Ngày 12 Tháng Chín 2023, Jason James Brown, 48 tuổi, ở Cape Canaveral, Florida, bị bắt với tội bạo động cực đoan theo chủ nghĩa Tân Phát xít (Neo-Nazi). Đương sự bị cáo buộc treo hình chữ thập ngoặc và các biểu ngữ chống Do Thái dọc theo Daryl Carter Parkway ở Orlando vào ngày 10 Tháng Sáu. Vụ việc là trường hợp mới nhất liên quan làn sóng trỗi dậy cực kỳ đáng sợ của thành phần Neo-Nazi, đặc biệt tại Florida.
Jason James Brown là thành viên nhóm cực đoan “Order of the Black Sun”. Nhóm này là một mạng lưới nhỏ của phong trào Neo-Nazi có trụ sở tại Florida và được thành lập vào đầu năm 2023 bởi các chi nhánh lâu năm của mạng lưới chủ nghĩa da trắng thượng đẳng ở Florida.
Đầu Tháng Chín 2023, trong dịp lễ Lao động, một loạt tổ chức Neo-Nazi đã xuống đường rầm rộ và tụ tập bên ngoài công viên giải trí Disney World. Chúng cầm cờ Nazi, gào thét những khẩu hiệu thù hận đồng thời kêu gào ủng hộ Thống đốc Florida Ron DeSantis. Trước đó, chúng rải truyền đơn chống Do Thái tại các khu dân cư.
Sự trỗi dậy của Neo-Nazi dẫn đến việc nước Mỹ đang đối mặt mức độ bạo lực và lời nói căm thù nhắm vào cộng đồng Do Thái ngày càng tăng. Theo Liên đoàn Chống phỉ báng (ADL), có 3,697 vụ chống Do Thái được ghi nhận vào năm 2022, tăng 36% so với con số kỷ lục của năm 2021 và là con số cao nhất kể từ khi ADL bắt đầu lưu giữ số liệu thống kê vào năm 1979.
Riêng tại Florida, các vụ quấy rối người Do Thái đã tăng từ 142 vụ vào năm 2021 lên 214 vụ vào năm 2022, tăng 51%. Hành vi phá hoại tăng vọt 15%, từ 47 vụ vào năm 2021 lên 54 vụ vào năm 2022. Trong một vụ, ba kẻ Neo-Nazi ở Orlando đã hành hung tàn bạo một sinh viên Do Thái. Trung tâm Chủ nghĩa Cực đoan của ADL đã ghi nhận hơn 400 trường hợp tuyên truyền chủ nghĩa thượng đẳng của người da trắng được phát tán ở Florida từ Tháng Giêng 2020 đến Tháng Tám 2022.
Florida gần đây đã trở thành điểm thu hút Neo-Nazi. Cuối Tháng Tám, Ryan Christopher Palmer, da trắng, 21 tuổi, đã giết chết ba người tại một cửa hàng Dollar General ở Jacksonville, Florida. Sau khi sát hại các nạn nhân, Palmer tự sát. Hung thủ được xác định là một thành viên Neo-Nazi.
Vấn đề ở chỗ, như bài báo gần đây của Rolling Stone cho biết, Thống đốc DeSantis đã không “nhúc nhích” gì trong việc ngăn chặn làn sóng Neo-Nazi ở tiểu bang mình. Những người chỉ trích Ron DeSantis thậm chí nói rằng sự im lặng khiến Ron DeSantis chẳng khác gì kẻ đồng lõa. Theo Liên đoàn Chống phỉ báng, Florida đã chứng kiến sự gia tăng mạnh các hành vi chống Do Thái.
Từ năm 2019 (khi Ron DeSantis mới nhậm chức) đến năm 2022, các vụ quấy rối, phá hoại và hành hung chống người Do Thái đã tăng từ 91 lên 269 vụ. Phong trào bài Do Thái đang tăng trên toàn quốc nhưng mức độ tăng 196% ở Florida lớn hơn nhiều so với các tiểu bang khác có đông người Do Thái, trong đó có New York (tăng 35%) và California (57%).
Tháng Giêng 2022, một nhóm Neo-Nazi đã tổ chức biểu tình rầm rộ ở Orlando, hô vang những khẩu hiệu như “Bọn Do Thái là ác quỷ” và treo các biểu ngữ căm thù trên các cầu vượt xa lộ. Thay vì lên án bọn này, DeSantis lại đưa ra một thuyết âm mưu.
Trong một dòng tweet (đã bị xóa), người phát ngôn Christina Pushaw của Ron DeSantis nói: “Làm sao chúng ta có thể biết chúng là bọn Nazi hay là ai khác”; và “không chừng bọn đó là đám Dân chủ trá hình” (nguyên văn: “Dem Staffers”). DeSantis sau đó, trong một cuộc họp báo, gọi những kẻ Neo-Nazi là bọn “đầu đường xó chợ” (“jackasses”) nhưng đồng thời nhấn mạnh rằng vụ việc đã được các đối thủ chính trị làm quá lên. Ron DeSantis nói, “Đám Dân chủ đang cố tận dụng vụ việc như một kiểu vấn đề chính trị nào đó để bôi nhọ tôi, như thể tôi có liên quan. Chúng tôi không chơi game này với họ.”
Kể từ đó Ron DeSantis áp dụng chiến lược im lặng trước các hành động mà Neo-Nazi gây ra trong tiểu bang mình, ngay cả khi các nhóm thù hận nêu tên ông và dùng hình ảnh của ông. Tháng Bảy 2022, một nhóm Neo-Nazi dựng trại trước một hội nghị thanh niên cánh hữu ở Tampa, cầm cờ “SS”, áp phích Nazi và biểu ngữ ghi “Quốc gia DeSantis”. Một người cầm tấm biển có hình DeSantis cùng hàng chữ “nhà lãnh đạo vinh quang của chúng tôi” (“our glorious leader”).
Trong một sự cố gây xôn xao dư luận vào Tháng Sáu, thành viên “Order of the Black Sun” đứng bên ngoài Disney World, vẫy cờ swastika và biểu ngữ tranh cử tổng thống của DeSantis. DeSantis vẫn im lặng, trái ngược hoàn toàn với người tiền nhiệm của ông, Thượng nghị sĩ Rick Scott. Ông Rick Scott viết trên Twitter: “Đây không phải là những gì Florida đại diện. Chúng tôi LUÔN sát cánh với cộng đồng Do Thái và lên án những hành động căm thù tàn ác như thế này.”
Phần mình, DeSantis cho rằng những đối thủ chính trị của ông đã làm “lố lên”. Trong cuộc trò chuyện với cử tri được phát sóng vào đầu Tháng Tám tại Manchester, New Hampshire, khi trả lời một cử tri Do Thái về việc bọn Neo-Nazi sử dụng hình ảnh ông cho các cuộc xuống đường thị uy, Ron DeSantis không trực tiếp lên án những kẻ Neo-Nazi và nói rằng ông đã biến Florida trở thành “tiểu bang thân Israel nhất ở Mỹ”, với việc chi hàng triệu đôla để bảo đảm vấn đề an ninh cho các trường học của người Do Thái…
Về phần những người theo chủ nghĩa tân phát xít vẫy biểu ngữ tranh cử của mình, Ron DeSantis nói: “Những kẻ đó không phải là những người ủng hộ thực sự của tôi. Đó là một hoạt động cố gắng liên kết tôi với thứ gì đó để bôi nhọ tôi. Họ đang cố chia rẽ bằng cách sử dụng điều này như một thứ vũ khí chống lại tôi.”
Luật sư Nicole Heather Fried, cựu ủy viên phụ trách nông nghiệp trong chính quyền tiểu bang Florida, nói: “DeSantis thật vô liêm sỉ khi đóng vai nạn nhân”. Bà nói thêm: “Là một thành viên của cộng đồng Do Thái, mỗi lần lái xe về nhà, tôi đều nín thở vài giây để quan sát và thở phào khi thấy không có hình swastika vẽ trước cửa nhà mình”.
Như Tim Dickinson viết trên Rolling Stone, việc coi người thiểu số là vật tế thần là một phần của chương trình nghị sự MAGA. Nhiều nhân vật trong đảng Cộng hòa vài năm nay đã liên tục phổ biến thuyết âm mưu về nơi sinh; vu khống những người nhập cư Mexico là “những kẻ hiếp dâm” và “bọn buôn ma túy”; thổi luồng gió mới vào làn sóng thù ghét người Hồi giáo, người châu Á, và kích động những cuộc tuần hành, như sự kiện Charlottesville năm 2017, trong đó những kẻ cực hữu gào to “Jews will not replace us!”
Tờ Vice ngày 14 Tháng Chín 2023 cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, sự xuất hiện của Neo-Nazi đã lan rộng khắp 15 tiểu bang, với các nhóm có “số má” như NSC-131, Aryan Freedom Network, Blood Tribe, Goyim Defense League và mạng Active Clubs. Phần lớn các nhóm Neo-Nazi mới ra đời sau này có trụ sở chính ở Florida. Không chỉ xuất hiện với sự thị uy đe dọa, chúng còn nhắm trực tiếp vào người nhập cư.
Tháng Tám, các thành viên NSC-131 đã xuất hiện bên ngoài một khách sạn ở Woburn, Massachusetts, nơi ở của những người tị nạn Haiti. Chúng chào theo kiểu Hitler, đốt pháo sáng và giương cao biểu ngữ ghi “Bọn xâm nhập hãy cút xéo về nhà” (“Invaders Go Home”). Một nhóm khác có phạm vi hoạt động không chỉ ở Mỹ mà còn ở Canada và một số khu vực ở châu Âu, được gọi là Active Clubs (được thành lập vào cuối năm 2020 bởi Robert Rundo, người Mỹ).
Điều mà giới quan sát lo ngại nhất là bọn Neo-Nazi sẽ hành động và gây bất ổn trong mùa bầu cử 2024. Bộ Nội An Hoa Kỳ cảnh báo: “Các mục tiêu có khả năng xảy ra bạo lực bao gồm những cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ, các tổ chức tôn giáo, cộng đồng LGBTQIA+, cộng đồng thiểu số, thậm chí trường học cũng như các cơ sở chính phủ, kể cả cơ quan thực thi pháp luật.”
