Rời quê nhà 1994, được đến Hoa Kỳ theo chương trình H.O. do chính phủ bảo trợ. Năm đó Ba tôi đã 65 tuổi, sau hơn mười năm bị giam ở trại cải tạo, sức khỏe của ba đã tàn nhưng tinh thần còn sáng suốt lắm. Tuy vậy, quyết định đưa đàn con đi định cư ở một đất nước xa xôi khiến Ba tôi lo lắng nhiều ngày tháng.
Thực tế chẳng bao giờ giống như mình tưởng tượng. Những lá thư từ bạn bè, người thân gởi về trình bày hoàn cảnh nơi sống mới không chính xác. Thật ra, họ cũng chẳng am tường gì cho lắm. Mấy cha con tôi lê thê lếch thếch ra đi, ra khỏi nước bằng máy bay hẳn hoi, không phải vượt rừng, vượt đại dương gì cho cam go. Hành trang mang theo ngoài ước mơ của đàn con còn lỉnh kỉnh nồi cơm điện, những gói vị tinh, kính mát, tự điển Anh Việt…
Tôi nhớ rõ ràng, sáu người người trong gia đình tôi đặt chân đến vùng đất tự do này với vẻn vẹn hai trăm đô la trong túi, không kể là biết bao nợ nần còn vương vấn nơi quê nhà. Vậy mà cái xách tay đựng tiền đó tôi đành đoạn bỏ quên trên máy bay khi chuyển phi trường ở Los Angeles. Máy phóng thanh réo tên mình oang oang tôi cũng chẳng nghe được, đến khi có nhân viên của chương trình IOM đến giúp đỡ, tôi trình bày đúng những gì trong xách tay của mình, và được hoàn lại nhanh chóng, dễ dàng.
Mấy cha con sau một đêm nghỉ lại ở một hotel sang trọng. Sáng hôm sau, chúng tôi được lên máy bay sang Denver rồi về Georgia. Chỗ ở đầu tiên là căn nhà ngay trung tâm thành phố Atlanta. Ngày ngày chúng tôi đón xe bus đi học tiếng Anh, học chữ và học cả cách giao tiếp. Mỗi học sinh có mặt trong buổi học trước khi ra về được cô giáo cho hai đồng token, là loại tiền để dùng trả cho xe bus hoặc tàu điện ngầm. Đó là một cách khuyến khích những người di dân đến với lớp dạy tiếng Anh.
Chúng tôi vừa học sinh ngữ vừa lo học lái xe, những tháng đầu, cuối tuần nào cũng có môt vài người Việt đến thăm và chở chúng tôi đi chợ mua thức ăn, có người mang gạo, nước mắm, bánh mì hay thịt hộp đến biếu. Thỉnh thoảng có người từ các cơ quan từ thiện đến đưa chúng tôi đi nhận áo quần ở những nơi bán áo quần cũ. Mỗi người trong gia đình được phát một cái bao nylon loại lớn, đi vòng vòng trong tiệm tha hồ chọn những món mình ưa thích, miễn sao đầy bao là được. Chị em tôi tham lam chọn toàn là đồ vét, com lê bằng nỉ dày cộm, cháu bé con gái tôi thì ôm vô số gấu nhồi bông, búp bê… Ai cũng mừng rỡ vì khỏi phải chi tiền ra mà có đồ dùng, tiết kiệm được những đồng tiền trợ cấp, mọi người đều vui.
Tôi nhớ có lần tôi đi chợ Việt Nam, muốn mua một cái chổi quét nhà mà ngần ngừ mãi, giá một cái chổi là $7, tôi nhẩm tính ra tiền Việt Nam mà hoảng hồn, không dám mua. Vậy mà Ba tôi trong một lần đi chợ, ông mua một bộ dao kéo, tông đơ điện để cắt tóc, tôi nhớ dạo đó chừng $19.99, thật là một khoảng tiền khá lớn. Ba tôi giải thích: Nhà có hai người đàn ông, mỗi lần ra tiệm cắt tóc mất cũng hai ba chục rồi, chưa kể là phải nhờ người ta chở đi nữa. Mình cắt một vài lần là lấy lại vốn. Sau khi Ba tôi nghiên cứu tập giấy kèm trong bộ đồ nghề về hướng dẫn cách xử dụng, ông đem tự điển Anh Ngữ ra tra tới, tra lui, thái độ rất tự tin, vui vẻ, yêu đời.
Thế là một ngày đẹp trời, Ba tôi hy sinh làm người mẫu cho chị em tôi luyện tay nghề. Đầu tiên là cô gái út, nổi tiếng khéo tay và từng là thợ cắt Âu phục bên Việt Nam. Không biết sao, mới cắm điện vào, đưa một phát, đầu tóc ba tôi bên phải trắng hếu. Con nhỏ hoảng hồn la lên, chết, sao nó ủi nhanh quá vậy. Con bé lấy cái kéo sửa tới sửa lui, nó lẩm bẩm:… cắt bằng kéo coi bộ chắc ăn hơn. Hì hục cả buổi con nhỏ vẫn chưa dám đưa cái gương cho Ba tôi soi.
Cô em kế ngồi nhìn em mình làm thợ cắt tóc, coi bộ không xong bèn làm khôn lên tiếng: Để tau, tông đơ bằng điện mà mi giỡn hoài. Cô bé cẩn thận để cái lược lên rồi mới bấm tong đơ, vèo… liếm sát da đầu, trắng hếu nữa. Kỳ ghê ta, con nhỏ sửa tới sửa lui, chê cái đầu Ba mình bị méo nên khó cắt cho đẹp.
Cậu em tôi chê hai con em gái không biết xử dụng đồ nghề bằng điện, nó cũng thử tay nghề, húi một phát, phía trước, “mặt tiền” của Ba tôi bị xẹt một phát, bên cao bên thấp. Đến phiên tôi ra tay nữa thì trời ơi, trông Ba tôi ngố như một người thường trú ở bệnh viện tâm thần đi lạc ra ngoài.
Vậy mà Ba tôi soi gương, ngắm nghía khuôn mặt… hơi khùng khùng của mình rồi cười cười phán: Kệ, xấu mặt thì lâu, xấu đầu mấy lúc. Mai mốt tóc dài ra, đẹp trai lại… mấy hồi.
Thằng em trai nhìn thấy mái tóc quái đản của Ba tôi thì e dè. Không dám chê, không dám phê bình, ngậm ngùi leo lên ghế ngồi đưa đầu tóc cho ba đứa tôi thực hành tiếp. Hắn khôn ngoan phán nói trước: Không cần trả giá: Cắt tự do, đi ra ngoài tui đội mũ lên là chắc ăn nhất.
Tôi thương cái tính của Ba tôi dễ dãi, hiền hòa, ông chẳng những không phàn nàn về mái tóc không giống ai của mình mà còn lạc quan kể về những ngày mới vào trại tù cải tạo. Trên đó cũng đâu có ai biết cắt tóc là gì. Có một chú vì quá ốm yếu, không đi ra ngoài lao động được nên khi cán bộ hỏi ai biết cắt tóc, chú giơ tay lên. Hy vọng làm chức thợ cạo này chú sẽ được nhàn nhã một chút. Đồ nghề cán bộ giao cho chú chỉ là một cái kéo cùn. Ba tôi kể, khi chú nhắp nhắp, cắt tới cắt lui xong cái đầu tóc thì đúng là cha mẹ còn nhận không ra nữa, đừng nói gì chính đương sự.
Vậy đó mà ba tôi chấp nhận làm người mẫu cho chị em tôi dài dài suốt gần ba mươi năm. Đến nay, em gái út tôi đã có bằng cắt tóc, con nhỏ chỉ cắt tóc cho người nhà. Ba vẫn là người mẫu trung thành, dễ dãi, dễ thương nhất trên đời.
Thuở mới định cư, chị em chúng tôi đi làm rất vất vả. Ba ở nhà lo cơm nước.
Nói về các món ăn Ba nấu cho chúng tôi ăn những ngày mấy chị em mới qua đây vừa đi học vừa đi làm thì… khỏi nói. Những món không tên, chưa từng có trong lịch sử. Món trứng gà bảy món, mì gói trộn… hay chuối chín dầm xì dầu. Nhất là món bánh xèo không có giá mà là hành tây cắt mỏng. Ba thích ăn chay nên trong nhà lúc nào cũng có đậu phộng rang, mè rang… Có khi không nghĩ ra món ăn Ba thuờng nấu cơm, để nguội rồi chiên với tất cả các thức ăn còn thừa trong tủ lạnh.
Sau này Ba thường tâm sự: Lúc ấy thấy mấy đứa con sáng nào, mưa lạnh tuyết rơi gì cũng dậy sớm lo đi làm kiếm tiền trả tiền nhà, tiền ăn ; Ba chưa đi làm được ráng tập nấu nướng đỡ đần con cái. Đôi khi Ba trăn trở không biết quyết định đưa các con qua đây có phải là sai lầm không? Chẳng thấy học hành gì cả. Rồi tương lai đi về đâu?
Tháng ngày qua đi, cuộc sống tương đối ổn định. Ba xin đi làm ở một hãng gần nhà. Sáng tôi chở Ba đến đó rồi đi làm. Chiều Ba đi bộ về, dọc đường gặp thứ gì cũng nhặt nhạnh, tha về… Xài được vô việc gì thì xài. Tánh Ba tiết kiệm từng ly từng tí. Có lẽ nhiều năm thiếu thốn trong ngục tù CS đã dạy cho các chú bác cũng như Ba tôi biết tận dụng mọi thứ.
Các em gái, em trai lần lượt xong khóa ESL, (Anh ngữ ngôn ngữ thứ nhì) thì đều đựơc nhận vào các trường cao đẳng, đại học. Ba rất vui. Ba sẵn sàng giúp với khả năng của Ba. Các bài esay của em gái tôi viết về thời sự chính trị hay lịch sử, chiến tranh… đều có ý kiến của Ba. Lúc xưa Ba học chương trình Pháp văn nên phát âm tiếng Mỹ giọng Pháp. Do đó khi đi làm hay đi ra ngoài Ba tôi luôn luôn có cây bút và cuốn sổ nhỏ. Nhiều khi nói người ta không hiểu Ba liền nhanh nhẹn… bút đàm. Xem TV thì Ba hiểu hết vì có dòng chữ chạy ở trên màn hình. Ba luôn luôn khiến chúng tôi hâm mộ, về mọi mặt. Chỉ hơn hai năm sau là Ba nghỉ hưu, ở nhà tiếp tục chăm lo vườn tược, sửa sang nhà cửa. Khi rảnh rang Ba tham gia các công tác xã hội, cộng đồng. Ba luôn luôn là người đàn ông mẫu mực, biết chăm lo cho bản thân, gia đình. Đêm nào Ba cũng thắp nhang van vái các đấng bề trên cho cả nhà được đoàn tụ. Ba nói lúc đó Ba chết là được rồi. Tôi nghe câu nói này mà rớt nước mắt!
Kỷ niệm với Ba còn… bất tận bởi vì Ba như một cuốn sách hay mà suốt đời tôi muốn đọc. Tấm lòng của Ba như biển Đông, phận làm con tôi luôn ghi nhớ:
Khi con tát cạn biển đông
Thì con mới hiểu tấm lòng mẹ cha.
Cầu mong cho Ba luôn an bình, Ba sống nhẹ nhàng thì chắc chắn những ngày tuổi già của Ba cũng sẽ được an nhiên, thanh thản.
HAPPY FATHER’S DAY tất cả các người CHA trên thế gian
Atlanta, Tháng Sáu 2022
