Việc theo đuổi tuổi thọ, thường được định hình bằng các dấu hiệu di truyền khó nắm bắt hoặc các can thiệp y tế đột phá, lại mang một chiều hướng thực tế và dễ tiếp cận hơn nhiều, như được tiết lộ bởi một cuộc khảo sát gần đây.
Một cái nhìn toàn diện về cuộc sống hàng ngày của những người sống trăm tuổi – những người thành công vượt qua trọn vẹn một thế kỷ của cuộc đời – cho thấy việc ăn mừng sinh nhật lần thứ 100 không phải do may mắn thụ động, mà vì cam kết bền bỉ với lối sống năng động, gắn kết và toàn diện. Thay vì chậm lại, nhóm người phi thường này đang chứng minh rằng niềm đam mê sống và cách tiếp cận chủ động đối với hạnh phúc là những trụ cột cơ bản của quá trình lão hóa đặc biệt.
Sức sống thể chất và tinh thần: Vượt qua định kiến thông thường
Những phát hiện từ một cuộc khảo sát của UnitedHealthcare trên 100 người sống trăm tuổi phá bỏ những định kiến phổ biến về tuổi già cực đoan. Những người này rõ ràng không “để cỏ mọc dưới chân mình.” Dữ liệu nhấn mạnh sự tập trung đáng kể vào việc duy trì thể chất, thách thức quan niệm cho rằng tuổi cao đồng nghĩa với sự suy giảm thể chất:
Sức mạnh và vận động: Gần một nửa số người được hỏi (gần 50%) tham gia một số hình thức luyện tập sức mạnh ít nhất một lần một tuần. Sự tận tâm này đối với việc duy trì cơ bắp rất quan trọng, vì tình trạng mất cơ do tuổi tác – teo cơ – là một yếu tố chính gây ra tình trạng yếu cơ, té ngã và giảm khả năng tự lập. Hơn nữa, 42% số người được hỏi cho biết họ thường xuyên đi bộ hoặc đi bộ đường dài, điều này làm nổi bật giá trị lâu dài của những chuyển động đơn giản, thiết thực.
Sức mạnh của kết nối và thiên nhiên: Khoảng 30% số người được khảo sát vẫn tìm thấy niềm vui và mục đích trong việc làm vườn. Hoạt động này kết hợp hoàn hảo giữa vận động thể chất nhẹ nhàng, tiếp xúc với thiên nhiên và cảm giác hoàn thành công việc – tất cả những yếu tố này được các nhà nghiên cứu về tuổi thọ công nhận góp phần vào sức khỏe tổng thể.
Rhonda Randall, bác sĩ lão khoa và giám đốc y khoa của UnitedHealthcare, cho biết thành công của những người sống trăm tuổi này không nằm ở một phương pháp chữa bệnh thần kỳ duy nhất, mà nằm ở một phương pháp tiếp cận toàn diện đối với quá trình lão hóa – kết hợp hoạt động thể chất, kích thích tinh thần và cân bằng cảm xúc – một sự kết hợp hỗ trợ cả thể chất lẫn tinh thần.
Một trong những phát hiện tâm lý đáng chú ý nhất là sự tách biệt sâu sắc mà nhiều người sống trăm tuổi cảm thấy với khái niệm “tuổi già.” Phần lớn họ cho biết cảm thấy trẻ hơn hàng thập kỷ so với tuổi thật của mình và không tự nhận mình là “lớn tuổi.”
Theo Randall, đối với nhiều người, lão hóa được trải nghiệm như một sự nhận thức dần dần, được đánh dấu bằng những thay đổi nhỏ như cần nghỉ ngơi nhiều hơn hoặc thời gian phục hồi kéo dài, chứ không phải một sự kiện đột ngột, gây suy nhược.
Khả năng phục hồi cảm xúc và trí tuệ của quan điểm
Tư duy của người sống trăm tuổi được xem như một lá chắn mạnh mẽ chống lại những thử thách không thể tránh khỏi của quá trình lão hóa. Mặc dù phải đối mặt với những thách thức có thể dự đoán trước – chẳng hạn như mất thính lực, đau nhức cơ thể ngày càng tăng, mất khả năng tự lập và từ bỏ việc lái xe – phần lớn mọi người đều cho biết họ đang tận hưởng cuộc sống. 85% chia sẻ rằng họ thấy dễ dàng cười và duy trì khiếu hài hước.
Suy ngẫm của một người tham gia gói gọn quan điểm này một cách tuyệt vời: Đó là việc có khả năng ra vườn, ngồi đọc một cuốn sách hay hoặc đan một chiếc khăn mới cho con cháu. Có thể làm những điều khiến bạn hạnh phúc mà không cảm thấy kiệt sức. Trọng tâm ở đây là những hoạt động đơn giản, ý nghĩa và tự chủ giúp nuôi dưỡng niềm vui và mục đích sống.
Một người tham gia khác chia sẻ một lời khuyên quý báu được đúc kết từ kinh nghiệm cả thế kỷ: Khi còn trẻ, mọi vấn đề nhỏ đều giống như to tát lắm. Tuy nhiên khi sống lâu, bạn nhận ra hầu hết những lo lắng rồi cũng qua đi. Bạn học cách buông bỏ những điều nhỏ nhặt và trân trọng những khoảnh khắc vui vẻ đơn giản. Khả năng nuôi dưỡng kỹ năng phục hồi cảm xúc, giảm thiểu căng thẳng trước những thất bại nhỏ và trân trọng khoảnh khắc hiện tại là một kỹ năng sống vô giá, được củng cố theo tuổi tác. Quan điểm này phù hợp với nghiên cứu tâm lý cho thấy người cao tuổi thường có khả năng điều chỉnh cảm xúc tốt và có “hiệu ứng tích cực” trong trí nhớ và sự chú ý.
Sự gắn kết và đổi mới: Duy trì kết nối với tương lai
Có lẽ những phát hiện đáng ngạc nhiên nhất liên quan đến việc những người sống trăm tuổi gắn bó với công nghệ hiện đại, thách thức định kiến cho rằng tuổi cao đồng nghĩa với việc rút lui khỏi cuộc sống đương đại.
Sự tò mò về công nghệ số: Một con số đáng chú ý là 40% số người sống trăm tuổi được khảo sát cho biết họ thường xuyên chơi trò điện tử, cho thấy tương tác kỹ thuật số là một hình thức rèn luyện trí óc và gắn kết khả thi và thú vị cho nhóm tuổi này.
Sự đón nhận AI: Ngoài ra, 27% thể hiện sự tò mò về trí tuệ bằng cách đặt câu hỏi với ChatGPT hoặc các nền tảng trí tuệ nhân tạo khác.
Kết nối xã hội: Gần một nửa số người được hỏi tích cực sử dụng các nền tảng mạng xã hội để giữ liên lạc với bạn bè và gia đình.
Những con số này minh họa một bài học quan trọng: lão hóa thành công đòi hỏi sự sẵn sàng học hỏi, thích nghi và luôn tò mò. Việc duy trì kết nối với các xu hướng công nghệ và xã hội bảo đảm sự kích thích nhận thức liên tục và ngăn ngừa sự trì trệ về mặt trí tuệ.
Vai trò thiết yếu của kết nối xã hội
Khảo sát này nhấn mạnh vai trò quan trọng của các mối quan hệ xã hội trong việc thúc đẩy tuổi thọ và hạnh phúc. Hai phần ba số người tham gia cho biết họ duy trì mối quan hệ thân thiết với gia đình và bạn bè, đồng thời luôn có cái nhìn tích cực. Tần suất tương tác xã hội cao đặc biệt đáng chú ý: bốn trong số năm người sống thọ trăm tuổi cho biết họ thường xuyên thăm hỏi hoặc gặp gỡ người thân – ít nhất một lần một tuần.
Randall nhấn mạnh những tác động của phát hiện này đối với sức khỏe cộng đồng: Nếu bạn nhìn vào những cộng đồng có mức độ kết nối xã hội cao nhất, bạn sẽ thấy tỷ lệ mắc các bệnh mãn tính thấp hơn và tuổi thọ trung bình cao hơn.
Quan điểm này được Ken Stern, người sáng lập Dự Án Trường Thọ (The Longevity Project) và tác giả của cuốn sách “Healthy to 100: How Strong Social Ties Lead to Long Lives” (Khỏe Mạnh Đến 100: Mối Quan Hệ Xã Hội Mạnh Mẽ Dẫn Đến Cuộc Sống Lâu Dài) đồng tình. Nghiên cứu của Stern ghi nhận các cộng đồng trên khắp Hoa Kỳ có tuổi thọ vượt trội, tìm thấy điểm chung trong các thể chế và hoạt động thúc đẩy sự kết nối bền chặt và nhất quán giữa gia đình, hàng xóm và bạn bè.
Như ông kết luận, dữ liệu khảo sát người sống trăm tuổi phù hợp với bằng chứng ngày càng tăng cho thấy sự hòa nhập xã hội mạnh mẽ là một yếu tố dự báo mạnh mẽ cho quá trình lão hóa khỏe mạnh.
Rủi ro có thể thay đổi và sức khỏe não bộ
Mặc dù di truyền, các yếu tố kinh tế xã hội và khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chắc chắn đóng vai trò quyết định ai sẽ sống đến 100 tuổi, nhưng cộng đồng khoa học ngày càng tập trung vào các yếu tố có thể thay đổi nằm trong tầm kiểm soát của mỗi người.
Bác Sĩ Jonathan Rosand, đồng sáng lập Trung Tâm Sức Khỏe Não Bộ McCance (McCance Center for Brain Health) tại Bệnh Viện Đa Khoa Massachusetts Brigham (Mass General Brigham) ở Boston, khẳng định những người sống trăm tuổi đang tích cực đầu tư rất nhiều năng lượng nhận thức vào việc chăm sóc bản thân. Theo ông, cốt lõi của quá trình lão hóa thành công chính là những lựa chọn lối sống mà chúng ta thực hiện mỗi ngày, như khẩu phần ăn uống, tập thể dục, quản lý căng thẳng, kết nối xã hội và theo đuổi mục đích sống.
Nghiên cứu do Rosand và các cộng sự thực hiện cung cấp bằng chứng thuyết phục về mối liên hệ giữa thói quen sống lành mạnh với việc giảm đáng kể nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ và các bệnh liên quan đến tuổi tác khác. Mối liên hệ này có quy mô đáng kinh ngạc: một báo cáo của Ủy Ban Lancet (Lancet Commission) năm 2024 chỉ ra khoảng 45% các trường hợp mất trí nhớ có thể được ngăn ngừa hoặc trì hoãn bằng cách chủ động giải quyết 14 yếu tố nguy cơ có thể thay đổi, như:
Tập thể dục và hoạt động thể chất.
Bỏ thuốc lá.
Sử dụng rượu bia có trách nhiệm.
Duy trì kế hoạch ăn uống và cân nặng lành mạnh.
Chống lại sự cô lập xã hội.
Để giúp mọi người đánh giá và cải thiện thói quen của mình, nhóm của Rosand đã phát triển Điểm Số Chăm Sóc Não Bộ – một công cụ thân thiện với người dùng, cung cấp đánh giá định lượng về các lựa chọn lối sống. Bằng cách hoàn thành bảng câu hỏi, mọi người có thể tính điểm số của mình và xác định những lĩnh vực cụ thể mà họ có thể điều chỉnh hoặc thay đổi thói quen.
Thông điệp từ cả những người sống trăm tuổi và các nhà nghiên cứu nghiên cứu họ là một niềm hy vọng to lớn: mặc dù lợi ích của việc áp dụng các thói quen lành mạnh được nhân lên khi họ bắt đầu càng sớm, nhưng thực chất lại không bao giờ quá muộn để bắt đầu. Dân số thế hệ trăm tuổi, dự kiến sẽ tăng vọt từ con số ước tính 100,000 người ở Hoa Kỳ hiện nay lên hơn 400,000 người vào giữa thế kỷ, đang mang đến một hình mẫu sống không chỉ cho một cuộc đời lâu dài mà còn cho một cuộc sống năng động, gắn kết và vui tươi. Sự kết hợp giữa hoạt động thể chất, trí tò mò, khả năng phục hồi cảm xúc và kết nối xã hội sâu sắc được xem như một yếu tố thiết yếu để khám phá những bí mật của thế hệ trăm tuổi.
(theo npr)
