Các công ty sản xuất máy đếm phiếu – Dominion và Smartmatic đã mời luật sư xem xét khởi kiện các đài truyền hình cánh hữu Fox News, Newsmax và OANN và các cộng sự của Tổng thống Donald Trump về hành vi làm thiệt hại cho danh tiếng, kinh doanh và lợi ích tài chính của họ.
Những cáo buộc không bằng chứng
Thông tin cáo buộc các công ty sản xuất hệ thống bỏ phiếu điện tử Dominion và Smartmatic gian lận trong cuộc bầu cử ngày 3-11 để giúp cho liên danh Biden/Harris thắng cử đã rộ lên mạnh trong hơn tháng rưỡi qua, phát xuất từ các cộng sự thân tín của Tổng thống Donald Trump như các luật sư Rudi Giuliani và Sidney Powell, rồi được bình luận viên của các kênh truyền hình cánh hữu như Fox News, Newsmax và One America News Network (OANN) quảng bá rộng rãi. Bây giờ, hai công ty này chính thức phản công, gửi văn thư yêu cầu chấm dứt việc bôi nhọ danh tiếng của họ, lưu trữ hồ sơ và đánh tiếng dọa kiện các đài truyền hình nói trên về tội phỉ báng. Bỉnh bút Ben Smith của báo The New York Times có bài tường thuật hôm qua Chủ nhật 20-12.
Nhà báo Ben Smith đã có cuộc nói chuyện với ông Antonio Mugica, một kỹ sư nhu liệu trẻ Venezuela, người sáng lập và điều hành công ty Smartmatic, chuyên cung ứng máy bỏ phiếu điện tử có quy mô toàn cầu cho các khách hàng từ Brazil cho tới Vương quốc Bỉ.
Theo cuộc trò chuyện, lúc đầu ông Mugica nghĩ rằng những thông tin sai sự thật chỉ nhằm phá hoại tính chính trực của cuộc bầu cử, nhưng đến ngày 14-11 ông bắt đầu thấy có vấn đề sau khi ông Rudy Giuliani, luật sư riêng của tổng thống, tố cáo một công ty máy bỏ phiếu là Dominion Voting System có quan hệ tai hại với việc kiểm phiếu ở “Michigan, Arizona, Georgia và một số tiểu bang khác”. Ông Giuliani viết trên Twitter rằng Dominion “là bình phong của SMARTMATIC, kẻ thật sự làm công việc tính toán”. Từ hôm đó, công ty Smartmatic của ông Mugica và đối thủ cạnh tranh của nó là Dominion – hai công ty cung cấp dịch vụ cho khoảng 1,900 chính quyền quận hạt chủ trì tổ chức bầu cử ở khắp nước – trở thành trọng tâm trong các thuyết của ông Giuliani và bà Sidney Powell, và trong các buổi lên sóng của các bình luận viên đài Fox News cùng những kênh truyền hình đối thủ và cực hữu như Newsmax và OANN.
Ngay Tổng thống Trump, vào ngày 12-11 đã đăng tweet tố cáo “Dominion đã hủy bỏ 2.7 triệu phiếu bầu cho ông trong cả nước; trong đó ở Pennsylvania có 221,000 phiếu bầu cho ông bị chuyển cho đối thủ Joe Biden; 941,000 phiếu bầu cho ông bị hủy bỏ; các tiểu bang sử dụng hệ thống Dominion đã chuyển 435,000 phiếu bầu từ Trump sang Biden…” Ông Trump cho biết, những số liệu này ông lấy từ mạng OANN.
“Sidney Powell nói rằng các tiểu bang như Texas đã quay lưng với máy kiểm phiếu của Dominion bởi vì chỉ có một lý do mà bạn mua máy của Dominion, mua nhu liệu của Smartmatic là để bạn có thể thay đổi lá phiếu dễ dàng”, người dẫn chương trình của đài Newsmax, ông Chris Salcedo nói hôm 18-11. Trước đó, hôm 15-11, người dẫn chương trình của kênh Fox Business, bà Maria Bartiromo tường thuật, “một nguồn tin nói rằng điểm mấu chốt để hiểu là hệ thống của Smartmatic có ‘cổng hậu’ (backdoor)”.
Từ đính chính tới khởi kiện
Vấn đề là, theo bài báo trên The New York Times, nhu liệu của Smartmatic đã không được dùng trong việc kiểm phiếu ở các tiểu bang “chiến trường”. Công ty này đã rút khỏi Hoa Kỳ từ năm 2007 sau khi nguồn gốc Venezuela của nó gây tranh cãi; trong mùa bầu cử tháng 11 vừa qua, công ty Smartmatic chỉ có một hợp đồng giúp quận hạt Los Angeles điều hành cuộc bầu cử.
Ngay sau khi thông tin cáo buộc các hệ thống kiểm phiếu điện tử hoạt động gian lận được phát tán trên truyền thông, các công ty này đã ra thông cáo đính chính. Nhưng sự việc đã không dừng lại. Tuần trước, luật sư của ông Mugica ở công ty Smartmatic đã gửi thư đến các đài truyền hình Fox News, Newsmax và OANN yêu cầu họ ngay lập tức trả lại sự trong sạch cho thương hiệu của công ty và giữ nguyên toàn bộ tài liệu chuẩn bị cho một vụ kiện về tội phỉ báng (defamation) sau này. Vào tối thứ Tư 16-12-2020, công ty Dominion cũng đã gửi một lá thư cho luật sư Sidney Powell, yêu cầu bà công khai rút lại “những cáo buộc hoang đường, vô căn cứ và sai lầm” về hệ thống phiếu bầu của họ. Bức thư của Dominion, có thể là một bước chuẩn bị cho hành động pháp lý chính thức chống lại bà Powell.
Một số chuyên gia pháp lý nhận định rằng, nếu khởi kiện thì vụ kiện của Dominion và Smartmatic là “một trường hợp mạnh bất thường”. Luật sư của Smartmatic, ông J. Erik Connolly là người đã từng giành thắng lợi cho một công ty sản xuất thịt bò mà ông đại diện trong vụ kiện phỉ báng chống đài ABC năm 2017. Công ty Dominion cũng có một luật sư lão làng trong các vụ kiện tội phỉ báng, ông Tom Clare. Ông Clare đe dọa có hành động pháp lý chống lại bà Powell và ban tranh cử của ông Trump. “Chúng tôi đang tiến lên trên căn bản rằng bà ta sẽ không rút lại những lời tuyên bố sai lầm và Dominion cần phải có hành động pháp lý quyết đoán hơn, chống lại bà Powell và cả nhiều người khác, những kẻ đã tạo điều kiện và khuếch đại chiến dịch phỉ báng của bà ta bằng việc quảng bá những điều sai lạc về Dominion,” ông Clare viết trong email gửi nhà báo.
Những lá thư mà các luật sư của Dominion và Smartmatic gửi ra là “cực kỳ mạnh mẽ”, theo nhận xét của Floyd Abrams, một trong những luật sư hàng đầu cả nước về Tu Chính Án Thứ Nhất (về quyền tự do ngôn luận). “Những lời tố giác lặp đi lặp lại chống lại hai công ty này rõ ràng là phỉ báng, và chắc chắn đã gây thiệt hại to lớn cho danh tiếng và tài chính của cả hai công ty,” ông Abrams viết trong thư điện tử trả lời The New York Times. “Hãy còn quá sớm để dự đoán các vụ kiện, nếu được khởi kiện, sẽ như thế nào, sẽ kết thúc ra sao. Nhưng không quá sớm để nói rằng, vụ kiện sẽ hết sức nguy hiểm cho những bên bị kiện,” ông Abrams nói thêm.
Giáo sư Clay Calvert trường Đại học Florida, một luật sư về Tu Chính Án Thứ Nhất nhưng không liên can tới vụ kiện của Smartmatic, nhận xét rằng công ty này “có một vụ kiện rất tốt. Nếu những tuyên bố [của các hãng truyền thông] là sai lầm và chúng ta tiếp nhận chúng như những tuyên bố sự thật thì đó là lý do tại sao chúng ta cần luật chống phỉ báng”.
Các hãng truyền thông lo lắng
Đây là những mối đe dọa pháp lý mà ngay đến những tập đoàn truyền thông khổng lồ như Fox Corporation cũng phải xem xét một cách nghiêm túc. Fox đang mơ một ngày trở thành “Trump TV” – một công ty truyền hình lớn, khuôn theo hình ảnh của ông tổng thống, đóng góp vào giá trị cốt lõi của ông. Vụ kiện sẽ là cú đánh tàn nhẫn vào giấc mơ đó.
Newsmax và OANN đã chi rất nhiều tiền để lôi kéo khán giả có quan điểm cực hữu từ đài Fox và họ đều muốn xây dựng đế chế truyền thông giá trị nhiều tỷ Mỹ kim như Fox. Nhưng họ cần thêm rất nhiều tiền từ các nhà đầu tư. Một vụ kiện nổi bật, với kết quả dự báo là không thuận lợi, chắc chắn sẽ làm các nhà đầu tư lo sợ, không ai dám bỏ tiền vào các công ty này.
Số phận của Newsmax và OANN có phần sẽ giống như nhiều người bợ đỡ ông Trump, chẳng hạn như ông Giuliani hay bà Powell; họ thấy ông nói dối thỏa mái và bắt chước nói theo để rồi nhận ra rằng chỉ có ông Trump là người duy nhất không hề hấn gì vừa nhờ đặc quyền miễn trừ của tổng thống – thứ đặc quyền mà họ không có. Đã có ít nhất ba phụ tá thân cận của ông Trump bị kết tội dối trá; ông Michael Cohen phải ngồi tù hơn một năm; ông Trump đã phải đích thân ân xá cho ông Michael Flynn và giảm án cho ông Roger Stone là một tấm gương tày liếp.
Fox News và Fox Business đã đề cập tới Dominion 792 lần, tới Smartmatic 118 lần – theo tìm hiểu của TVEyes, đang coi vụ kiện là mối đe dọa trầm trọng. Hồi cuối tuần, đài này đã phát một cuộc phỏng vấn với Eddie Perez, chuyên gia về máy kiểm phiếu, phân tích những tuyên bố sai sự thật. Cuộc phỏng vấn được phát trên các chương trình được dẫn bởi các nhân vật nổi tiếng như Lou Dobbs, Jeanine Pirro và Maria Bartiromo, là những chương trình mà ông Giuliani và bà Powell thường đưa ra những tuyên bố kỳ dị nhất của họ. Nhà báo Ben Smith cho rằng cuộc phỏng vấn có thể nhằm thuyết phục quan tòa rằng hãng truyền thông này đã hành xử công bằng, cân đối.
Hãng Newsmax thì đưa ra thông báo nói họ “không bao giờ đưa tin không phù hợp về Smartmatic, quyền sở hữu hoặc nhu liệu của công ty” mà hãng chỉ cung cấp “một diễn đàn cho các mối quan tâm và thảo luận của công chúng”. Hãng OANN không trả lời yêu cầu bình luận của nhà báo Ben Smith.
Luật chống phỉ báng: con dao hai lưỡi
Thực ra luật chống phỉ báng, chống vu cáo là một con dao hai lưỡi vẫn thường được các công ty, các chính trị gia sử dụng để đe dọa và bịt miệng các nhà báo, đẩy báo chí vào những vụ kiện tụng hao người tốn của và tốn kém. Trong nhiều trường hợp, tội chống phỉ báng có thể mâu thuẫn với lợi ích thật sự của công chúng, trái với quyền được thông tin của người dân.
Tuy nhiên trong trường hợp các công ty Dominion và Smartmatic chống lại các hãng truyền thông cánh hữu thì ngày cả những người phản đối hai công ty này cũng cho rằng truyền thông đã xuyên tạc và bịa đặt quá đáng, và đã gây thiệt hại đáng kể cho các công ty.
Ông Mugica của công ty Smartmatic nói rằng ông đã nhận nhiều cuộc điện thoại từ các chính trị gia, các chính phủ khắp thế giới bày tỏ nỗi lo ngại rằng “chất độc” từ những tuyên bố của ông Trump sẽ ngấm vào chính trị của họ và biến các hợp đồng đã ký với Smartmatic thành những gánh nặng pháp lý cho họ.
Ông Mugica chưa quyết định dứt khoát có khởi kiện hay không nhưng luật sư Connolly của ông cho biết, đội ngũ của họ đang xem lại rất nhiều phim ghi hình từ các hãng truyền thông và đang suy tính nên nộp đơn kiện ở New York, Florida hoặc nơi nào khác. Liệu ông Mugica có chấp nhận giàn xếp nếu các hãng truyền thông đưa ra lời xin lỗi? “Lời xin lỗi có đảo ngược được niềm tin của hàng chục triệu khán giả đã tin vào những lời dối trá đó hay không?”, ông Mugica hỏi lại. “Nếu được thì tôi chấp nhận”.
(Theo The New York Times)
