Như tin đã đưa, tập đoàn truyền thông Fox Corporation đã phải dàn xếp bồi thường cho công ty Dominion Voting Systems $787.5 triệu để tránh bị đưa ra xét xử trong một vụ án vu cáo được cả xã hội Mỹ chú ý.
Nhưng hai ngày sau khi thỏa thuận dàn xếp được công bố, cuộc tranh luận về vụ án vẫn chưa ngã ngũ; nhiều người cho rằng mức bồi thường lớn chưa từng thấy là cái giá đắt mà hãng Fox News phải trả cho sự gian trá của họ; nhưng nhiều người khác nghĩ rằng, vụ dàn xếp bồi thường thay cho xét xử đã tước mất cơ hội của công chúng được chứng kiến thủ đoạn tuyên truyền giả dối gây tác hại khủng khiếp cho nền dân chủ của đất nước mà tập đoàn truyền thông hàng đầu của cánh hữu đã thực hiện; và như vậy
Câu chuyện bắt đầu từ mùa bầu cử tổng thống tháng Mười Một 2020, trong đó ông Joe Biden của đảng Dân chủ thắng lớn và ông Donald Trump của đảng Cộng hòa thua, cả về số phiếu phổ thông lẫn phiếu cử tri đoàn. Nhưng ông Trump và bộ sậu của ông ta đã liên tục tố cáo cuộc bầu cử bị gian lận, chiến thắng của Trump “bị đánh cắp”. Một số hãng truyền thông cánh hữu, dẫn đầu là Fox News, đã tuyên truyền luận điệu đó. Những “ngôi sao” dẫn chương trình của Fox như Sean Hannity, Tucker Carlson, Laura Ingraham… cùng những khách mời của họ liên tục lên sóng truyền hình tố cáo các công ty Dominion, Smartmatic… – mà sản phẩm máy bầu cử được sử dụng ở nhiều tiểu bang – thực hiện các thủ đoạn gian lận, hoán chuyển phiếu bầu cho Trump sang bầu cho Biden.
Những cáo buộc “gian lận bầu cử” của Trump và bộ sậu đã bị các tòa án bác bỏ vì không có căn cứ, nhưng những lời tuyên truyền dối trá mà Fox News và các hãng truyền thông cánh hữu liên tục tung ra đã làm cho một bộ phận dân Mỹ ủng hộ ông Trump phản đối chiến thắng của ông Biden, dẫn tới vụ bạo loạn tấn công Quốc hội Hoa Kỳ ngày 6 tháng Giêng năm 2021. Lần đầu tiên trong lịch sử, tính liêm chính của bầu cử và các định chế dân chủ Mỹ bị nghi ngờ và bị thách thức nghiêm trọng; các viên chức bầu cử bị lăng nhục và bị đe dọa tính mạng.
Về phần các doanh nghiệp, các cáo buộc gian dối của Fox News gây tác hại nghiêm trọng tới uy tín và hoạt động kinh doanh. Công ty Dominion phải phát đơn kiện Fox News ra tòa án Delaware, đòi bồi thường $1.6 tỷ; công ty Smartmatic cũng khởi một vụ kiện tương tự ở tòa án New York, đòi Fox News bồi thường $2.7 tỷ. Hai vụ kiện đều là kiện dân sự, bên thua kiện phải xin lỗi, bồi thường bằng tiền và không ai phải ngồi tù như tội hình sự.
Trong vụ kiện, phía Fox News lập luận rằng họ chỉ đưa tin theo những lời tuyên bố của ông cựu Tổng thống Trump và các luật sư của ông ta như ông Rudy Giuliani và bà Sidney Powell, mà không cố ý vu cáo hoặc phỉ báng các công ty sản xuất máy bỏ phiếu. Việc đưa tin như vậy được luật pháp bảo vệ theo Tu Chính Án thứ Nhất và theo án lệ New York Times Co v. Sullivan năm 1964.
Nhưng trong các buổi điều trần trước phiên xử, nguyên đơn là công ty Dominion đã trưng dẫn các bằng chứng – là tài liệu nội bộ, kể cả những cuộc trao đổi thư từ giữa những người dẫn chương trình và ban quản lý đài Fox News – chứng tỏ rằng các nhân vật cao cấp của hãng truyền thông biết rõ các cáo buộc gian lận bầu cử là sai sự thật, song trên sóng truyền hình họ vẫn quảng bá cho thuyết âm mưu sai trái đó nhằm thỏa mãn thị hiếu và giữ chân một bộ phận khán giả trung thành ủng hộ ông Trump. Hành vi phát tán tin giả như vậy cấu thành tội cố ý phỉ báng và do đó phải bị trừng phạt.
Sau khi đạt được thỏa thuận bồi thường $787.5 triệu của Fox News, luật sư Justin Nelson, đại diện cho nguyên đơn Dominion, nói rằng: “Sự thật rất quan trọng. Nói láo thì phải chịu hậu quả…” Về phía Dominion, thỏa thuận dàn xếp với Fox News là tiền lệ tốt để công ty tiếp tục theo đuổi các vụ kiện chống phỉ báng mà công ty đã kiện chống lại các đối thủ cạnh tranh của Fox như hãng truyền thông Newsmax, OAN, ông chủ công ty gối Mike Lindell, nhà sáng lập mạng Overstock.com Patrick Byrne và các luật sư Rudy Giuliani và Sidney Powell – luật sư riêng của cựu Tổng thống Trump.
Tuy nhiên, Fox News cho rằng dàn xếp được vụ kiện với Dominion mà không phải ra tòa xét xử là một thắng lợi của họ. Thỏa thuận tránh được chuyện các nhân vật quan trọng của hãng Fox Corporation – kể cả Chủ tịch Rupert Murdoch, các người dẫn chương trình Tucker Carlson, Sean Hannity và Maria Bartiromo – khỏi phải ra khai báo trước tòa. Thỏa thuận không buộc Fox News phải xin lỗi, không phải công khai thừa nhận gian dối trong nghề nghiệp, và như vậy bảo vệ được uy tín của hãng truyền thông trong tầng lớp khán giả trung thành của họ. Trong tuyên bố chính thức đưa ra sau khi thỏa thuận dàn xếp được công bố, hãng Fox cho biết họ sẽ không xin lỗi trên sóng truyền hình mà chỉ thừa nhận “phán quyết của tòa đã phát hiện một số thông tin về Dominion là sai”, và trâng tráo khẳng định Fox News “vẫn tiếp tục cam kết với các tiêu chuẩn báo chí cao nhất” (sic!).
Nước Mỹ đang bị chia rẽ trầm trọng một phần do truyền thông gian trá mà vụ cáo buộc “gian lận bầu cử” là ví dụ điển hình. Nếu không có biện pháp mạnh và hiệu quả thì hiện tượng tin giả, tin xuyên tạc vẫn tiếp tục hủy hoại niềm tin vào sự thật và xói mòn nền dân chủ.
Nhưng vụ dàn xếp Dominion v. Fox News khiến nhiều người thất vọng và bất bình. Nora Benavidez, cố vấn cấp cao của Free Press, một tổ chức dân sự ủng hộ quyền và trách nhiệm giải trình của truyền thông số hóa, cay đắng nhận xét về vụ dàn xếp: “Nhưng tiền không mang lại cho chúng ta trách nhiệm giải trình, tiền không sửa chữa được những thiệt hại đang diễn ra mà Fox News đã gây cho nền dân chủ. Nếu $787.5 triệu là cái giá để nói những lời dối trá, lặp đi lặp lại, thì cái giá để chữa trị lời dối trá đó là bao nhiêu?” bà Nora nói với báo The New York Times.
Nhiều chuyên gia khác than thở về cái mà họ cho là cơ hội bị bỏ lỡ để dập tắt làn sóng thông tin gian dối đang đầu độc niềm tin của người Mỹ vào thể chế dân chủ. “Đất nước thua, dân chủ thua”, luật sư chuyên về Tu Chính Án thứ Nhất Martin Garbus nói với báo The New York Times, và ông đoán rằng những người dẫn chương trình gian trá của Fox như Tucker Carlson và Maria Bartiromo sẽ được đám khán giả bảo thủ tôn vinh như những “anh hùng” đã “chống lại thế giới cấp tiến”. “Thắng lợi lớn cho nền dân chủ ư? Tôi không thấy cái gì như thế”, nhà bình luận Joy Reid của đài MSNBC nói khi được hỏi về vụ dàn xếp.
Sau Dominion, Fox còn phải đối mặt với vụ kiện của Smartmatic; các ngôi sao dẫn chương trình của Fox cũng bị kiện tương tự. Chưa rõ các “con cáo” của mạng truyền hình này còn dùng tiền để che giấu sự thật được bao lâu nữa nhưng xem ra, không hy vọng sau các vụ kiện này Fox sẽ thay đổi cung cách làm việc, truyền thông đúng sự thật và chỉ vì sự thật. Trong các chương trình của Fox sau vụ kiện, thông tin về vụ kiện và thỏa thuận dàn xếp với Dominion chỉ được nhắc thoáng qua, chìm ngập trong các sự kiện thời sự khác.
Phản ứng của các cổ đông có cổ phần trong tập đoàn Foxs Corporation xem ra cũng không thay đổi. Trong phiên giao dịch hôm qua thứ Tư 19 tháng Tư, giá cổ phiếu của Fox chỉ giảm 2% vào buổi sáng, sau đó gượng lại vào buổi chiều. Một nhà phân tích thị trường nhận xét với giới đầu tư rằng “vẫn chưa rõ các vụ kiện tụng sẽ có tác động đến lượng khán giả và hoạt động kinh doanh của Fox hay không”.
Cuộc đấu tranh nhằm vạch trần thủ đoạn của những kênh truyền thông dối trá và buộc chúng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật xem ra còn kéo dài và gian khổ.
Đọc thêm:
