Một năm trước, cuộc tranh luận giữa xe chạy hoàn toàn bằng điện và xe hybrid có vẻ đã được giải quyết với sự thắng thế của Tesla. Giờ đây, tầm nhìn lạc quan về tương lai xe hơi điện (EV) đang bị thách thức một lần nữa, bởi Toyota, với thế cờ đã khác.
Tesla đã đặt mục tiêu cung cấp số lượng xe hàng năm vượt qua Toyota để trở thành nhà sản xuất xe hơi bán chạy nhất thế giới trước năm 2030. Dù mục tiêu đó còn xa vời nhưng Elon Musk đã đạt được một số thành công ở các mẫu xe nhỏ tại Mỹ và đã vượt qua một số sản phẩm bán chạy nhất của Toyota.
Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng doanh số bán EV ở Mỹ đang chậm dần đã thử thách canh bạc tưởng như chắc thắng của Musk. Ngược lại, lượng người mua xe hybrid đã tăng vọt trong năm nay, một phần là do sự thành công của các mẫu Toyota mới và thương hiệu hạng sang Lexus.
Wall Street Journal cho biết, David Christ, người đứng đầu Toyota ở Bắc Mỹ lý giải trong một cuộc phỏng vấn: “Những bất lợi của chưa giải quyết rốt ráo được của EV đã phần nào đưa xe hybrid trở thành xu hướng chủ đạo. Xe hybrid thực sự đã thức tỉnh!”.
Lời thuyết phục khách hàng mua xe hybrid rất đơn giản: Các mẫu xe này thường rẻ hơn so với các đối thủ EV mà không phải đau đầu vì vấn đề sạc như EV. Với mẫu sedan Prius hybrid tiền phong ra đời cách đây hơn 20 năm, nhà sản xuất xe hơi Nhật Bản đã giúp quảng bá công nghệ kết hợp pin với động cơ chạy bằng khí đốt của hybrid để nâng cao hiệu quả sử dụng nhiên liệu.
Công nghệ hybrid tưởng sắp bị lãng quên khi doanh số bán xe sụt giảm vào năm 2022 và doanh số bán EV tăng 65%, dẫn đến việc đặt cược: Một kỷ nguyên xe hơi mới đang bắt đầu với EV là chủ đạo. Trong cơn sốt EV, một số nhà đầu tư bị ấn tượng mạnh và rất ít người xem hybrid là một đối thủ thực sự của Tesla. Một số nhà đầu tư đã cố gắng không thành công vào đầu năm nay nhằm lật đổ Chủ tịch Toyota Akio Toyoda vì chiến lược phòng ngừa rủi ro của ông: Đầu tư vào cả xe hybrid, EV và các công nghệ khác.
Nhiều tháng sau, khi thấy Ford và General Motors rút lại kế hoạch sản xuất EV, Toyoda tuyên bố hả hê: “Cuối cùng, mọi người cũng nhìn thấy thực tế!”. Thật dễ hiểu tại sao ông lại lạc quan như thế. Trong hai thương hiệu Toyota và Lexus, người tiêu dùng Mỹ có đến 26 lựa chọn: Xe hybrid, EV… và chứng kiến số lượng giao hàng của các sản phẩm này tăng 20% trong ba quý đầu năm, đạt tổng cộng khoảng 455,000 chiếc.
Tesla (không công bố kết quả giao hàng riêng cho thị trường Mỹ) bán được khoảng 493,500 EV trong cùng thời gian, tăng 26%, thấp hơn nhiều so với dự báo (theo ước tính của công ty dữ liệu Motor Intelligence).
Chuyển biến bất ngờ
Trong bối cảnh chung khó khăn hơn đối với thị trường xe hơi Mỹ gần đây, lợi nhuận của Tesla giảm 44% trong Quý III. Theo công ty Strategic Vision chuyên khảo sát những người mua xe mới, tính trên toàn quốc, 8% người mua Tesla đang dùng xe Toyota.
Tuyến đầu của cuộc chiến giữa xe hybrid và EV là ở California, nơi nhờ giảm giá, giá thành của một chiếc Tesla sedan Model 3 sau khi khấu trừ các khoản giảm thuế liên bang và tiểu bang đã rẻ hơn giá khởi điểm đề xuất của một chiếc Camry.
Tesla chiếm vị trí số 1 của Toyota về thị phần tại tiểu bang này. Trên toàn quốc, doanh số bán xe crossover Model Y của Tesla cũng vượt qua Camry từ đầu năm đến Tháng Chín 2023 và chỉ kém chiếc crossover RAV4 (bán chạy nhất của Toyota tại Mỹ) chưa tới 7,000 xe (ước tính của Motor Intelligence).
Từ lâu Musk đã không ưa xe hybrid. Ông từng nói với tờ Wall Street Journal nhiều năm trước: “Chúng ta cần sử dụng xe chạy hoàn toàn bằng điện, vì đây là lựa chọn thực sự bền vững. Nếu bạn tạo ra đứa con lai giống như sản xuất một chiếc xe vừa chạy xăng tốt vừa chạy điện tốt thì cuối cùng nó sẽ không thu hút được như xe chạy xăng hay EV đơn thuần”.
Mặc ai nói gì thì nói, Toyota vẫn tăng cường gấp đôi chiến lược phát triển hybrid. Tháng Mười Một 2023, tại một sự kiện ở Malibu, California, Toyota thông báo, lần đầu tiên Camry, mẫu sedan bán chạy nhất nước Mỹ, sẽ chỉ được cung cấp dưới dạng hybrid khi mẫu xe thế hệ tiếp theo có mặt trên thị trường vào mùa Xuân.
Đại diện Toyota cho biết: “Trong vài năm qua, khi chúng tôi bán các loại xe với hai hệ truyền động khác nhau, một là động cơ đốt trong và một là động cơ hybrid, thì trong hầu hết các đại lý, hybrid hết hàng sớm hơn và được khách hàng ưa chuộng hơn. Điều đó khiến chúng tôi tin rằng khách hàng đã sẵn sàng và sẵn lòng sử dụng xe hybrid”.
Một phần của sự hứng thú mới đối với xe hybrid đến từ những gì Toyota đã vượt qua được về cả giá thành lẫn hiệu suất. Khi Toyota bắt đầu phổ biến công nghệ hybrid cho các loại xe ngoài mẫu Prius, họ đã phải chịu phí tổn sản xuất rất cao. Ví dụ, năm 2005, mẫu xe hybrid Highlander của Toyota có giá cao hơn gần $10,000 so với phiên bản bình thường của mẫu xe thể thao đa dụng này. Nó được thiết kế để tối đa hóa hiệu quả nhưng lại phải hy sinh hiệu suất. Hay nói cách khác, khách hàng phải trả nhiều tiền hơn. Hiện “điểm trừ” này đã thay đổi.
Toyota chưa cho biết Camry mới sẽ có giá bao nhiêu (phiên bản hybrid đang bán có giá cao hơn một chút so với phiên bản bình thường khoảng $2,500). Trong quảng cáo, Toyota cho biết mẫu hybrid mới sẽ có mã lực lớn hơn phiên bản hiện tại.
