Ngày 19 Tháng Một, 2022, CIA ra thông báo chính thức cho biết “không tìm thấy một chiến dịch toàn cầu” của bất kỳ thế lực nước ngoài nào đứng đằng sau ‘Hội chứng Havana’ bí ẩn”, đồng thời tuyên bố “cuộc điều tra vẫn chưa hoàn tất”!
Kết quả điều tra vẫn là số không!
Sau cuộc điều tra kéo dài nhiều tháng, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã xác định chưa phát hiện ra một quốc gia nước ngoài nào đã và đang tiến hành “cuộc tấn công toàn cầu” nhằm vào các nhân viên chính phủ khi có nhiều nhân viên sứ quán Mỹ báo cáo họ bị các triệu chứng đau đớn và suy nhược thể chất trong lúc đang công tác tại nước ngoài.
Kết luận mới của CIA được xem là quan trọng để giải toả mối nghi ngờ của một số quan chức chính phủ cho rằng “Nga phải chịu trách nhiệm về những ca bệnh bí ẩn kéo dài mà các nhân viên Mỹ phải chịu”. Một quan chức CIA cấp cao nói với điều kiện giấu tên vì phải tuân thủ các nguyên tắc bảo mật: “Theo đánh giá của chúng tôi, khó có khả năng một tác nhân nước ngoài, gồm cả Nga, đang tiến hành một chiến dịch kéo dài trên toàn thế giới nhằm gây hại cho các nhân viên Mỹ, dù là bằng vũ khí hay bằng cơ chế (mechanism). Nhưng một thế lực nước ngoài vẫn có thể phải chịu trách nhiệm cho các trường hợp không gây ra vấn đề sức khoẻ hoặc các triệu chứng từng biết”.
Kể từ trường hợp nhân viên ngoại giao Mỹ đầu tiên mắc triệu chứng chóng mặt, đau đầu (đi kèm cảm giác như ù tai) được báo cáo tại Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Havana của Cuba vào năm 2016, các điều tra viên của chính phủ liên bang đã rà soát hơn 1,000 trường hợp mà họ gọi là “sự cố sức khỏe bất thường” hay “Hội chứng Havana”.
Trong số “nạn nhân” có cả nhân viên tình báo, ngoại giao và quân sự ở mọi lục địa, trừ Nam Cực. Nhưng sau đó, đa số trường hợp được giải thích là “do vấn đề sức khỏe đã có từ trước” hoặc do môi trường và các yếu tố khác. “Chỉ có một vài ca khó nhất chưa giải thích được, và đây sẽ trở thành tâm điểm của cuộc điều tra chưa hoàn tất” – quan chức trên nói.
Chính những câu hỏi chưa được trả lời rõ ràng đã khiến chính quyền Biden phải đẩy mạnh cuộc điều tra “Hội chứng Havana”. Áp lực tăng thêm sau khi một số cựu nhân viên sứ quán có các triệu chứng trên cáo buộc chính quyền Trump phớt lờ hoàn cảnh của họ, bác bỏ quá nhanh hay đổ lỗi cho “sự tưởng tượng”!
Vẫn có nhiều ý kiến chưa đồng tình
Năm 2021, nhiều nhân viên chính phủ cho biết họ cũng bị “Hội chứng Havana” sau khi các cơ quan tình báo, Bộ Ngoại giao và quân đội khuyến khích làm như thế. Hệ quả, một số vụ phải điều tra chuyên sâu và CIA thành lập một lực lượng đặc nhiệm phụ trách vấn đề này. Người cầm đầu là một sĩ quan cấp cao từng có vai trò quan trọng trong cuộc săn đuổi và tiêu diệt thành công trùm khủng bố Osama bin Laden.
Trong một tuyên bố bằng văn bản, Giám đốc CIA William J. Burns cam kết “sẽ cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế cho những người bị bệnh, dù nguyên nhân bệnh chưa được xác định”. Burns nói: “Chúng tôi đang theo đuổi vụ án phức tạp này, phân tích chặt chẽ bằng kỹ thuật tốt nhất với sự đồng cảm và sẽ dành nhiều nguồn lực cho cuộc điều tra. Mặc dù chúng tôi đã đạt được một số phát hiện tạm thời đáng kể, nhưng cuộc điều tra vẫn chưa kết thúc. Chúng tôi đang cung cấp quyền tiếp cận dịch vụ chăm sóc đẳng cấp thế giới cho những người cần. Trong khi các nguyên nhân cơ bản có thể khác nhau, nhưng triệu chứng bệnh là có thực”.
Chính quyền Biden cũng đang xem xét kế hoạch bồi thường và cải thiện chăm sóc y tế cho những người bị ảnh hưởng bởi “Hội chứng Havana”. Theo Đạo luật Havana được Biden ký thành luật vào Tháng Mười, chính quyền có sáu tháng để thông qua bảng chế độ thanh toán cho những cá nhân bị ảnh hưởng. Nhưng việc chưa chẩn đoán đúng nguyên nhân bệnh (thường cho là do suy nhược) đang gây trở ngại cho việc phân hạng chế độ. Đến cuối năm ngoái, sau nhiều tháng điều tra, CIA và các cơ quan khác vẫn chưa phát hiện được bất kỳ nguyên nhân chung nào trong các bệnh nhân.
Tuy nhiên, một số quan chức cấp cao và các nhà lập pháp vẫn khẳng định “Nga có thể đang nhắm mục tiêu vào các nhân viên Mỹ và gia đình của họ bằng một dạng năng lượng định hướng mạnh, với mục đích kiểm soát hoặc gây tổn thương”. Nhiều nhà ngoại giao Canada cho biết họ cũng bị ảnh hưởng.
Tại buổi điều trần vào Tháng Hai năm ngoái, Burns hứa sẽ “ưu tiên hàng đầu để tìm xem ai phải chịu trách nhiệm cho các vụ tấn công”. Đến Tháng 11, Ngoại trưởng Antony Blinken cam kết sẽ “làm tất cả những gì chúng ta có thể làm được để không tái diễn những trường hợp tương tự”.
