Sự chênh lệch giá cả giữa một ly nước máy và một chai nước mua ở cửa hàng sẽ khiến nhiều người sốc. Trong khi người tiêu dùng có vòi nước hoạt động bình thường có thể mua được nước uống với giá $0.01, thì cùng 16 ounce nước đó, khi được đóng gói dưới dạng thương hiệu như Evian hoặc Dasani, dễ dàng có giá từ $2 đến $4 hoặc hơn. Mức chênh lệch đáng kể này chính là yếu tố thúc đẩy cuộc trò chuyện: Tại sao nước đóng chai lại đắt đỏ như vậy và những yếu tố nào khiến giá của một số thương hiệu nhất định tăng cao hơn nữa?
Trả giá cho sự tiện lợi và chất lượng
Về bản chất, chi phí của nước đóng chai phần lớn là do sự tiện lợi và ảo tưởng về hương vị tuyệt hảo hoặc độ tinh khiết. Một chai nước uống liền, ướp lạnh mang lại cảm giác thỏa mãn tức thì mà một cốc nước hơi ấm từ vòi nước không thể sánh bằng. Hơn nữa, nhiều người tiêu dùng còn có những lo ngại đáng nói, dù có cơ sở hay không, về hương vị, độ an toàn hoặc chất lượng của nguồn cung cấp nước đô thị. Các nhà đóng chai tận dụng những mong muốn và nỗi sợ hãi này, cung cấp một giải pháp thay thế dễ tiếp cận, đáng tin cậy với mức giá cao.
Chi phí sản xuất, đóng gói và tiếp thị
Sự khác biệt lớn về chi phí là do chuỗi cung ứng rộng lớn và chi phí vận hành của ngành công nghiệp nước đóng chai. Mức giá cuối cùng phản ánh:
Sản xuất và đóng chai: Chi phí nhựa thô (thường là PET – polyethylene terephthalate) dùng cho chai, dán nhãn và năng lượng cần thiết để khử trùng, chiết rót và đóng kín hàng triệu chai được sản xuất hàng ngày. Đây là những loại phí sản xuất cố định và biến đổi đáng kể.
Quảng cáo và xây dựng thương hiệu: Một yếu tố quan trọng trong giá của nước uống có thương hiệu là ngân sách tiếp thị của họ. Các công ty như Fiji, Evian hoặc Perrier chi hàng triệu đô la cho các chiến dịch quảng cáo tinh vi được thiết kế để xây dựng hình ảnh cao cấp và lòng trung thành với thương hiệu – lý do tại sao nước đóng chai hoặc nước thông thường, vốn tốn rất ít hoặc không tốn chi phí quảng cáo, gần như luôn có giá rẻ.
Phí chênh lệch phân phối và bán lẻ: Nước phải được vận chuyển từ cơ sở đóng chai đến các nhà phân phối khu vực, sau đó đến siêu thị, cửa hàng tiện lợi, máy bán hàng tự động và trạm xăng. Mỗi bước trong chuỗi hậu cần này đều cộng thêm một biên lợi nhuận hoặc phí xử lý. Nhà bán lẻ thường quyết định giá cuối cùng. Ví dụ, một chai nước tại buổi hòa nhạc hoặc sân bay sẽ có mức chênh lệch cao hơn nhiều so với chai nước mua trong thùng lớn tại cửa hàng tạp hóa.
Nguồn gốc, xử lý và giám sát quy định
Bản thân nguồn gốc và cách xử lý nước cũng góp phần vào giá cuối cùng, mặc dù có lẽ không tuyến tính như người ta mong đợi:
Phân biệt nguồn gốc: Một số thương hiệu giá rẻ sẽ đóng gói nước máy lọc và xử lý – người tiêu dùng trả tiền cho bao bì và sự tiện lợi. Các thương hiệu khác lấy nước từ suối hoặc giếng tư nhân, được bảo vệ, thường được quảng cáo là “tinh khiết” hoặc “tự nhiên.” Các thương hiệu đắt tiền nhất thường tận dụng chi phí vận chuyển từ những địa điểm xa xôi hoặc hẻo lánh, như Fiji Water, phải được vận chuyển hàng nghìn dặm qua đại dương, trực tiếp đến người tiêu dùng.
Giá trị gia tăng (hoặc pha trộn): Các nhà đóng chai có thể tăng chi phí bằng cách triển khai các quy trình tinh chế như thẩm thấu ngược hoặc thêm chất điện giải và khoáng chất để tăng cường hoặc tạo ra hương vị đặc trưng. Thiết bị xử lý bổ sung này, cũng như chi phí phụ gia, làm tăng giá bán buôn.
Quy định của liên bang: Không giống như nước máy, được quản lý bởi Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường (Environmental Protection Agency – EPA), nước đóng chai được phân loại là sản phẩm thực phẩm và do đó được giám sát bởi cơ quan Quản lý Thực Phẩm và Dược Phẩm (Food and Drug Administration – FDA). FDA yêu cầu chất lượng nước, giám sát các tuyên bố về nguồn gốc và đặt ra các tiêu chuẩn nghiêm ngặt phải được đáp ứng một cách nhất quán. Ví dụ như trong khi hệ thống nước máy cho phép hàm lượng chì lên đến 15 phần tỷ (parts per billion – ppb) do đường ống cũ, thì nước đóng chai lại bị giới hạn ở mức nghiêm ngặt hơn, năm ppb. Chi phí liên quan đến việc kiểm tra, tuân thủ và kiểm toán thường xuyên được tính vào giá thành sản phẩm.
Cuối cùng, mặc dù nguyên liệu thô – nước – gần như miễn phí, nhưng giá cả phức tạp của việc tinh chế, đóng chai, đóng nhãn, phân phối và quản lý nước – biến nó thành một mặt hàng đắt đỏ đến bất ngờ. Người tiêu dùng không chỉ mua nước, họ trả cho sự tiện lợi, lời hứa về độ tinh khiết, hương vị đặc trưng và chi phí liên quan đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
(theo Mentalfloss)
