Tổng thống Joe Biden cho biết ông sẽ ký vào nghị quyết do đảng Cộng hoà (GOP) chủ xướng để ngăn chặn Quốc hội thông qua dự luật “Revised Criminal Code Act” nhẹ tay hơn với tội phạm của thủ đô Washington D.C. (gọi tắt DC).
Ngày 2 Tháng Ba, trên Twitter, Biden báo trước ông sẽ ký vào nghị quyết do GOP bảo trợ để ngăn chặn việc sửa đổi lớn luật hình sự của DC nếu nghị quyết này được Quốc hội thông qua. Tuyên bố lập tức gây sự chú ý đối với một thành phố đã nỗ lực hết sức để các đảng viên Dân chủ đoàn kết trong cuộc vận động quy chế tiểu bang để được hưởng quyền tự quyết về các vấn đề nội bộ như các tiểu bang khác.
Quyết định của Biden sẽ tác động đến nhiều thượng nghị sĩ Dân chủ để cùng các đồng nghiệp GOP phản đối DC và cuối cùng dẫn đến việc bỏ phiếu ngăn chặn dự luật. Nói rõ hơn, một số đảng viên Dân chủ đồng minh của DC đã quay sang can thiệp vào “các vấn đề nội an” của thành phố ở quy mô lưỡng đảng lớn nhất trong những năm gần đây thay vì chỉ trích GOP như trước đây.
Dù Biden tách sự ủng hộ của ông đối với việc trở thành tiểu bang của DC khỏi việc ủng hộ lật ngược dự luật sửa đổi luật hình sự của thành phố nhưng bất mãn vẫn còn trong những quan chức và người dân ủng hộ việc thủ đô trở thành tiểu bang.
“Tôi ủng hộ quy chế tiểu bang cho DC nhưng tôi không ủng hộ một số thay đổi mà Hội đồng thành phố đưa ra bất chấp sự phản đối của Thị trưởng (ví dụ xử nhẹ các vụ cướp xe). Nếu Thượng viện bỏ phiếu lật ngược những gì Hội đồng thành phố đã làm tôi sẽ ký” – Biden nhấn mạnh trong một tuyên bố đăng trên Twitter, chỉ vài giờ sau khi ông thông báo với các Thượng nghị sĩ Dân chủ trong một cuộc họp kín là ông sẽ không phủ quyết nghị quyết do GOP bảo trợ.
Tin tức khiến các quan chức hàng đầu của thành phố bất ngờ nhưng Thị trưởng Muriel E. Bowser (Dân chủ) và Chủ tịch Hội đồng thành phố Phil Mendelson (Dân chủ) vẫn giữ im lặng một thời gian. Tuyên bố của tổng thống được đưa ra sau khi hơn hai chục thành viên Dân chủ tại Hạ viện bỏ phiếu vào tháng trước để ngăn chặn dự luật sửa đổi luật hình sự của DC (Dân biểu Angie Craig, Dân chủ-Minnesota), người chống lại dự luật đã bị hành hung trong thang máy tòa nhà chung cư DC của bà vào buổi sáng ngày bỏ phiếu).
Động thái này báo hiệu một sự thay đổi đáng kể trong quan điểm của một số nhà lập pháp Dân chủ về tình hình tội phạm ở DC đồng thời cho thấy điểm yếu chính trị của đảng Dân chủ mỗi khi nói đến tội phạm. Sự ủng hộ rộng rãi của lưỡng đảng báo hiệu các đảng viên Dân chủ tại Thượng viện cũng có thể sẽ tham gia cùng các đảng viên Cộng hòa để phản đối dự luật.
DC từ lâu đã bị cuốn vào các cuộc đụng độ chính trị quốc gia, với việc Quốc hội áp đặt các hạn chế cách DC sử dụng quỹ địa phương để trợ cấp cho việc phá thai hoặc tạo ra một thị trường “cần sa giải trí” hợp pháp. Nhưng bất chấp những tiến bộ gần đây của DC trong cuộc vận động quy chế tiểu bang, nhiều đảng viên Dân chủ, kể cả Tổng thống Barack Obama đều không sẵn sàng mạo hiểm đấu tranh cho quyền tự trị của DC nếu nó gây khó về chính trị, như trường hợp hiện nay.
Thượng viện chuẩn bị bỏ phiếu ngay sau tuần tới về nghị quyết bác bỏ dự luật “Revised Criminal Code Act” (Đạo luật Luật Hình sự sửa đổi) đã được hội đồng thành phố DC thông qua vào năm 2022 bất chấp phủ quyết của Thị trưởng Bowser (đạo luật sẽ thay đổi mạnh mẽ cách xác định và kết án các hành vi phạm tội bị các đảng viên Cộng hòa chỉ trích trong các cuộc bầu cử gần đây với cáo buộc nhẹ tay với tội phạm. GOP chú ý nhất đến các điều khoản giảm hình phạt tối đa đối với một số tội danh).
Thay đổi về các mức án trong dự luật được đề nghị vào thời điểm tội phạm bạo lực tại DC vẫn còn cao hơn trước đại dịch và Bowser xem việc giảm tối đa một số hình phạt có thể “gửi thông điệp sai” cho tội phạm. Ngoài ra, bà cũng phản đối các điều khoản mà bà cho rằng sẽ tạo gánh nặng cho tòa án, chẳng hạn như mở rộng quyền được xét xử trước bồi thẩm đoàn đối với các bị cáo phạm tội nhẹ. Nhưng mới tuần trước, Bowser viết thư cho các lãnh đạo Thượng viện đề nghị Quốc hội nên đứng ngoài các vấn đề của thành phố và để hội đồng thành phố tự xem xét lại các mối quan tâm của bà.
Trong cuộc họp kín với các Thượng nghị sĩ Dân chủ, tuyên bố của Biden khiến một số người thất vọng nhưng cũng khiến số khác vui mừng. Thượng nghị sĩ Ben Cardin (Dân chủ-Maryland) cho biết ông rất ngạc nhiên trước động thái của tổng thống vì nó vi phạm quyền tự trị của DC khi chuẩn bị lên tiểu bang.
Nhưng Thượng nghị sĩ Joe Manchin III (Dân chủ-West Virginia), một người ôn hòa mà đảng Dân chủ đang cố gắng thuyết phục tranh cử thêm một nhiệm kỳ nữa ở tiểu bang “đỏ thẫm” của mình, cho biết ông vỗ tay vui mừng trước tin này và gọi đây là “bằng chứng cho thấy Biden xem việc sửa đổi bộ luật hình sự là đi quá xa”. Ở phía thất vọng, trong một cuộc họp báo, bà Eleanor Holmes Norton, đại diện không có quyền bỏ phiếu của DC tại Quốc hội đặt câu hỏi nếu Biden ủng hộ chế độ tiểu bang và quyền tiểu bang thì tại sao ông không phủ quyết nghị quyết của GOP?
Norton nói: “Tôi rất thất vọng nếu tổng thống không phủ quyết nhưng vẫn còn hy vọng”. Tổng chưởng lý Brian L. Schwalb của DC nhận định trong một tuyên bố với The Washington Post: “Việc DC trở thành tiểu bang là cách duy nhất để đảm bảo chính phủ liên bang không can thiệp vào công việc của thành phố. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm đảo ngược các luật được thông qua một cách dân chủ của DC đều làm suy giảm quyền tự quản của gần 700,000 cư dân và các quan chức được bầu”.
Các sửa đổi chính đối với bộ luật hình sự của DC là sản phẩm của hơn một thập niên hợp tác giữa các công tố viên, luật sư bào chữa và các nhà nghiên cứu tư pháp hình sự để cập nhật bộ luật hiện hành đã tồn tại hàng thế kỷ và cơ cấu lại mức án cho các loại tội phạm.
Dự luật “Revised Criminal Code Act” loại bỏ hầu hết các bản án tối thiểu bắt buộc, cũng như giảm hình phạt tối đa đối với nhiều tội danh như cướp và trộm cắp. Nhưng nó cũng có các công cụ bổ sung để các công tố viên hoặc thẩm phán tăng nặng hình phạt như “án chồng án”. Patrice Sulton, một luật sư được tư vấn về “Revised Criminal Code Act” gọi nỗ lực lật ngược dự luật là “minh họa ấn tượng nhất về việc tước quyền tự quyết của DC trong một thời gian dài”. Bà cảnh báo các thượng nghị sĩ, việc lật ngược dự luật sẽ bất lợi cho các nạn nhân tội phạm. “Họ nên hiểu các định nghĩa về hành vi phạm tội và hình phạt trong bộ luật hiện tại của chúng tôi, bộ luật mà họ đang bỏ phiếu để giữ lại, là hoàn toàn vô lý” – bà nói.
