Sáng nay thứ Sáu 28-05-2021, các nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa ở Thượng viện Hoa Kỳ lần đầu tiên sử dụng quyền lực của họ để ngăn chặn việc thành lập một ủy ban độc lập để điều tra vụ bạo loạn ở điện Capitol ngày 6-1 .
Chỉ có sáu thượng nghị sĩ Cộng hòa đứng cùng các nghị sĩ Dân chủ ủng hộ cuộc thảo luận để ban hành đạo luật thành lập một ủy ban điều tra vụ bạo loạn ngày 06-01-2021, vụ tấn công đẫm máu nhất vào trụ sở Quốc hội Mỹ từ trước tới nay. Kết quả bỏ phiếu cuối cùng là 54 -35, có 11 thượng nghị sĩ không tham gia bỏ phiếu, không đủ số 60 phiếu thuận cần thiết để Thượng viện thảo luận về dự luật thành lập ủy ban điều tra vụ bạo loạn, theo sau một dự luật đã được Hạ viện thông qua tuần trước với đa số phiếu thuận, trong đó có 35 phiếu của các dân biểu Cộng hòa.
Kết quả này cho thấy đại đa số đảng viên Cộng hòa quyết tâm bảo vệ đảng của họ bằng mọi giá và lo sợ những thiệt hại chính trị tiềm tàng có thể sinh ra từ việc tiếp tục điều tra hành vi phạm pháp của đám đông ủng hộ cựu Tổng thống Trump trong sự kiện 6.1.
Cuộc bỏ phiếu là một thất bại đau xót đối với những người ủng hộ việc thành lập và hoạt động của một ủy ban điều tra độc lập – mô phỏng theo ủy ban điều tra vụ khủng bố ngày 11-09-2001 – họ cho rằng đó là cách duy nhất để thu thập những thông tin thực sự toàn diện về cuộc bạo động trong một quốc gia đang chia rẽ sâu sắc. Nếu được thành lập, ủy ban điều tra sẽ gồm nhiều chuyên gia dưới sự chủ trì của 10 thành viên Quốc hội, chia đều cho hai đảng, chịu trách nhiệm đưa ra một báo cáo về vụ bạo loạn vào cuối năm nay và các khuyến nghị để đảm bảo những vụ tấn công vào Quốc hội sẽ không xảy ra trong tương lai.
Cuộc tranh luận về dự luật diễn ra trong chính căn phòng ở điện Capitol mà năm tháng trước đây, một đám đông những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald J. Trump – tin vào những lời thúc giục và cáo buộc dối trá của ông về một cuộc bầu cử “bị đánh cắp”- đã xâm nhập bằng bạo lực, ngăn chặn việc kiểm phiếu của Quốc hội, nhằm vô hiệu hóa chiến thắng của tổng thống Joe Biden.
Nhiều tuần trước các lãnh đạo Cộng hòa hàng đầu đã bày tỏ sự ủng hộ biện pháp thành lập ủy ban điều tra, nhưng cuối cùng họ đã quay ngược lại. Tại Hạ viện, dự luật đã được chấp thuận chỉ với 35 phiếu bầu của đảng Cộng hòa. Các nhà lãnh đạo Cộng hòa kết luận rằng, việc điều tra kỹ lưỡng vụ bạo loạn sẽ mang lại cho đảng Dân chủ vũ khí chính trị mạnh mẽ trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, và sẽ chọc giận một cựu tổng thống mà họ có ý định bảo vệ.
Thượng nghị sĩ Mitch McConnell của Kentucky, lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa tại Thượng viện, nói: “Tôi không tin rằng ủy ban điều tra mà đảng Dân chủ muốn thành lập sẽ tiết lộ những sự thật mới quan trọng hoặc thúc đẩy việc hàn gắn. Thành thật mà nói, tôi không tin rằng ủy ban được tạo ra để làm điều đó ”.
Mặc dù ông McConnell nói ông ta tiếp tục hỗ trợ các vụ điều tra hình sự chống lại những kẻ bạo loạn và giữ nguyên những lời chỉ trích “không khoan nhượng” của ông đối với ông Trump, nhưng thất bại của dự luật thành lập ủy ban điều tra có thể sẽ khiến ông Trump liều lĩnh hơn nữa vào lúc ông ta vẫn đang cố đẩy mạnh việc phát tán những tuyên bố vô căn cứ và không có cơ sở về cuộc bầu cử năm ngoái.
Chỉ trong vài tháng, những lời dối trá của ông ta đã làm sai lệch quan điểm của nhiều người ủng hộ đảng Cộng hòa, kích hoạt những hành vi sai trái như coi ông Biden là tổng thống bất hợp pháp; thúc đẩy ban hành hàng loạt các hạn chế bầu cử mới ở các bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo, tổ chức kiểm phiếu lại ở Arizona; và thúc đẩy các nỗ lực của các thành viên đảng Cộng hòa trong Quốc hội coi vụ bạo loạn ở điện Capitol như một sự kiện “lành tính” giống như một “chuyến thăm du lịch bình thường” cho dù chính các thành viên đó đã từng hoảng sợ tìm nơi trú ẩn khi vụ bạo loạn diễn ra.
“Thật xấu hổ cho đảng Cộng hòa đã cố gắng che đậy nỗi kinh hoàng của ngày hôm đó, vì sợ Donald Trump,”
Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo khối Dân chủ đa số tại Thượng viện
Các thành viên đảng Dân chủ lên án cuộc bỏ phiếu là một sự che đậy hèn nhát. Họ cảnh báo các đảng viên Cộng hòa rằng việc ngăn cản một cuộc điều tra độc lập – có 5 ủy viên do đảng Dân chủ chỉ định và 5 người do đảng Cộng hòa chỉ định – sẽ không bảo vệ họ trong cuộc đương đầu với những tác động từ các cuộc tấn công của ông Trump đối với tiến trình dân chủ của Hoa Kỳ.
“Các đồng nghiệp đảng Cộng hòa của tôi có nhớ ngày đó không?” Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe Dân chủ đa số trong Thượng viện, đặt câu hỏi ngay sau cuộc bỏ phiếu. “Các đồng nghiệp đảng viên Đảng Cộng hòa của tôi có nhớ đám đông dã man đã kêu gọi hành quyết Mike Pence bằng một cái giá treo cổ tạm thời dựng lên bên ngoài tòa nhà Quốc hội?”. Ông Mike Pence của đảng Cộng hòa, là Phó Tổng thống, bạo loạn xảy ra lúc ông đang điều hành phiên họp toàn thể của Quốc hội nhằm chứng thực kết quả đắc cử cho liên danh Joe Biden – Kamala Harris.
“Thật xấu hổ cho đảng Cộng hòa đã cố gắng che đậy nỗi kinh hoàng của ngày hôm đó, vì sợ Donald Trump,” ông Schumer nói thêm.
Sáu thành viên Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu thuận để thúc đẩy cuộc thảo luận về ủy ban điều tra bao gồm Thượng nghị sĩ Bill Cassidy của Louisiana, Susan M. Collins của Maine, Lisa Murkowski của Alaska, Rob Portman của Ohio, Mitt Romney của Utah và Ben Sasse của Nebraska. Trừ ông Portman, năm nghị sĩ kia là những người đã từng bỏ phiếu thuận tại phiên tòa luận tội ông Trump phạm tội kích động nổi dậy hồi tháng Hai.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Dân chủ, California) cho biết trong trường hợp các nghị sĩ Cộng hòa tại Thượng viện ngăn chặn dự luật thành lập ủy ban điều tra thì bà có thể khởi động các phiên điều trần thường xuyên của Hạ viện với “toàn quyền phát hành trát hầu tòa” để điều tra vụ bạo động. “Nhưng đó không phải là con đường mà chúng tôi chọn”, bà Pelosi nói và giải thích rằng cần có một cuộc điều tra lưỡng đảng, độc lập để giành được sự tin tưởng của công chúng đối với mọi phát hiện về vụ bạo loạn này.
