Đang trong giờ làm việc, điện thoại của Taylor Ng. đổ chuông. Hình ảnh hiện lên cho biết cháu gái của cô gọi. Taylor nghe máy ngay không chần chừ. Bên kia, Linh Đoàn. – học sinh lớp Bảy trường trung học Lake Ridge, VA nói với giọng đầy vẻ lo lắng: “There is a protest that happening in DC now, about abortion issue.” (Một cuộc biểu tình đang diễn ra ngoài DC, về vấn đề phá thai.) Taylor ngạc nhiên hỏi: “Ok con. How do you know?” (Làm sao con biết?) Cô bé Linh trả lời ngay: “I saw on TikTok.” (Con thấy trên TikTok).
Đó không phải là lần đầu tiên, cô bé 13 tuổi Linh Đoàn tham gia vào những câu chuyện thời sự, xã hội trong bữa cơm gia đình. Khi cuộc xâm lăng Ukraine của Putin diễn ra, Linh đã viết cuốn “Nhật ký Ukraine”, ghi chi tiết ngày, giờ, diễn tiến hành động của hai bên. Thêm nữa, rất nhiều lần cô bé làm cho bà ngoại của em phải ngạc nhiên vì em chỉ cho bà các mẹo vặt để xử lý những vấn đề khó trong công việc hàng ngày.
Tất cả những điều đó, Linh biết qua TikTok.
‘Facebook chỉ giành cho người lớn tuổi’
Linh Đoàn không dùng mạng xã hội Facebook. Em chỉ sử dụng TikTok và Instagram, vì “trên Facebook chỉ có những tin tức dài hoặc người ta đăng tải hình ảnh của họ, gia đình họ. Tất cả những chủ đề vui, giải trí đều nằm trong TikTok và Instagram.” Theo em thấy, TikTok có chức năng mà người dùng có thể tìm thấy sở thích của mình qua những người mà chúng ta theo dõi hoặc video nào chúng ta thích.
Không phải riêng Linh Đoàn, bạn cùng lớp với em là Lillian Nguyễn, cũng không dùng Facebook. Lý do là “vì tất cả bạn cùng tuổi với em đều sử dụng TikTok và Instagram. Các bạn ấy không có Facebook,” Lillian nói.
Còn với Vivian Au, 14 tuổi, người Mỹ gốc Hoa thì cho rằng “Facebook đã outdated và thế hệ trẻ ngày nay chỉ dùng TikTok.” Em thích tìm xem những hoạt động giải trí trên TikTok như những loại game mới và những video hài hước, vui nhộn. Một lý do mà Vivian thích TikTok thay vì YouTube vì “những video trên TikTok ngắn.”
| Vivian Au, 14 tuổi, người Mỹ gốc Hoa cho rằng “Facebook đã outdated và thế hệ trẻ ngày nay chỉ dùng TikTok.” |
Không riêng Linh Đoàn, Vivian Au hay Lillian Nguyễn, hai người bạn của các em là Gianna Culberson, người Mỹ gốc Hàn và Mical Trinidad, người Mỹ gốc Philippines cũng có cùng nhận xét về Facebook. Các em nói: “Facebook là ứng dụng giành cho người lớn, và không còn hợp thời (outdated).” Hơn 50% thời gian sử dụng màn hình điện thoại của Gianna là giành cho TikTok. Em nói mình thích xem những người làm video có nội dung vui, lạ, ví dụ như họ biểu diễn những điệu nhảy.
Còn với Mical, mục đích xem TikTok là muốn học cách tự làm những món đồ nghệ thuật thủ công dễ thương. Mical chọn TikTok chứ không phải những ứng dụng mạng xã hội khác vì “TikTok đang ảnh hưởng nhiều đến những người trẻ, giúp tụi em tìm kiếm những sự việc mang tính thực tế hơn.” Thêm nữa, Mical cho rằng người chơi mạng xã hội TikTok ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Do đó, em có nhiều sự lựa chọn để theo dõi tuỳ vào nội dung muốn tìm.
Đặc biệt, Linh Đoàn, hay Lillian Nguyễn còn học được cách nấu vài món ăn cũng qua TikTok. Các em “follow” và làm theo những TikTok-ers dạy nấu những món đơn giản, thuộc về sở thích của các em. Linh nói em xem TikTok và biết làm mứt rau câu, nấu mì theo kiểu Hàn Quốc.
TikTok đang chiếm dần vị trí độc tôn
Theo Business Insider, TikTok đang dần chiếm lĩnh vị thế truyền thông xã hội, trở thành ứng dụng phát triển nhanh nhất trong vài năm gần đây. Đến mức, nó đã truyền cảm hứng cho các đối thủ như Instagram và Snapchat. Hai ứng dụng này đang bắt đầu khai thác tính năng video nhanh gọn là Reels và Spotlight.
Một vị giám đốc điều hành của Google đã phải xác nhận định dạng ứng dụng TikTok đang dần thay đổi cách sử dụng chức năng tìm kiếm truyền thống trên internet của thế hệ trẻ.
TechCrunch, tờ báo trực tuyến của Mỹ ra đời năm 2005, chuyên viết về những công ty khởi nghiệp và công nghệ cao, thuật lời Phó Tổng Giám đốc Google, Prabhakar Raghavan cho biết, “gần 40% thế hệ trẻ Gen Z sử dụng TikTok hoặc Instagram để tìm chỗ ăn trưa.” Con số thống kê này do chính Google khảo sát.
Con số thống kê là một “cú shock” cho ban điều hành Google, “nhưng chúng tôi phải chấp nhận nó,” ông Raghavan nói.
“Google Maps hoặc Google Search không phải là ứng dụng họ (thế hệ trẻ) sử dụng,” theo nhận xét của ông Raghavan. Ông thú nhận, Google đang phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ một loạt các nguồn khác, bao gồm cả công cụ tìm kiếm phổ thông và chuyên biệt.
Phó Tổng Giám đốc Google, ông Prabhakar Raghavan hoàn toàn nhận ra điều này. Ông nhìn thấy cách thế hệ trẻ hiện này quan tâm đến “hình ảnh phong phú” trong hình thức tìm kiếm. Xu hướng đó không giới hạn ở lĩnh vực ăn uống hoặc giải trí.
Gianna Culberson, cô bé người Mỹ gốc Hàn, trả lời ngay khi được hỏi về cách tìm kiếm trên mạng xã hội ngày nay. Em nói: “Internet không còn là nơi mọi người đi tìm những gì họ muốn biết nữa, vì họ biết được rất nhiều thứ trên TikTok và Instagram.”
| “Internet không còn là nơi mọi người đi tìm những gì họ muốn biết nữa, vì họ biết được rất nhiều thứ trên TikTok và Instagram” – Gianna Culberson |
Thật như thế. Thế hệ Gen Z như Linh Đoàn, Vivian Au, Lillian Nguyễn, bị thu hút bởi tính năng tìm kiếm nhanh và những nội dung đa dạng, phong phú trên TikTok, Istagram. Một quán trà sữa mới khai trương, hay quán bánh ngọt nào được nhiều “view”, hay thậm chí điều gì đang là “trending” đều được Gen Z như các em nắm bắt rất nhanh qua những ứng dụng này. Linh Đoàn nói rằng, “các video trên TikTok ngắn nhưng hấp dẫn làm cho em biết đang có ‘trend’ gì và em tìm ra cái mà em muốn tìm rất nhanh.”
Trước đây, Business Insider đã từng cảnh báo về mối đe doạ của TikTok gây ra cho YouTube, vốn do Alphabet, công ty mẹ của Google sở hữu. Insider Intelligence dự đoán doanh thu quảng cáo của TikTok sẽ vượt qua YouTube vào năm 2024.
Kênh Youtube VideoRevealed của Giáo sư Colin Smith ra đời năm 2015, có 107,000 người theo dõi (subcribers). Đều đặn mỗi tuần, ông đăng tải những bài hướng dẫn (tutorial) chuyên nghiệp về kỹ thuật đồ hoạ, làm phim, xử lý hình ảnh. Giáo sư Smith chuẩn bị cho từng video hướng dẫn của mình rất cẩn thận và chi tiết. Ông cũng nhiệt tình trả lời trong thời gian ngắn nhất có thể đối với những câu hỏi kỹ thuật của người xem.
Vài ngày trước, Giáo sư Colin Smith đã chia sẻ trên trang Fan Page VideoRevealed của ông về một thực tế mà ông chỉ vừa “ngộ” được:
“I’m beginning to realize why I don’t get views like I should. After talking to an online marketing guru, it seems the younger audience isn’t interested in anything more than 10 seconds. They scroll TikTok endlessly for hits of dopamine and there’s no way I can compete with that.” (Sau khi dự một buổi toạ đàm với chuyên gia tiếp thị trực tuyến, tôi hiểu ra vì sao kênh YouTube của mình không đạt được lượng theo dõi như mong muốn. Đó là người xem thuộc thế hệ trẻ không hào hứng với video dài hơn 10 giây. Họ lướt TikTok liên tục cho đến khi họ gặp đúng tín hiệu “dopamine”. Tôi hoàn toàn không thể cạnh tranh với việc đó.)
Thế hệ Gen Z như các em Linh Đoàn, Lillian Nguyễn, Vivian Au, Gianna Culberson, Mical Trinidad là những chủ thể đang thay thế từ “lướt Facebook” thành “lướt TikTok, Instagram.”
