Dù TikTok có biết bao nhiêu xu hướng dở khóc dở cười khác nhau, thì giờ đây, ai nấy đều ủng hộ một phong trào mới qua việc trở nên khiêm tốn, chánh niệm, thanh lịch và tôn trọng. Tất cả đều đang sẵn sàng cho mùa Thu.
Đây là một xu hướng nghe khá hóm hỉnh, nhưng khi nói đến dinh dưỡng, thái độ này mang lại lợi ích rõ ràng cho sức khỏe, theo chuyên gia dinh dưỡng Catherine Jeans. Tất cả đều phụ thuộc vào việc ăn uống chánh niệm.
Jeans nói với Newsweek: “Ăn uống chánh niệm là về việc ý thức hơn về những gì mà mỗi cá nhân đưa vào miệng, nhai và nuốt, và cả trong quá trình ăn. Thực hành này cho phép cơ thể điều chỉnh tốt hơn khi cảm thấy no, nhai tốt ra sao và khi nào thì nên đặt nĩa xuống và ngừng ăn.”
Ăn uống chánh niệm là một chiến lược dinh dưỡng có nguồn gốc từ lịch sử. Trước đây, những người đam mê sức khỏe thường khuyến khích nhai từng miếng một số lần nhất định trước khi nuốt để cải thiện tiêu hóa.
Phiên bản hiện đại của việc ăn uống chánh niệm có nhiều liên kết hơn với các phương pháp thiền định, kết nối và trị liệu. Nó liên quan đến những chiến lược quen thuộc với những người mắc chứng lo âu hoặc rối loạn phân ly, khi cá nhân tương tác với thế giới bên ngoài để đạt được trạng thái bình tĩnh.
Tương tự như vậy, ăn uống chánh niệm là một chiến lược dinh dưỡng ưu tiên tương tác với các giác quan, ăn chậm và tập trung vào quá trình ăn uống. Người ăn uống đúng cách thường tự hỏi: Bữa ăn của tôi trông như thế nào? Nó có mùi như thế nào? Cảm giác ra sao trong miệng tôi? Còn nhiệt độ, kết cấu cũng như hương vị thì sao?
Ăn uống chánh niệm cũng bao gồm việc nhai chậm, kỹ càng – thậm chí là từ tốn – và trong một môi trường không có màn hình hoặc sự xao nhãng, và lý tưởng nhất là được ở bên những người thân yêu.
Jeans giải thích rằng nhiều người có thói quen ăn nhanh, trong khi mất tập trung hoặc căng thẳng. “Chúng ta đang sống trong một thế giới có nhịp độ nhanh và làm mọi thứ tốc hành, kể cả ăn uống. Đây là một trong những vấn đề lớn nhất mà tôi thấy ở hàng trăm khách hàng của mình tại phòng khám và là nguyên nhân chính gây ra các triệu chứng của Hội Chứng Ruột Kích Thích (Irritable Bowel Syndrome – IBS) và các vấn đề liên quan đến đường ruột khác.”
“Việc ăn cẩu thả thường là do đang làm những việc khác nhau cùng lúc hoặc trong trạng thái căng thẳng cao độ. Nếu ai đó đang ngồi ở bàn làm việc và nhận được một email khiến họ cảm thấy căng thẳng, cơ thể người ấy sẽ không ưu tiên giải phóng các enzyme tiêu hóa và các chất khác cần thiết cho quá trình tiêu hóa tốt. Mọi thứ đều ưu tiên phản ứng rối bời, chuyển hướng máu ra khỏi hệ tiêu hóa của họ.”
Phản ứng lo lắng là trạng thái vật lý khi cơ thể được cung cấp năng lượng bởi các hormone căng thẳng, chẳng hạn như adrenaline và cortisol. Con người cảm thấy lo ngại, cảnh giác, phản ứng hoặc lo âu hơn và cơ thể ưu tiên gửi năng lượng đến các nhóm cơ để hỗ trợ chủ thể nếu có nguy hiểm xảy ra.
Điều đó có nghĩa là hệ tiêu hóa của con người có nguy cơ bị giảm ưu tiên, vì vậy nhiều chuyên gia dinh dưỡng khuyên mọi người nên hướng đến trạng thái nghỉ ngơi và tiêu hóa khi ăn. Di chuyển chậm và bình tĩnh hơn để giúp kích hoạt trạng thái này, còn được gọi là hệ thần kinh phó giao cảm.
Theo Jeans, nhai chậm không chỉ làm bạn bình tĩnh, mà còn cải thiện quá trình tiêu hóa.
Bà giải thích: “Khi ăn từ tốn, chúng ta có khả năng nhai tốt hơn và đây là giai đoạn đầu tiên của quá trình tiêu hóa tối ưu. Khi ăn nhanh dẫn đến không nhai kỹ, nghĩa là quá trình tiêu hóa cơ học trong miệng không diễn ra và các hạt thức ăn lớn hơn sẽ đi xuống dạ dày và ruột, khiến việc chiết xuất tất cả các vitamin, khoáng chất và chất dinh dưỡng đa lượng.”
Điều này cũng gây ra chứng khó tiêu, bà giải thích, “góp phần gây khó chịu cho hệ tiêu hóa, chẳng hạn như đầy hơi, đầy hơi và chuột rút.” Ngoài ra còn “làm giảm phản ứng không dung nạp với thực phẩm” và “hỗ trợ cân bằng lành mạnh hơn trong hệ vi sinh đường ruột.”
Ăn uống chánh niệm còn có ích trong việc kiểm soát khẩu phần ăn và quản lý cân nặng.
Jeans nhấn mạnh: “Cần có thời gian để các hormone và tín hiệu no phát huy tác dụng. Nếu ăn quá tốc hành, chúng ta sẽ không nhận ra được khi nào mình đã ăn đủ. Khi ăn uống chánh niệm, mọi người sẽ kiểm soát khẩu phần ăn tốt hơn, vì nhận thức rõ hơn khi nào mình đã no.”
Ăn uống xã giao là một phần khác của việc ăn uống chánh niệm vừa thú vị vừa có lợi, Jeans nói thêm: “Khi ăn uống thư thả, chúng ta có nhiều khả năng ăn chậm hơn, vì vừa phải dành thời gian để trò chuyện, vừa tập trung bữa ăn của mình.”
Ăn uống chánh niệm không dành cho tất cả mọi người. Nghiên cứu này có nhiều ý kiến khác nhau về hiệu quả của nó, với một đánh giá năm 2022 kết luận rằng nên áp dụng phương pháp tiếp cận cá nhân hóa khi quyết định có nên sử dụng các chiến lược ăn uống chánh niệm hay không.
Jeans cho biết những người có sự khác biệt về thần kinh có thể gặp khó khăn khi ăn bằng các kỹ thuật này và thay vào đó được hưởng lợi từ việc “chú ý hơn đến những gì họ cho vào đĩa.”
