Hôm qua 4-1-2021, nói chuyện trước những người ủng hộ ông Trump tại Nhà thờ Rock Springs ở Milner (Georgia), Phó Tổng thống Mike Pence kêu gọi cử tri bỏ phiếu cho hai ứng cử viên Cộng hòa đang tranh ghế Thượng viện trong cuộc bỏ phiếu vào hôm nay. Tuy nhiên, đám đông cũng có một thông điệp cho Pence. “Chúng tôi cần ông làm điều đúng đắn vào ngày 6-1!” – một người gào lên. “Ngăn chặn hành vi trộm cắp!” – những người khác hét to. “Làm điều đúng đắn” – như thế nào là “đúng đắn”? Là đứng về phía Trump để bác bỏ kết quả bầu cử hay làm đúng chức trách như khi Pence tuyên thệ trước Hiến pháp Hoa Kỳ?
Sự kiện Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện loan bố kết quả bầu cử chỉ là một thủ tục theo luật định và trước giờ gần như chẳng ai để ý nhưng năm nay mọi người lại chú mục vào Mike Pence. Theo luật, Pence không có quyền đơn phương bác bỏ kết quả bầu cử nhưng có vẻ như Pence đang chịu ảnh hưởng một sự chỉ đạo gì đó từ Trump. Sau khi hơn 10 thượng nghị sĩ Cộng hòa nói rằng họ có kế hoạch phản đối việc xác nhận kết quả bầu cử được loan bố ngày mai, chánh văn phòng của Phó Tổng thống, Marc Short, nói: “Phó Tổng thống hoan nghênh nỗ lực của các thành viên Hạ viện và Thượng viện sử dụng quyền hạn mà họ có theo luật để phản đối và đưa ra bằng chứng trước Quốc hội và người dân Mỹ vào ngày 6-1”.
Tại Georgia vào tối thứ Hai 4-1-2021, trong chiến dịch vận động cho hai Thượng nghị sĩ David Perdue và Kelly Loeffler, Trump đã công khai gây sức ép với phó tổng thống, khi nói rằng, “Tôi hy vọng Mike Pence sẽ thông qua cho chúng tôi, tôi phải nói với các bạn. Tất nhiên, nếu anh ấy không vượt qua được, tôi sẽ không thích anh ấy nhiều (I won’t like him as much)”. Thật khó có thể tưởng tượng một vấn đề chính trị tầm quốc gia bây giờ lại trở thành vấn đề cá nhân trong đó có cả sự “sẽ không thích nhiều”. Thực tế thật ra rất đơn giản. Việc của Pence làm chẳng khác gì một nhân vật được chỉ định lên sân khấu mở phong bì và xướng tên người đoạt giải mà chẳng cần phải “nêu lý do”.
Scott Reed, chiến lược gia của Đảng Cộng hòa, nói: “Sự hiểu biết thực sự của Tổng thống Trump về quá trình này (công bố kết quả) là cực kỳ tối thiểu”. Trong khi đó, một số cố vấn của Trump lại tin rằng Pence có thể ảnh hưởng kết quả bầu cử. Trong một cuộc phỏng vấn với Jeanine Pirro trên Fox News vào tối thứ Bảy, Peter Navarro, cố vấn thương mại Nhà Trắng, thậm chí nói rằng Pence có thể đơn phương chuẩn thuận yêu cầu của Thượng nghị sĩ Ted Cruz cùng 11 thượng nghị sĩ Cộng hòa trong việc tiến hành một cuộc kiểm định 10 ngày về kết quả bầu cử ở các bang mà Trump tin mình bị “đánh cắp”.
Pence và Trump đã gặp nhau trong Phòng Bầu dục vào thứ Hai, cùng Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows và con gái của Trump, Ivanka Trump, trước khi Trump đi Georgia. Theo luật sư riêng của Trump, Rudy Giuliani, hai người đã thảo luận về cách họ “chơi” vào ngày 6 tháng 1. “Quyết định đó phải được đưa ra bởi Tổng thống và Phó Tổng thống, và họ thực sự gặp nhau hôm nay và xem xét tất cả yếu tố” – Giuliani nói trên podcast của Charlie Kirk. Vào Chủ nhật 3-1-2021, Pence cũng gặp nghị sĩ Elizabeth MacDonough tại Thượng viện. Chánh văn phòng của Pence, Marc Short, cũng được thấy đi vào phòng của Lãnh đạo Đa số Thượng viện Mitch McConnell. Marc Short phủ nhận mục đích của cuộc gặp giữa Pence và Elizabeth MacDonough là tìm cách lật ngược kết quả của Đại cử tri đoàn…
Trước đó, sáng thứ Bảy, Trump đã gọi cho Pence và bày tỏ “ngạc nhiên” việc chuyện Bộ Tư pháp chống lại vụ kiện được đệ trình bởi những người ủng hộ Trump, trong đó có các thành viên Hạ viện, nhằm tìm cách mở rộng quyền hạn của Pence trong vai trò vốn thuần túy là người “xướng tên” người chiến thắng. Vụ kiện đã bị bác bỏ vào thứ Sáu bởi một thẩm phán liên bang ở Texas mà Trump đã bổ nhiệm. Ở đây có thể đặt câu hỏi: Quan hệ Trump-Pence sâu đến mức nào?
Bốn năm trước, khi Pence đang đối mặt chiến dịch tái tranh cử khó khăn cho vị trí thống đốc bang Indiana, các cố vấn của ông Trump đã nhìn thấy cơ hội trong việc lựa chọn ông cho ghế phó tổng thống – một người bảo thủ có tính cách ôn hòa, vẻ ngoài chững chạc, lại được lòng các cử tri Tin Lành. Đó đúng là mẫu người mà Trump cần. Kể từ đó, Pence luôn tỏ ra trung thành, làm tròn vai người bảo vệ không ngừng nghỉ cho Trump. Trong một chính quyền xoay “bốn phương tám hướng” như chong chóng với bốn tổng tham mưu trưởng, bốn cố vấn an ninh quốc gia và bốn thư ký báo chí, sự tính toán chính trị của Phó Tổng thống từ lâu đã là làm thế nào giữ cân bằng để có thể có cơ hội tốt nhất trong việc “kế thừa” Trump. “Cách chơi duy nhất của Pence là trung thành, cứng rắn ủng hộ đến phút cuối” – theo Michael Feldman, cựu chánh văn phòng của Phó Tổng thống Al Gore.
Theo William Kristol, một trong những cây bút bảo thủ sừng sỏ làng truyền thông Mỹ và là đảng viên Cộng hòa nổi tiếng “Không bao giờ ủng hộ Trump”, cựu chánh văn phòng của Phó Tổng thống Dan Quayle, thì giải pháp của Pence là “không làm tức giận bên nào”. Tuy nhiên, William Kristol không nói rõ điều quan trọng nhất: Pence có liều mạng “xả thân” vì Trump không. Phát biểu tại cuộc vận động tranh cử cho “(hai) gà nhà” tại Georgia vào thứ Hai 4-1-2021, Pence nói một cách mơ hồ: “Tôi biết tất cả chúng ta đều nghi ngờ về cuộc bầu cử vừa qua. Tôi muốn đảm bảo với các bạn rằng tôi chia sẻ mối quan tâm của hàng triệu người Mỹ về những bất thường trong cuộc bỏ phiếu. Tôi hứa với các bạn, hãy đến vào thứ Tư này, chúng ta sẽ chứng kiến thời khắc của mình tại Quốc hội”.
