phạm vi… quá rộng, nêu lý do: “Việc tuân thủ yêu cầu của cơ quan sẽ buộc Abbott in ra hàng terabyte dữ liệu, tiêu tốn hàng triệu đôla phí luật sư và các chi phí khác, làm lãng phí thời gian và sự tập trung vào việc sản xuất sữa cho các gia đình. Việc FTC yêu cầu được đọc hầu như tất cả mọi tài liệu và email liên quan đến hoạt động kinh doanh Dinh dưỡng cho Trẻ sơ sinh (Infant Nutrition) của Abbott trong bảy năm qua sẽ tạo gánh nặng quá mức, đặc biệt là khi những tài liệu đó ít hoặc không liên quan đến cuộc điều tra”.
Khi Ủy viên Alvaro Bedoya của FTC từ chối đơn kiến nghị, Abbott chỉ cung cấp hơn 1,000 trang tài liệu (phần nhỏ so với dự kiến). Bedoya xem hồi đáp này của Abbott là “minh chứng cho sự chậm trễ và thiếu tích cực vì chi phí bỏ ra cho tài liệu không là gì cả đối với một công ty có tên trong danh sách Fortune 100, đặc biệt là để đáp ứng nhu cầu của công chúng về việc loại bỏ sự thông đồng tiềm tàng trong thị trường sữa bột trẻ em, vừa thiết yếu vừa mang về rất nhiều lợi nhuận”.
Theo cả hai tài liệu trên, FTC không quan tâm đến những thông tin không liên quan đến WIC và cũng không tìm hiểu về bất kỳ hiệu ứng nào giữa doanh thu từ các hợp đồng đạt được với WIC và các doanh thu khác “ăn theo” nó. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, tính đến đầu Tháng Năm, Abbott đã ký hợp đồng với 32 tiểu bang để cung cấp sữa bột trẻ em cho WIC. Còn bộ phận sản xuất sữa Mead Johnson của Reckitt trúng thầu tại 12 bang (ngoài hợp đồng sản xuất sữa công thức làm từ đậu nành ở bang thứ 13) và Nestlé cung cấp sữa Gerber cho sáu bang.
Năm ngoái, Nestlé đã bán một nhà máy sản xuất sữa công thức ở Wisconsin, kèm theo quyền kinh doanh tại Hoa Kỳ và Canada đối với thương hiệu sữa Gerber’s Good Start nhưng công ty vẫn tiếp tục thực hiện các hợp đồng còn hiệu lực với WIC. Kể từ năm 1989, các tiểu bang được yêu cầu phải đấu thầu cung cấp sữa bột trẻ em cho chương trình WIC nhằm tiết kiệm ngân sách liên bang và đáp lại lo ngại của công chúng là các nhà sản xuất đang câu kết tăng giá sữa. Theo USDA, trong năm tài chính 2018, chương trình WIC đã tiết kiệm được $1.7 tỷ nhờ hệ thống đấu thầu cạnh tranh.
