Danh tiếng của Cố vấn Đặc biệt Jack Smith, 54 tuổi, đã đi vào lịch sử Hoa Kỳ, khi văn phòng điều tra của ông lần đầu tiên cáo buộc một cựu tổng thống Mỹ, Donald J. Trump, với 37 trọng tội liên quan các tài liệu mật. Bản cáo trạng này đã được bỏ phiếu bởi phần lớn đại bồi thẩm đoàn là những công dân Florida.
Tên tuổi Jack Smith gần như không ai biết trước khi ông được bổ nhiệm vị trí cố vấn đặc biệt vào Tháng Mười Một 2022 để điều tra cựu Tổng thống Donald J. Trump. Jack Smith tuyệt đối không tiếp xúc báo chí, tránh né mọi cuộc phỏng vấn, đến mức gần đây, việc một số người tình cờ thấy ông bước ra từ một tiệm thức ăn nhanh Subway đã lập tức biến thành một “bản tin” được nhân viên Bộ Tư pháp lan truyền.
Xuất thân của Jack Smith
Jack Smith tên thật John Luman Smith, sinh ngày 5 Tháng Sáu 1969, lớn lên ở Clay, ngoại ô Syracuse, bang New York. Thời trung học, Jack Smith là một cậu bé cao gầy và rất đam mê bóng bầu dục. Tuy nhiên, Jack Smith ngồi dự bị nhiều hơn thi đấu, nhưng luôn có mặt trong mọi buổi tập. Trong các trận đấu, Jack Smith luôn cổ vũ cho đồng đội như thể đó là công việc của cậu.
Năm 1987, Jack Smith tốt nghiệp trung học Liverpool. Ông Scott Hanson, một người bạn thân thời trung học của Jack Smith, cho biết thành tích học tập của ông ấy là tốt, nhưng không có gì quá nổi bật. Lúc đó không ai nghĩ Jack Smith sẽ trở thành một trong những sinh viên xuất sắc trường Luật Harvard danh tiếng. Tuy nhiên, Hanson kể lại rằng sau đó Jack Smith đã đạt điểm cao trong kỳ thi SAT để theo học ngành Khoa học Chính trị (Political Science) tại Đại học Bang New York ở Oneonta. Trong lúc học tại đây, Jack Smith đã lên kế hoạch theo đuổi ngành luật tại Harvard. Ông đạt điểm top 1% trong kỳ thi tuyển sinh vào trường Luật Harvard. Ông nhận bằng Tiến sĩ Luật của Harvard năm 1994.
Không chỉ đam mê luật, ông rất thích thể thao, dành nhiều thời gian cho chạy bộ và đạp xe đạp. Ông đã hoàn thành hơn 100 cuộc thi ba môn phối hợp (bơi, đạp xe, và chạy bộ) và ít nhất chín cuộc thi Người sắt trên khắp thế giới. Những người bạn thân thiết và họ hàng của Jack Smith rất tự hào về ông, đặc biệt sau khi ông trở thành tâm điểm của chính trường Mỹ, trở thành Cố vấn Đặc biệt thứ hai điều tra Donald Trump.
Sự nghiệp pháp lý của Jack Smith
Công việc đầu tiên của Jack Smith sau khi tốt nghiệp trường Luật Harvard vào năm 1994 là công tố viên tại Văn phòng Biện lý Quận Manhattan dưới thời Robert Morgenthau, người nổi tiếng chuyên truy tố các trùm băng đảng. Trong suốt hơn mười năm, ông Smith đã giám sát khoảng 100 công tố viên hình sự trong các lĩnh vực như khủng bố, tội phạm bạo lực, và băng đảng có tổ chức.
Điểm dừng chân tiếp theo của Jack Smith là văn phòng Biện lý ở Brooklyn, nơi ông chỉ huy điều tra một số vụ án nổi tiếng nhất trong thành phố, bao gồm cả việc truy tố các sĩ quan cảnh sát trong vụ cưỡng hiếp và đánh đập dã man một người nhập cư Haiti, ông Abner Louima.
Năm 2008, Jack Smith trở thành công tố viên tội phạm chiến tranh tại Tòa án Hình sự Quốc tế ở Hà Lan. Năm 2010, ông trở lại Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đảm nhận trưởng bộ phận liêm chính công, giám sát một số vụ án tham nhũng, bao gồm một số cuộc điều tra của các thành viên Quốc hội và ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ John Edwards, vì cáo buộc vi phạm tài chính chiến dịch nhằm che giấu vụ ngoại tình năm 2011.
Từ năm 2015 đến năm 2017, Jack Smith làm quyền Công tố viên liên bang cho Middle District of Tennessee. Năm 2018, Jack Smith một lần nữa trở lại Tòa án Hình sự Quốc tế để điều tra các tội ác chiến tranh ở Kosovo.
Giữa Tháng Mười Một 2022, Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ, Merrick Garland, bổ nhiệm Jack Smith vào vị trí Cố vấn Đặc biệt, phụ trách hai cuộc điều tra quan trọng liên quan đến cựu Tổng thống Trump. Cuộc điều tra thứ nhất liên quan đến việc liệu có bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào can thiệp bất hợp pháp vào quá trình chuyển giao quyền lực sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Cuộc điều tra thứ hai liên quan các tài liệu mật, cũng như nỗ lực ngăn cản cuộc điều tra đó.
Jack Smith coi trách nhiệm pháp lý của mình là phục vụ người dân Mỹ, và theo đuổi những giá trị cao quý đã thấm nhuần trong máu mình: “Họ đóng thuế, tuân theo pháp luật, và họ cũng mong đợi các quan chức cũng sẽ làm như vậy.”
Jack Smith trong mắt các chuyên gia pháp lý
Uy tín và danh tiếng của Jack Smith đến từ thắng lợi sau các vụ án rất khó khăn. Tuy nhiên, đằng sau hậu trường, các đồng nghiệp cũ của Smith nói rằng ông kiên trì theo đuổi việc giảm án hình sự cho người vô tội. Những lời khen ngợi dành cho Jack Smith thì không hề ít. Greg Andres, cựu công tố viên liên bang đã làm việc với ông Smith trong hơn một thập niên, cho biết Jack Smith làm việc rất chu đáo, cân nhắc, và “là người có trình độ đặc biệt dựa trên kinh nghiệm và khả năng phán đoán của anh ấy.”
Mark Lesko, luật sư tại Greenberg Traurig, người đã làm việc với Smith khi cả hai là công tố viên tại Văn phòng Biện lý Brooklyn, New York, cho biết: “Nếu vụ án có thể truy tố được, anh ấy sẽ làm hết mình. Jack Smith không biết sợ.”
Alan Tieger, một công tố viên tội phạm chiến tranh từng làm việc chung với Jack Smith, đã mô tả ông làm việc không ngừng nghỉ, rất quyết tâm, và tài giỏi. Ông Tieger nhấn mạnh tôi chưa bao giờ thấy Jack lười biếng, nhưng làm việc chăm chỉ mỗi ngày.
James McGovern, cựu công tố viên liên bang và hiện hành nghề luật sư tại Hogan Lovells, đã gọi Smith là “công tố viên tuyệt vời và công chức tài giỏi.” Ông McGovern nói thêm: “Tôi không biết tư tưởng chính trị của anh ấy là gì, vì anh ấy hoàn toàn thờ ơ với chính trị.” Thực vậy, công tố viên Jack Smith là một cử tri độc lập khi không chọn bất kỳ chính đảng nào.
Jack Smith: Người không biết sợ
Kể từ khi được Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland bổ nhiệm làm Cố vấn Đặc biệt phụ trách điều tra hai vụ án liên quan đến Trump, Jack Smith không phát biểu cũng như không trả lời phỏng vấn về hai vụ án.
Chiều hôm thứ Sáu ngày Chín Tháng Sáu, Jack Smith lần đầu tiên xuất hiện trước giới truyền thông để đưa ra một tuyên bố, sau khi Bộ Tư pháp công khai bản cáo trạng chống lại Trump. Jack Smith xuất hiện với phong thái điềm tĩnh, ánh mắt cương trực và quyết đoán. Ông dõng dạc tuyên bố:
“Luật pháp của chúng ta xem việc bảo vệ thông tin quốc phòng là rất quan trọng đối với sự an toàn và an ninh của Hoa Kỳ và chúng phải được thực thi. Vi phạm những điều luật đó sẽ đặt đất nước vào tình thế nguy hiểm. Chúng tôi có một bộ luật ở đất nước này và chúng áp dụng cho tất cả mọi người.”
Một câu chuyện thú vị về Jack Smith khi ông còn là công tố viên liên bang ở New York: Ông từng ngủ ở hành lang của một tòa nhà chung cư vào cuối tuần để có thể hiểu và thuyết phục một nạn nhân sợ ra làm chứng trong một vụ bạo lực gia đình. Người phụ nữ cuối cùng đã chịu ra tòa sau khi được Jack Smith thuyết phục.
Kể từ khi nhậm chức Cố vấn Đặc biệt, Jack Smith đã trở thành cái tên bị Trump và đồng minh tấn công nhiều nhất. Như vô số lần trước đó, với nhiều người trước đó, Trump cũng dùng những từ ngữ hạ đẳng nhất để lăng mạ Jack Smith, gọi ông là “kẻ loạn trí”, “tên tâm thần.” Nhưng chưa một lần Jack Smith thèm đáp trả. Trong cuộc họp với đội ngũ pháp lý của Trump vào Thứ Hai 5 Tháng Sáu 2023, Cố vấn Đặc biệt Jack Smith cũng có mặt. Ông ngồi thản nhiên, gần như không nói, và để cấp dưới đối đáp với phía luật sư của Trump.
Jack Smith lập gia đình với bà Katy Chevigny, một nhà làm phim tài liệu nổi tiếng. Jack Smith cho biết khoảng thời gian yêu thích nhất trong ngày của ông là ở bên cạnh vợ và con gái. Trong một bài phỏng vấn năm 2018, Smith chia sẻ rằng, ông muốn đóng góp sức lực “để biến thế giới và cộng đồng” xung quanh trở thành nơi tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người, trong đó có con gái ông.
