Khi ngủ sâu, tâm trí mọi người đôi khi sẽ vẽ ra những cảnh tượng sống động như đang đặt chân tại một vùng đất diệu kỳ hư cấu hoặc gặp lại người thân, một vài người bạn cũ, nhưng tại sao lại như vậy?
Bác Sĩ Rahul Jandial, một bác sĩ giải phẫu thần kinh và nhà thần kinh học, viết trong cuốn sách xuất bản gần đây của mình về lý do bạn mơ khi ngủ, có tên This Is Why You Dream: “Tôi có thể tự tin nói rằng những giấc mơ xuất phát từ bộ não của chúng ta và đặc biệt là hoạt động điện của não.”
Jandial đã tìm kiếm câu trả lời tại sao con người lại mơ trong nhiều năm. Ông cho biết, ngày nay chúng ta hiểu rằng tất cả ý thức đều được cung cấp năng lượng bằng điện, bao gồm cả việc mơ, và hóa ra bộ não trong khi đang mơ cũng hoạt động như bộ não lúc thức – đôi khi còn hơn thế nữa.
Chỉ 8% người Mỹ nói rằng họ không bao giờ nhớ được những gì mình đã mơ sau khi thức dậy, theo một cuộc khảo sát năm 2004 của Gallup trên 1,003 người lớn, như vậy là có tới 92% số người mơ hàng đêm, vài lần một tuần đến một tháng hoặc hiếm khi.
Các chuyên gia đồng nghiệp mà Jandial đưa ra trong cuốn sách của mình, nêu ra những lý do khiến một số người mơ trong khi ngủ:
‘Diễn tập’
“Một giả thuyết về lý do tại sao bạn mơ là vì đây là một kiểu ‘diễn tập’ trước mối đe dọa, một cách để thực hành nhận biết và ứng phó với các mối lo ngại một cách an toàn,” Jandial viết.
Hãy nghĩ về giấc mơ khi bạn bị ai đó truy đuổi, giấc mơ phần nào giúp bạn thực hành cách điều hướng tình huống trong cuộc sống thực. Ông nói: “Trong lý thuyết này, những giấc mơ giống như một mô phỏng ảo nơi bạn có thể kiểm tra các phản ứng khác nhau và tưởng tượng ra hậu quả.”
Jandial trích dẫn một thử nghiệm trong đó giáo sư thần kinh học, Bác Sĩ Isabelle Arnulf, đã hỏi các sinh viên của mình về nội dung những giấc mơ của họ vào đêm trước một kỳ thi quan trọng. Các phát hiện cho thấy “những học sinh mơ về kỳ thi thường làm tốt hơn khoảng 20% so với những học sinh không bao giờ mơ về nó,” cho dù giấc mơ đó là tích cực hay không.
Trị liệu
Một lý thuyết khác cho rằng “giấc mơ có giá trị trị liệu, đóng vai trò như một loại thuốc an thần về đêm, giúp con người tiêu hóa và chuyển hóa những cảm xúc gây lo lắng. Đôi khi những giấc mơ cho phép bạn đối mặt với những vấn đề đang làm phiền bạn trong cuộc sống thực.
Xem xét ví dụ mà Jandial đưa ra về một nghiên cứu do Rosalind Cartwright thực hiện, cho thấy, bản thân những giấc mơ là yếu tố dự báo chính xác về việc ai sẽ – và ai sẽ không – hồi phục sau chứng trầm cảm sau khi ly hôn.
Theo nghiên cứu của Cartwright, những người ly hôn có khả năng phục hồi tốt nhất cho biết họ có những giấc mơ ấn tượng là sự kết hợp giữa trải nghiệm cũ và mới trong cuộc sống của mình. Cartwright kết luận rằng những đối tượng thử nghiệm vừa mới ly hôn đang bộc lộ những cảm xúc tiêu cực về người yêu cũ của họ trong những giấc mơ. Điều này có tác dụng xoa dịu cảm xúc và chuẩn bị cho người mơ thức dậy và sẵn sàng nhìn mọi thứ một cách tích cực hơn và bắt đầu một khởi đầu mới.
Chức năng não
Một lý thuyết đơn giản về lý do tại sao nhiều người mơ là việc mơ có thể tốt cho việc “giữ cho bộ não luôn tỉnh táo và sẵn sàng, ngay cả trong khi ngủ.”
Nói cách khác, các quá trình mà não trải qua khi một người đang mơ là rất hữu ích cho chức năng não và giữ cho não luôn nhạy bén.
Một lý thuyết liên quan đến ý tưởng bao quát về chức năng của não “đề xuất rằng giấc mơ có lợi ích tiến hóa vì những đợt bùng nổ hoạt động tinh thần đi kèm giữ cho mạng lưới thần kinh được điều chỉnh một cách tinh vi, như một loại ngọn lửa thí điểm cho não,” Jandial nói. “Bằng cách đó, khi thức dậy, não sẽ nhanh chóng trở nên tỉnh táo và tập trung.”
Sự sáng tạo
Theo Jandial, một giả thuyết thú vị về lý do tại sao bạn mơ là những giấc mơ có khả năng “dẫn đến suy nghĩ linh hoạt và sáng tạo hơn,” điều này có khả năng thay đổi cách nhìn của tâm trí bạn trong đời thực.
Khi mơ, adrenaline – một loại hóc-môn giúp bạn phản ứng nhanh chóng nếu bạn phải đối mặt với một tình huống thú vị, căng thẳng hoặc nguy hiểm, bị tắt đi, điều này cho phép bạn tắt các phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy, khiến bạn không còn xem xét những khả năng mới gây sợ hãi.
Tuy nhiên, adrenaline vẫn hiện diện khi bạn ngủ. Hãy nghĩ xem trái tim bạn có thể đập nhanh như thế nào khi bạn mơ thấy mình bị rượt đuổi. Adrenaline đơn giản chỉ giảm xuống khi bạn đang mơ.
Một số câu chuyện trong giấc mơ giúp bạn điều hướng thế giới với tất cả sự phức tạp của nó và cho bạn cơ hội tốt nhất để đối phó với nhiều thách thức nhất mà bạn có thể gặp phải.
Theo Jandial, ngay cả với tất cả các lý thuyết và nghiên cứu sâu rộng, “không có giả thuyết nào đưa ra lý do duy nhất khiến con người vẫn có nhu cầu mơ. Trên thực tế, bằng chứng cho thấy tất cả những lý thuyết này đều có giá trị ở một mức độ nào đó, gắn bó, và phụ thuộc lẫn nhau.”
