Tiến sĩ George Rutherford, nhà dịch tễ học tại Đại học California ở San Francisco, nhận định: “Vẫn chưa rõ điều gì xảy ra tiếp theo. Có thể chỉ như Alpha và Beta nhưng cũng có thể nguy hiểm như Delta và Omicron. Lấy ví dụ, virus cúm H1N1 là mới khi nó gây ra một trong những đại dịch tồi tệ nhất trong lịch sử vào năm 1918, lây nhiễm cho một phần ba dân số thế giới và giết chết 50 triệu người. Cuối cùng, đại dịch đó cũng kết thúc, nhưng virus cúm vẫn ở với chúng ta đến ngày nay”.
Tiêm mấy mũi mới là tiêm đầy đủ?
Ba nghiên cứu qui mô mới do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) tài trợ đã nêu bật tầm quan trọng của mũi tiêm tăng cường để cung cấp sự bảo vệ tốt nhất chống lại biến thể Omicron cho cơ thể. Đây là các dữ liệu đầu tiên thu thập trong thực tế về tác dụng của mũi tăng cường để chống lại Omicron, hiện đã chiếm hơn 99% số nhiễm coronavirus ở Mỹ.
Kết quả nghiên cứu trên hàng triệu ca nhiễm, hàng trăm ngàn lượt đến các phòng cấp cứu và trung tâm chăm sóc khẩn cấp, và hàng chục ngàn trường hợp nhập viện ở người lớn vừa được công bố trong “Báo cáo Hàng tuần về Bệnh tật và Tử vong” (Morbidity and Mortality Weekly Report-MMWR) của CDC vào ngày 21 Tháng Một. Báo cáo đã làm sống lại câu hỏi: “Liệu những người chỉ tiêm hai liều vaccine có còn được xem là “đã tiêm chủng đầy đủ” hay không?”.
Tiến sĩ William Schaffner, cố vấn vaccine kỳ cựu tại CDC (không tham gia nghiên cứu) nêu ý kiến: “Tôi nghĩ chúng ta phải xác định lại: Tiêm chủng đầy đủ phải là 3 liều”. Nghiên cứu thứ nhất trên gần 88,000 người nhập viện tại 10 tiểu bang cho thấy mũi tăng cường hiệu quả đến 90% trong việc ngăn người nhiễm coronavirus nhập viện trong Tháng Mười Hai và Tháng Một lúc Omicron là biến thể chiếm ưu thế. Trong khi đó, sau 6 tháng tiêm mũi hai, hiệu quả chỉ còn 57%.
Điều tra hơn 200,000 lượt bệnh nhân đến khám ở 10 tiểu bang cho thấy mũi tăng cường hiệu quả đến 82% trong việc giúp người nhiễm không phải đến phòng cấp cứu hay trung tâm chăm sóc khẩn cấp. Trong khi đó, việc tiêm hai mũi chỉ đạt hiệu quả 38% trong việc ngăn chặn bệnh có triệu chứng phải đi khám. Schaffner nhận định: “Theo tôi, liều thứ ba thực sự mang lại sự bảo vệ vững chắc, tốt nhất”. Nghiên cứu thứ hai, cũng được công bố trên MMWR vào ngày 21 Tháng Một, kết luận: “Những người được tiêm ba mũi ít có khả năng nhiễm Omicron hơn”.
Xem xét dữ liệu từ 25 sở y tế tiểu bang và địa phương, nhóm nghiên cứu phát hiện trong số những người được tiêm mũi tăng cường, trung bình có 149/100,000 người bị nhiễm coronavirus mỗi tuần trong khi những người chỉ tiêm hai mũi là 255/100,000 người. Nghiên cứu thứ ba, công bố trên tạp chí y khoa JAMA, cho thấy “Tiêm mũi tăng cường giúp người nhiễm Omicron không phát ra triệu chứng”.
Dữ liệu thu thập từ hơn 13,000 ca nhiễm Omicron ở Mỹ cho thấy tỷ lệ người tiêm mũi ba có triệu chứng thấp hơn 66% so với những người chỉ được tiêm hai mũi. Cả ba nghiên cứu đều đưa ra kết luận vững chắc: Những người không tiêm vaccine dễ bị mắc Covid-19 nhất!”. Theo CDC, một người được xem đã tiêm chủng Covid-19 đầy đủ sau khi nhận được hai liều vaccine mRNA chính (moderna và Pfizer) được 2 tuần (vaccine Johnson & Johnson là 1 liều). Liều tăng cường được khuyến nghị cho mọi người từ 12 tuổi trở lên sau năm tháng tiêm xong hai mũi chính.
Theo dữ liệu của CDC, chỉ có khoảng 1/4 tổng dân số Mỹ được tiêm phòng đầy đủ theo định nghĩa mới và gần 20% đủ điều kiện tiêm phòng (chưa kể thành phần dân số từ 5 tuổi trở lên) chưa tiêm bất kỳ liều vaccine Covid-19 nào! Hãy hình dung một tương lai không xa khi bạn có thể đặt chuyến du lịch Hè đến Ý mà không cần mang khẩu trang để chụp ảnh.
Nhưng 25 đại dịch tháng đã trôi qua, việc quên đi coronavirus, dù chỉ một chút nghe vẫn khá viễn vông. Nhưng các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tin rằng đã xuất hiện “dấu chấm hết Covid” trong tầm nhìn. Có lẽ họ đúng, thậm chí triển vọng này có thể xảy ra vào năm 2022. “Tôi nghĩ nếu làm đúng, chúng ta sẽ có một năm 2022 không bị chi phối cuộc sống quá nhiều” – Tiến sĩ Tom Frieden, cựu Giám đốc CDC dưới thời Tổng thống Obama và hiện là Giám đốc điều hành và Chủ tịch của tổ chức Resolve to Save Lives nhận định.
Hy vọng nhưng lạc quan thận trọng
Vậy thì, phần tiếp theo của đại dịch sẽ trông thế nào và khi nào nó sẽ đến? Tiến sĩ Yvonne Maldonado, nhà dịch tễ học và chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Stanford Medicine và tại một số cơ quan liên bang đã cố gắng trả lời câu hỏi. Ông nói: “Chúng tôi thực sự không biết chính xác điều gì sắp xảy ra. Không ai trong chúng tôi thực sự đoán trước được Omicron!”. Có những mô hình bệnh tật và bài học từ các trận đại dịch trong quá khứ, nhưng cách mà biến thể Omicron lây nhiễm cao xuất hiện có nghĩa là “quả cầu pha lê tiên đoán” của các nhà khoa học sẽ khá… mơ hồ!
Theo dữ liệu của Johns Hopkins, tính đến ngày 20 Tháng Một, số ca nhiễm giảm trên 10% so với tuần trước ở 14 tiểu bang. Nhưng tại 26 tiểu bang khác số ca nhiễm tăng hơn10%! Omicron dường như đã đạt đỉnh điểm ở các khu vực biến thể này xuất hiện đầu tiên như Boston và New York, nhưng nó vẫn hoành hành ngoài tầm kiểm soát ở các vùng khác của đất nước. Ví dụ, ở tiểu bang Georgia, các quan chức y tế của thành phố Atlanta cảnh báo, các bệnh viện đang quá tải. Với rất nhiều nhân viên y tế bị nhiễm, Lực lượng Vệ binh Quốc gia phải lấp đầy khoảng trống ở các tiểu bang như Minnesota.
Thống đốc tiểu bang Louisiana John Bel Edwards cho biết số lượng ca bệnh, nhập viện và tử vong do Covid-19 tăng chưa từng có tại tiểu bang này. Tuy nhiên, các chuyên gia bệnh truyền nhiễm đã nhìn thấy “tia hy vọng” từ những gì đã diễn ra ở Nam Phi, nơi phát sinh Omicron.
Các nhà khoa học Nam Phi phát hiện ra biến thể này vào Tháng Mười Một, đạt đến đỉnh điểm không lâu sau đó rồi giảm nhanh. Ở Anh cũng vậy, nên thế giới cũng sẽ như thế! Tiến sĩ John Swartzberg, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm và tiêm chủng, đồng thời là giáo sư lâm sàng danh dự tại Đại học California, Trường Y tế Công cộng Berkeley nhận định: “Vào khoảng giữa Tháng Hai chúng ta sẽ bắt đầu thấy mọi thứ sẽ tốt lên”.
Theo nhiều chuyên gia, nếu đợt tăng đột biến Omicron tắt ngấm sớm, sẽ có một “khoảng thời gian yên tĩnh” sau nó. Swartzberg tin rằng từ Tháng Ba đến mùa Xuân hoặc sang mùa Hè, tình hình sẽ giống năm ngoái, với số ca nhiễm tiếp tục giảm. “Tinh thần lạc quan đang xuất hiện để chúng ta có thể làm được nhiều điều hơn trong cuộc sống – ông nói – Theo tôi, Tháng Năm hoặc Tháng Sáu sẽ sáng sủa thực sự”.
Một phần sự lạc quan của Swartzberg bắt nguồn từ thực tế là sẽ có một dân số miễn dịch lớn hơn nhiều khi ngày càng có nhiều người được tiêm chủng, tiêm mũi tăng cường, và khỏi bệnh. “Nói chung, mức độ miễn dịch trong dân số Mỹ sẽ cao hơn nhiều so với trước khi có Omicron, điều đó sẽ giúp chúng ta không chỉ sống chung với Omicron, Delta nếu chúng vẫn còn lưu hành, mà còn với bất kỳ biến thể mới nào – Swartzberg nói – Mức độ đến đâu sẽ phụ thuộc vào sự có sẵn của các loại thuốc điều trị vì coronavirus sẽ không bao giờ biến mất hoàn toàn”.
Maldonado bổ sung: “Tôi dự đoán một phiên bản khác của coronavirus sẽ quay trở lại. Các biến thể tiếp theo có thể lây nhanh bằng, thậm chí cao hơn Omicron với các triệu chứng nghiêm trọng nhưng cũng có thể không gây ra triệu chứng nào cả”.
