Bực bội khi không “lướt mạng” được, ông Tuấn Lê càm ràm: “Chán quá, mưa gió làm wifi cũng yếu xỉu, vào trang nào cũng cứ chạy vòng vòng hoài.”
Tình huống quen thuộc này diễn ra ở khắp mọi nơi, từ nhà ở đến văn phòng: trời tối sầm lại, những giọt mưa đầu mùa rơi xuống, rồi đột nhiên, kết nối Internet trở nên kém ổn định đến khó chịu.
Nhiều người cho rằng có một mối liên hệ nhân quả trực tiếp giữa thời tiết khắc nghiệt – như mưa, tuyết, hoặc nắng nóng – và các vấn đề kết nối mạng. Liệu đây có thật là một mối quan hệ trực tiếp, hay chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên lặp đi lặp lại do các yếu tố khác thúc đẩy? Câu trả lời phần lớn phụ thuộc vào loại dịch vụ Internet và mức độ nghiêm trọng của hiện tượng thời tiết.
Internet trong nhà: Wifi và những điểm yếu
Đối với đại đa số người dùng sử dụng bộ định tuyến Wifi trong nhà để truy cập Internet, bản thân thiết bị thường được bảo vệ khỏi mưa và thời tiết lạnh ngoài trời. Tuy nhiên, thiết lập này không hoàn toàn miễn nhiễm với các yếu tố môi trường, như thấm qua tường.
Độ ẩm: Một trong những nguyên nhân ít rõ ràng hơn là độ ẩm cao. Như các chuyên gia công nghệ thường lưu ý, độ ẩm trong không khí cản trở hiệu quả truyền tín hiệu vô tuyến một cách tinh vi. Hơi nước, đặc hơn không khí khô, có thể hấp thụ hoặc phân tán sóng vô tuyến Wi-Fi, dẫn đến tốc độ kết nối yếu hơn hoặc chậm, do tín hiệu khó lan truyền. Mặc dù một ngày ẩm ướt khó có thể làm gián đoạn hoàn toàn kết nối, nhưng chắc chắn nó cũng làm giảm hiệu suất, đặc biệt trong những ngôi nhà hoặc văn phòng lớn, nơi tín hiệu phải truyền đi một khoảng cách đáng kể.
Nhiệt độ: Nhiệt độ cao, đặc biệt trong những tháng mùa hè, lại gây ra một mối đe dọa khác: thiết bị quá nhiệt. Các bộ định tuyến, modem và bộ chuyển mạch mạng hiện đại là những thiết bị điện tử nhạy cảm với nhiệt độ cao. Nếu các linh kiện bên trong đạt đến mức nhiệt độ nguy hiểm, thường trầm trọng hơn do thiếu thông gió thích hợp hoặc nhiệt độ môi trường trong phòng, thiết bị có thể hoạt động không bình thường, làm giảm hiệu suất hoặc tắt hoàn toàn. Thiệt hại cục bộ do nhiệt này, chứ không phải do chính cơn bão, là nguyên nhân gốc rễ gây mất kết nối.
Hiệu ứng quá tải: Thủ phạm tiềm ẩn
Đối với nhiều người dùng có thiết lập mạng trong nhà tưởng chừng như mạnh mẽ, vấn đề đằng sau sự chậm trễ do thời tiết không phải môi trường, mà là hành vi con người. Khi trời mưa hoặc tuyết rơi, mọi người thường ở trong nhà và tìm kiếm giải trí trực tuyến.
Tắc nghẽn: Việc di chuyển tập thể vào trong nhà này đồng nghĩa với lưu lượng mạng tăng đột biến đồng thời. Các hoạt động như phát trực tuyến video 4K (xem phim liên tục), chơi game trực tuyến, tải xuống tệp lớn và hội nghị truyền hình đều gây áp lực đáng kể lên cơ sở hạ tầng mạng – cả trong nhà (Wi-Fi cục bộ) và quan trọng hơn, trên nút cục bộ của nhà cung cấp mạng. Hiện tượng này – tắc nghẽn mạng, làm chậm băng thông dùng chung cho tất cả mọi người trong khu vực lân cận, dẫn đến tình trạng “dừng lại rồi lại tiếp tục” gây khó chịu, ngay cả khi thời tiết không làm hỏng bất kỳ thiết bị nào.
Tác động đường truyền ngược: Toàn bộ khu vực dịch vụ đang sử dụng một lượng băng thông hữu hạn do Nhà Cung Cấp Dịch Vụ Internet (Internet Service Provider – ISP) mang đến. Khi nhu cầu vượt quá khả năng cung cấp trong một sự kiện thời tiết diện rộng, dữ liệu không xảy ra ở dặm cuối (cáp đến nhà bạn), mà ở xa hơn trên đường truyền ngược của mạng – các đường truyền dung lượng cao kết nối mạng cục bộ với internet rộng hơn.
Ảnh hưởng trực tiếp: Internet cáp và vệ tinh
Không giống như Wifi trong nhà, các dịch vụ dựa vào cơ sở hạ tầng bên ngoài dễ bị nhiễu trực tiếp bởi thời tiết hơn nhiều.
Internet vệ tinh: Kết nối vệ tinh có lẽ dễ bị ảnh hưởng nhất bởi mưa, một khái niệm được gọi là “yếu dần do mưa.” Dịch vụ này dựa vào sóng vô tuyến truyền tự do qua khí quyển giữa anten mặt đất và vệ tinh trên quỹ đạo. Nước, đặc biệt ở dạng đặc như mưa lớn, mưa đá hoặc tuyết ướt, là chất hấp thụ tuyệt vời các sóng vô tuyến tần số cao này. Khi đường truyền bị bão hòa bởi mưa, cường độ tín hiệu đến antenna bị giảm mạnh, dẫn đến kết nối bị gián đoạn, độ trễ cao và mất hoàn toàn dịch vụ.
Cơ sở hạ tầng cáp và sợi quang: Mặc dù mạng cáp và sợi quang thường có khả năng phục hồi tốt, nhưng chưa hẳn là không bị ảnh hưởng. Cáp vật lý – đồng trục hoặc sợi quang – có nguy cơ bị hư hại do thời tiết khắc nghiệt:
Gió và băng: Gió lớn khiến cành cây rơi xuống cáp trên mặt đất, làm đứt cáp. Bão băng đè nặng lên đường dây cho đến khi chúng đứt.
Nhiệt độ khắc nghiệt: Nhiệt độ cực cao có thể gây ra sự giãn nở và co lại vật lý trong vật liệu cáp đồng trục, dẫn đến các vết nứt nhỏ hoặc các mối nối bị hư hỏng do lớp chống chịu thời tiết không còn hiệu quả. Nếu nước thấm vào các mối nối bị hư hỏng này, nó gây chập cáp hoặc nhiễu tín hiệu điện.
Lũ lụt: Lũ nhấn chìm các hộp nối ngầm hoặc gây ăn mòn các đầu nối, dẫn đến tình trạng mất điện trên diện rộng, đòi hỏi phải sửa chữa kỹ thuật.
Cuối cùng, quan niệm cho rằng thời tiết xấu gây ra tình trạng internet kém thường có cơ sở, nhưng cơ chế lại khác nhau đáng kể. Nếu bạn sử dụng internet cáp quang hoặc vệ tinh, bạn có thể đổ lỗi cho giông bão – nguyên nhân gây nhiễu vật lý hoặc nhiễu khí quyển trực tiếp.
Nếu dùng Wifi/cáp quang trong nhà tiêu chuẩn, nhiều khả năng sự cố bắt nguồn từ tình trạng tắc nghẽn mạng do mọi người đều tìm nơi trú ẩn trực tuyến, hoặc do các vấn đề cục bộ của thiết bị như quá nhiệt. Nguyên nhân cụ thể phụ thuộc vào loại kết nối, nhưng hậu quả khó chịu này thường gặp ở mọi nơi.
