Một xu hướng đáng cảnh báo
Đại dịch Covid-19 đã tàn phá cuộc sống xã hội của người dân Mỹ nói riêng và thế giới nói chung. Phong toả, cách ly và lo lắng về một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây chết người đã khiến nhiều người phải “tự phòng thủ” và tránh xa người quen, đồng nghiệp và cả người thân. Thời gian dành cho bạn bè giảm xuống rõ rệt. Thời gian ở một mình tăng lên đáng kể. Lễ Tạ ơn (Thanksgiving) năm nay cũng không là ngoại lệ. Tiệc tùng ít hơn và gặp mặt ít hơn. Những chiếc ghế quanh bàn ăn gia đình luôn được lấp đầy nay cũng vắng. Ý nghĩ “phải gặp nhau” trong ngày nghỉ trọng đại này cũng mờ nhạt.
The Washington Post cho biết, khảo sát mới nhất cho thấy người Mỹ đang dành ít hơn 38% thời gian cho bạn bè và đại gia đình mở rộng vào cuối tuần Lễ Tạ ơn trong hai năm qua so với thập niên trước. Nay, một thông tin còn đáng sợ hơn: Cuộc sống xã hội của người Mỹ đã co cụm đáng kể không phải bây giờ mà cả trước khi có Covid-19. Từ 2014-2019, thời gian người Mỹ dành cho bạn bè đã bắt đầu giảm và thời gian ở một mình tăng lên. Theo Khảo sát cách sử dụng thời gian ở Mỹ (American Time Use Survey) của Cơ quan điều tra dân số (Census Bureau), số thời gian trung bình của người Mỹ dành cho bạn bè được xem là ổn định, 6.5 giờ mỗi tuần, từ 2010-2013.
Nhưng kể từ 2014, thời gian dành cho bạn bè bắt đầu giảm. Đến 2019, tính hình quân một người Mỹ chỉ dành bốn giờ mỗi tuần cho bạn bè (giảm mạnh, 37% so với 5 năm trước). Việc có sẵn các phương tiện truyền thông xã hội, sự phân cực chính trị và công nghệ mới đều góp phần vào sự sụt giảm. Trong số công nghệ mới thúc đẩy xu hướng ở một mình từ 2014, đáng chú ý nhất là sự phổ biến của điện thoại thông minh (smartphone) đã vượt qua 50% dân số và nay còn tăng hơn nữa.
Năm 2021, một năm sau đại dịch, một người Mỹ chỉ còn dành trung bình 2g45 phút mỗi tuần cho những người bạn thân (giảm 58% so với 2010-2013). Sự sụt giảm tương tự có thể được nhìn thấy ngay cả khi định nghĩa “bạn bè” được mở rộng để gồm cả hàng xóm, đồng nghiệp và khách hàng. Tính bình quân, người Mỹ dành 15 giờ mỗi tuần với nhóm bạn rộng lớn hơn này vào một thập niên trước, sau đó giảm còn 12 giờ mỗi tuần vào năm 2019 và chỉ còn 10 giờ một tuần vào năm 2021.
Đáng quan tâm hơn là người Mỹ không chuyển thời gian giảm giao tiếp bên ngoài xã hội cho gia đình nhỏ (vợ/chồng, người yêu, con cái) mà thay vào đó, chọn ở một mình trong căn phòng, trước máy tính hay một công cụ thông minh nào đó. Xu hướng mới không liên quan đến các nhóm dân số, tuổi tác, chủng tộc, giới tính hoặc tình trạng hôn nhân. Đàn ông và phụ nữ, da trắng và không da trắng, giàu và nghèo, thành thị và nông thôn, đã kết hôn và chưa kết hôn, cha mẹ và những người chưa làm cha mẹ đều có sự sụt giảm tương ứng về số thời gian dành cho những người khác.
Xu hướng một mình có ở cả các nhân viên làm việc từ xa và trực tiếp tại văn phòng. Mức suy giảm tương tự ở người trẻ và người già, nhưng tính riêng thời gian dành cho bạn bè, sự sụt giảm ở những người Mỹ trẻ từ 15 đến 19 tuổi là đáng kinh ngạc!
Cụ thể, so với giai đoạn 2010-2013, năm 2021, tính bình quân thanh thiếu niên Mỹ ở độ tuổi trên dành ít hơn khoảng 11 giờ cho bạn bè mỗi tuần (giảm 64%) và tăng thêm 12 giờ ở một mình (tăng 48%). Thói quen mới này không chỉ gây ngạc nhiên mà còn báo hiệu điều tệ hại nếu nhìn lại quá khứ xa một chút. Chỉ một thập niên trước, tính bình quân, người Mỹ dành số thời gian cho bạn bè tương đương với hai thập niên 1960, 1970. Nhưng bây giờ người Mỹ bắt đầu bỏ dần tiếp xúc bạn bè và chọn ở một mình.
Đi ngược với truyền thống hướng ngoại của người Mỹ
Hiện vẫn còn quá sớm để biết những hậu quả lâu dài của xu hướng mới, nhưng đừng nghĩ là sẽ không có gì xảy ra và tất cả đều an toàn khi chúng ta chọn sống một mình, và cũng đừng cho rằng việc bớt tham gia vào đời sống xã hội như hiện nay không phải là điều đáng lo ngại.
Các nhà tâm lý đều đồng ý rằng, dành ít thời gian hơn cho bạn bè không phải là chọn lựa hay trong các tiêu chuẩn sống của con người mà nó còn góp phần hình thành các xu hướng xã hội đáng lo ngại và hậu quả là cảm giác bị cô lập, sức khỏe tâm thần tồi tệ (đặc biệt là ở thanh thiếu niên), và nguy hiểm hơn là gia tăng hành vi hung hăng và tội phạm bạo lực.
Theo truyền thống, người Mỹ đánh giá cao đóng góp của bạn bè vào việc làm tăng thêm ý nghĩa và niềm vui của các hoạt động họ tham dự hơn là ở một mình. Bạn bè và các kết nối xã hội có khả năng hình thành những kỷ niệm và tình đồng nghiệp. Chúng cũng giúp tăng cường sức khỏe cả tinh thần lẫn thể xác và tạo ra cả điều kiện lẫn cơ hội kinh doanh, việc làm. Người Mỹ có thể hy vọng, khi các yếu tố “phản xã hội” như Covid-19 giảm dần mọi người sẽ thay đổi xu hướng, không còn thích ở một mình, hướng nội và họ sẽ hướng ngoại nhiều hơn với các kết nối xã hội mới.
Đây không phải là kỳ vọng tương lai mà thực tế cho thấy thời gian dành cho bạn bè đã tăng lên một chút trong năm 2021 sau khi vaccine được tung ra thị trường dù đến cuối năm 2021 nó vẫn ít hơn một giờ so với năm 2019. Một cuộc khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew vừa công bố vào Tháng Tám cảnh báo Covid-19 có thể đã thay đổi chúng ta vĩnh viễn:
35% người Mỹ thừa nhận, đối với họ, việc tham gia vào các cuộc tụ họp lớn, đi chơi và giao lưu trực tiếp đã trở nên ít quan trọng hơn kể từ sau đại dịch. Những tác hại tiềm tàng của xu hướng mới xem “ở một mình là bình thường” cho thấy nước Mỹ cần dành thêm nhiều nguồn lực để hiểu rõ hơn các nguyên nhân khiến ở một mình trở thành bình thường để tìm cách đảo ngược chúng. Nhưng trước hết là cần phổ biến số liệu khoa học về tác hại của thói quen ở một mình.
Mỗi cá nhân nên giúp một tay vào phong trào đảo ngược xu hướng ở một mình ngay hôm nay mà không cần đợi đến khi các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách đưa ra các tác hại và cảnh báo chính thức. Trước hết, hãy bước ra khỏi “tháp ngà cô đơn” để chung vui Lễ Tạ ơn và ngày nghỉ cuối năm với gia đình và bạn bè. Tham gia tiệc tùng với bạn bè (hoặc tự mình tổ chức một bữa tiệc và mời bạn bè, đồng nghiệp đến). Hãy đi du lịch, đi dạo, uống cà phê, đến viện bảo tàng, nghe nhạc và làm bất cứ điều gì bên cạnh vài ba người khác. Bạn cứ thử làm xem và sẽ thấy tốt hơn khi có người khác bên cạnh với những kỷ niệm mới được tạo thành.
Không chỉ sức khỏe được cải thiện mà bạn còn tìm thấy những thông tin có giá trị bất ngờ từ những người cùng tham gia (và chính họ cũng thế). Sống một mình không phát sinh ra những kỷ niệm mới mà kỷ niệm chỉ có khi ở bên những người khác. Vì vậy, hãy nỗ lực xây dựng các mối quan hệ có thể tin tưởng ngay bây giờ để giải phóng tâm trạng yếm thế, tiêu cực. Đừng xem bạn bè và đồng nghiệp là “thứ phải xa lánh” mà hãy xem họ là những người tạo niềm vui, có ích hơn là có hại nếu bạn biết cư xử chừng mực và tôn trọng người khác.
