Ngành kinh doanh xe hơi toàn cầu đang hướng tới một tương lai với hoàn toàn xe hơi chạy bằng điện, bước ngoặt sâu sắc nhất trong một thế kỷ và là bước ngoặt quan trọng nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009…
Sau bốn năm qua thúc Tổng thống Donald Trump hỗ trợ kế hoạch “điện hóa” công nghiệp xe hơi nhưng bất thành, tuần trước, đại gia General Motors (GM) tuyên bố bằng mọi giá chuyển tay lái đưa công ty vào xa lộ chuyên sản xuất xe điện, với kế hoạch loại bỏ xe chạy xăng và chỉ bán các phiên bản xe du lịch và xe tải nhẹ chạy điện vào năm 2035. Dane Parker, người đứng đầu bộ phận công nghệ xe điện của GM, nói rằng “thời điểm hiện tại là tuyệt vời”, khi Nội các Biden đặc biệt quan tâm vấn đề “xanh” và “sạch”. Các công ty khác cũng tăng tốc. Ford Motor cho biết họ sẽ tăng gấp đôi cho nghiên cứu-sản xuất xe điện, tức chi thêm khoảng 11 tỉ USD từ nay đến năm 2025; chưa kể 7 tỷ USD dành cho xe không người lái. Volkswagen đang bơm 37 tỷ USD vào cuộc đua để vượt mặt Tesla…
Tuy nhiên, con đường phía trước còn nhiều gập ghềnh. Sản xuất xe điện thật ra là chuyện nhỏ. Các hãng xe phải tính đến vấn đề xây dựng mạng lưới trạm sạc nhanh và chuỗi cung ứng mới khổng lồ nhằm có thể đáp ứng nhu cầu phụ tùng mới, như lithium cho pin. Ngoài ra, mô hình kinh doanh mới có thể thay đổi bản chất của quyền sở hữu xe hơi trong khi làm suy yếu các nhà phân phối vốn từ lâu có những quan hệ chính trị truyền thống. Còn nữa, các công ty xe hơi lớn phải làm việc để sao cho có thể không gây căng thẳng với hệ thống công đoàn. Quy mô của lĩnh vực giao thông vận tải tại Mỹ là quá lớn nên việc thay đổi toàn diện sẽ mất rất nhiều thời gian.
Doanh số dòng xe điện Chevrolet Bolt của GM tại Hoa Kỳ đã tăng gấp đôi trong quý 4 năm 2020 so với một năm trước nhưng vẫn chỉ chiếm 0,8% trong doanh số 2,5 triệu chiếc GM tại thị trường Mỹ trong năm. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, trên toàn cầu, xe điện chiếm khoảng 3% tổng số xe hơi bán ra vào năm 2020. David R. Keith, một người sở hữu Chevy Bolt và là trợ lý giáo sư tại Trường Quản lý Sloan thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nói rằng vấn đề chính vẫn là “xe điện có giá cao hơn xe thông thường và chúng ta đang ở thời điểm mà người tiêu dùng không thể mua sắm tùy tiện”. Hơn nữa, những chiếc xe đang được sử dụng – khoảng 250 triệu chiếc – vẫn sẽ tiếp tục hiện diện trên đường trong 15-20 năm nữa.
Đó là chưa kể vấn đề kỹ thuật. Theo báo cáo của Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Hoa Kỳ, đã xảy ra ít nhất ba vụ pin cấp điện cho Chevy Bolt của GM bốc cháy dưới ghế hành khách phía sau. Trong một vụ, một chiếc đang sạc pin ở Belmont (Massachusetts) bỗng nhiên bốc khói, khiến cả xóm nhốn nháo sơ tán. Nhân viên cứu hỏa mất ba giờ để dập lửa. Ở Vienna (Virginia), nhân viên cứu hỏa cũng mất một giờ để xử lý một chiếc Bolt cháy bên ngoài một ngôi nhà phố và họ bị gọi lại hai lần nữa khi chiếc xe phát hỏa trở lại…
Tháng 11, GM đã triệu hồi 50.932 chiếc Chevy Bolt – hơn 60% tổng số chiếc Chevy Bolt đang lưu hành. GM nhắc người sử dụng nên đậu xe ngoài trời, cách nhà một khoảng cách an toàn. Đây là điều bất tiện vì người ta thường đậu sát nhà để dễ cắm sạc. GM đã điều chỉnh pin Bolt để chúng không thể sạc quá 90% dung lượng. Tuy nhiên, cũng trong tháng 11-2020, GM thực hiện đợt tuyển dụng 3.000 chuyên gia kỹ thuật, thiết kế và công nghệ thông tin, với tham vọng hoàn thiện hóa công nghiệp xe điện.
Volkswagen (VW) cũng vật lộn với các trục trặc phần mềm, khiến nhà sản xuất xe hơi Đức này phải hai lần hoãn việc bán dòng xe ID.3 mới. Nhìn chung, các nhà sản xuất xe hơi lớn phải cạnh tranh để có được những kỹ sư tài năng, không chỉ với Tesla mà với các công ty mới gia nhập thị trường. Một công ty khởi nghiệp 11 tuổi, Rivian, vào năm ngoái đã dụ được một ngôi sao đang lên là Alex Archer từ bộ phận kỹ thuật thiết kế của GM về làm việc cho họ. Archer, tốt nghiệp Đại học Stanford năm 2015, đã phát minh bảng điều khiển trượt dùng cho các mẫu xe tải nhỏ và SUV của GM năm 2020. Theo Washington Post ngày 6-2-2021, Rivian cho biết chiếc đầu tiên trong 10.000 xe tải điện mà Amazon đặt hàng vào năm 2022 sẽ bắt đầu được giao. Hãng Rivian cũng có kế hoạch bán xe bán tải điện vào cuối năm nay. Amazon đã đầu tư 700 triệu USD và Ford đầu tư 500 triệu USD vào Rivian.
James D. Calaway, chủ tịch một công ty Úc có tên Ioneer, đang hy vọng nhận được giấy phép khai thác lithium ở Nevada, giúp tăng gấp bốn sản lượng khai thác khoáng sản này tại Mỹ. Giai đoạn một sẽ sản xuất khoảng 22.000 tấn lithium mỗi năm trong 25 năm tới – đủ để sản xuất pin cho khoảng 400.000 xe điện mỗi năm. Hiện tại, các công ty lớn có tuổi đời hàng thế kỷ đang phát triển những thương hiệu hiện có. Ford, ngoài việc giới thiệu xe bán tải F-150 chạy điện, bắt đầu bán một phiên bản chạy điện của dòng Mustang. GM đang thúc đẩy kế hoạch cho dòng xe điện Cadillac Crossover mới có tên Lyriq. Tuy nhiên, nhìn chung, cho đến nay, con đường dẫn đến một tương lai xe điện có vẻ còn rất dài.
