Gọi điện thoại đã tồn tại được 147 năm, iPhone 16 năm và thư thoại video (video voice mail) FaceTime khoảng… một tuần (sau khi phát hành iOS 17).
Không có gì ngạc nhiên khi cách chúng ta thực hiện cuộc gọi điện thoại đã thay đổi đáng kể cùng với những tiến bộ công nghệ. Giờ đây, mọi người có thể trò chuyện ngay trên đồng hồ thông minh của mình, xem thư thoại (voice mail) được chép lại theo thời gian thực và quay số quốc tế thoải mái bất cứ lúc nào mà không phải lo lắng về chi phí.
Các chuẩn mực gọi điện thoại sao cho “lịch lãm” cũng thay đổi nhanh chóng, khiến một số người cảm thấy như mình “bị bỏ lại phía sau”. Các quy tắc gọi điện rất khác nhau giữa các thế hệ nên dễ gây hiểu lầm và không hài lòng. Các chuyên gia về nghi thức xã giao và thói quen trên điện thoại đã có một số hướng dẫn nhằm giúp bạn chấn chỉnh lại cách gọi điện thoại trong thời hiện tại. Hướng dẫn có tính đến cả mối quan hệ, độ tuổi và bối cảnh cuộc gọi. Hai người càng gần gũi với nhau thì các quy tắc càng mất đi tính cần thiết. The Washington Post viết:
-Nguyên tắc thứ nhất: Đừng để lại thư thoại
Thư thoại là một sản phẩm của thời kỳ chưa có tin nhắn văn bản (text message). Nếu bạn có thông tin cần được truyền đạt chính xác, kịp thời, tốt hơn hết bạn nên viết nó dưới dạng văn bản hoặc email. Hầu hết điện thoại đều phiên âm thư thoại, vì vậy rất có thể người nhận thư không nghe đúng những gì bạn nói qua một phiên bản không chính xác.
Ngoại lệ phải dùng thư thoại là gọi điện cho những người muốn nghe giọng nói của bạn bất kể bạn đang nói gì hoặc thích trải nghiệm âm thanh. Ví dụ, bạn thân và các thành viên trong gia đình hát chúc mừng sinh nhật bạn. Nếu bạn có một câu chuyện dài thú vị muốn kể, hãy gửi nó dưới dạng bản ghi nhớ giọng nói (voice memo). Đây là phương tiện tốt nhất cho một cuộc độc thoại.
-Nhắn tin trước khi gọi điện
Gọi cho ai đó mà không báo trước sẽ khiến người nhận căng thẳng. Thay vào đó, hãy nhắn tin trước để hỏi xem họ có nói chuyện được với bạn không, bạn có thể gọi cho họ khi họ rảnh không hoặc lúc nào trò chuyện qua điện thoại là tốt nhất. Nếu đó là người bạn thường xuyên gọi điện, hãy biết rõ thời gian rảnh rỗi nhất của họ, chẳng hạn sau giờ làm việc hoặc các buổi chiều Chủ nhật.
Cách nhắn tin cũng quan trọng. Một tin nhắn “gọi cho tôi” (call me) có thể tạo ra cảm giác khẩn cấp và khiến người nhận nghĩ trường hợp này là khẩn cấp. Hãy chọn một kiểu nhắn không khẩn cấp khác. Gọi để bàn về một chủ đề cụ thể? Hãy viết chủ đề đó trong tin nhắn để người nhận chuẩn bị trước. Điều này đặc biệt quan trọng với cuộc gọi video. Việc nhìn thấy ai đó trên video trong tư thế và khung cảnh không mong đợi (chưa trang điểm hay ở vị trí không tốt) có thể gây bối rối cho cả hai bên. Tuyệt đối tránh dùng FaceTime hoặc các loại gọi điện video khác mà không nhắn tin trước.
-Hãy bỏ thói quen cứ bị lỡ cuộc gọi là phải gọi lại ngay
Chỉ vì ai đó bất ngờ gọi cho bạn lúc bạn đang họp chẳng hạn không có nghĩa là bạn phải nhận cuộc gọi ngay lập tức. Nếu đang ở nhà hàng hãy rời bàn để nhận điện. Đang họp, hãy tắt tiếng cuộc gọi và gọi lại vào lúc khác. Bà Lizzie Post, chuyên gia về nghi thức và đồng chủ tịch Emily Post Institute, lưu ý:
“Tất cả chúng ta đều là chủ thể chiếc điện thoại của mình và có quyền quyết định lúc nào là thời điểm thích hợp nhất để trả lời một cuộc gọi. Nếu ai đó cần trò chuyện khẩn cấp mà không nhắn tin báo trước thì lỗi không phải là ở bạn. Để lịch sự hơn nữa, hãy gửi cho đầu dây bên kia một tin nhắn hẹn gọi lại sau”.
Điện thoại thông minh cho phép gửi phản hồi tin nhắn tự động khi không thể trả lời. Nếu ai đó không trả lời cuộc gọi của bạn, đừng gọi lại ngay. Nếu họ chưa trả lời tin nhắn của bạn về cuộc gọi nhỡ, đừng vội gửi email nhắc nhở. Nếu đó là trường hợp khẩn cấp, hãy nêu rõ trong tin nhắn.
-Cảm xúc thuộc về giọng nói, sự thật thuộc về tin nhắn
Trao đổi không nhất thiết phải bằng cuộc gọi điện thoại. Phương pháp giao tiếp tốt nhất qua điện thoại tuỳ thuộc vào những gì bạn nhờ nó chuyển tải. Nếu sự trao đổi liên quan đến ý kiến cá nhân hoặc tình cảm thì tốt nhất là gọi điện. Còn trao đổi dữ liệu và kế hoạch cụ thể cần “giấy trắng mực đen” thay cho “lời nói bay đi” thì nên dùng tin nhắn. Nếu có điều gì đó phức tạp và quá dài không thể trao đổi bằng tin nhắn, hãy hỏi xem bên kia có thể nói chuyện được không. Bài viết của The Washington Post khuyên: “Tranh cãi qua tin nhắn rất khó để đạt được sự đồng thuận. Trừ khi không thể nói chuyện trực tiếp với đầu dây bên kia, vấn đề sẽ được giải quyết nhanh hơn rất nhiều qua cuộc gọi”.
-Hãy lịch sự khi gọi điện video
Cuộc gọi video trên FaceTime, Google Meet, Zoom hoặc Skype nên được chuẩn bị kỹ với những quy tắc riêng của nó. Hãy đặt điện thoại của bạn ở một vị trí sao cho toàn bộ khuôn mặt lấp đầy khung hình, không chỉ trán, mũi và giữ yên vị cho đến khi cuộc gọi kết thúc. Khi có người, đặc biệt là trẻ em, di chuyển xung quanh, những hình ảnh “không mời mà đến” này có thể khiến người ở đầu bên kia mất tập trung. Nếu bạn phải vừa làm việc nhà vừa trò chuyện, hãy chuyển sang cuộc gọi thoại.
-Không sử dụng loa ngoài ở nơi công cộng
Việc sử dụng loa ngoài ở nơi công cộng là điều không tốt! Cho dù đó là cuộc gọi thông thường, cuộc gọi video hay gọi trên đồng hồ thông minh, hãy sử dụng tai nghe. Tuy nhiên, tai nghe chỉ giải quyết được một nửa vấn đề vì những người chung quanh bạn vẫn phải nghe tiếng nói của bạn.
Nếu bạn đang ở khu vực đông người, hãy chú ý đến không gian cá nhân của người khác và không gian riêng của bạn. Cuộc gọi video ở nơi công cộng là một vấn đề nhạy cảm. Những người lạ xung quanh không hề muốn xuất hiện trong video của bạn và họ cũng có thể vô tình nhìn thấy thứ gì đó bạn không nên để họ nhìn thấy trên màn hình. Vì vậy hãy chọn khung hiển thị phù hợp.
-Tập sàng lọc cuộc gọi
Apple đã thêm tính năng mới sàng lọc cuộc gọi trong iOS 17. Hãy sử dụng tính năng này để tránh các cuộc gọi lừa đảo từ các số điện thoại không biết. Apple cũng giới thiệu một tính năng mới trong bản cập nhật iOS 17 cho phép bạn để lại tin nhắn video khi người bên kia không trả lời cuộc gọi FaceTime của bạn.
Gọi điện thoại sẽ đi cùng với cuộc sống chúng ta trong thời gian dài nữa dù việc sử dụng điện thoại có thể ít phổ biến hơn trong tương lai hoặc đòi hỏi phải chỉn chu hơn trước đây. Điện thoại “quá thông minh” nên cũng dễ để lộ nhiều thứ nếu bạn không chuẩn bị trước. Gọi điện vẫn là một cách tuyệt vời để liên lạc. Nói chuyện với ai đó trong thời gian thực sẽ giúp củng cố các mối quan hệ, cải thiện sức khỏe tinh thần và giảm bớt sự cô đơn.
