Các nhà làm luật tại các tiểu bang đang đau đầu về cuộc tranh cãi: Ai có thẩm quyền khám và kê toa thuốc không cần bác sĩ, khi các dự luật liên quan đặt trước mặt họ.
Arlene Wright là bác sĩ, nhưng lại không muốn mọi người gọi mình là doctor. Làm y tá hơn 20 năm ở bệnh viện Fort Myers ở tiểu bang Florida, bà bắt đầu từ một bệnh viện ở Upstate New York trước khi lấy bằng cao đẳng y tá, rồi cử nhân, thạc sĩ và cuối cùng là “doctorate of nursing practice” năm 2013.
Mỗi bên có lý lẽ riêng
“Tôi luôn nói với bệnh nhân mình là một y tá thực hành nâng cao (nurse practitioner hay advanced-practice nurse-APN) và không phô trương bằng bác sĩ của mình hoặc cố gắng đánh lừa bệnh nhân mình có bằng bác sĩ,” bà tâm sự.
Tuy nhiên, khi các nhà lập pháp Florida bắt đầu xem xét một dự luật cấm những người không phải bác sĩ hành nghề như một bác sĩ gia đình, bác sĩ nội trú và bác sĩ bệnh viện, Wright rất ngạc nhiên. “Tôi chưa bao giờ lạm dụng hay thấy bất kỳ APN nào lạm dụng danh hiệu của họ,” bà nói. “Dự luật sẽ tạo ra bầu không khí tồi tệ chỉ vì hành động của một số ít người”.
May mắn, Tháng Sáu qua, Thống đốc Ron DeSantis đã phủ quyết dự luật. Nhưng một dự luật gần giống như thế đã trở thành luật ở Georgia vào năm nay và Indiana vào năm 2022. California buộc một APN trả gần $20,000 cho việc tự quảng cáo mình là “Doctor Sarah”, dựa vào một luật mà một số y tá đang đệ đơn kiện.
Florida và Georgia là hai trong số nhiều tiểu bang có tranh cãi về “thẩm quyền khám bệnh” độc lập, mà một bên là các APN, môt bên là các bác sĩ. Vấn đế này tốn rất nhiều thời gian cho các nhóm vận động hành lang thay mặt hai bên ở cấp tiểu bang và liên bang.
Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (American Medical Association-AMA) cho biết trong vài năm qua đã có hàng trăm dự luật đề xuất mở rộng công việc của các APN đồng thời phàn nàn là AMA và các đồng minh đã chi hàng triệu đôla để chống lại sự bình đẳng thẩm quyền khám chữa bệnh.
Đối với AMA, các nhân viên y tế ít kinh nghiệm hơn đang cố gắng thoát khỏi sự giám sát của bác sĩ, còn đối với Hiệp hội Y tá thực hành Hoa Kỳ (American Association of Nurse Practitioners-AANP), đó là cuộc chiến giành quyền hành nghề.
Bác sĩ y khoa (MD) phải mất nhiều thời gian để khám, chẩn đoán, kê toa và điều trị bệnh, nay nếu APN cũng được phép làm như thế, bệnh nhân trong các cộng đồng thiếu bác sĩ sẽ có thể được chăm sóc sức khỏe mà không cần gặp bác sĩ. Trong một video vận động, AMA trích dẫn nhận xét của bác sĩ giải phẫu thần kinh Bernard Robinson thuộc Hiệp hội các trường Cao đẳng Y tế Hoa Kỳ (Association of American Medical Colleges): “Chúng ta vẫn có thể xoay sở với ít bác sĩ hơn nếu có sẵn các APN và các y tá khác. Bệnh nhân nên được sự chăm sóc trực tiếp của các bác sĩ”.
Khi chương trình đào tạo APN đầu tiên của Mỹ bắt đầu vào năm 1965, mục tiêu chính của nó là trao cho các bác sĩ các trợ lý đáng tin cậy.
Hiện có hơn 350,000 APN đang hành nghề tại Mỹ, và từ lâu họ đã kiến nghị được hành nghề độc lập, không cần sự giám sát hay lệ thuộc vào bác sĩ. Nhưng trong nhiều thập niên, vị trí của họ vẫn như cũ cho dù có học nâng cao đến đâu. Các APN được phép cung cấp một số loại hình chăm sóc nhưng không thể vi phạm luật của các tiểu bang đã có từ nhiều thập niên, buộc họ phải được sự giám sát của các bác sĩ.
Năm 1994, sự thay đổi bắt đầu khi có 5 tiểu bang cho phép các APN có toàn quyền hành nghề độc lập – nghĩa là không cần sự giám sát của bác sĩ để khám, chẩn đoán và kê toa cho bệnh nhân. Năm 2000, có thêm 5 tiểu bang và năm 2005, tổng số lên 11. Ngày nay, 27 tiểu bang và DC có luật này.
Hơn 10 năm trước, Học viện Y khoa Quốc gia (National Academy of Medicine) đã kết luận rằng các APN nên được phép tự chủ và độc lập hơn.
Các chính trị gia cũng… nhức đầu!
Năm 2006, tờ Psychiatric News đưa tin: “AMA và các tổ chức bác sĩ khác bắt đầu tài trợ cho một nghiên cứu để bác bỏ những luận điệu được giới y tá sử dụng để áp lực cơ quan lập pháp tiểu bang, thông qua dự luật mang lại sự độc lập cho họ”.
Khi các bác sĩ chống lại các dự luật mở rộng thẩm quyền của y tá, nhiều chuyên viên y tế tố cáo họ chỉ “cố gắng bảo vệ địa vị của mình (và thu nhập cao), bất chấp cái giá phải trả của bệnh nhân”.
Cuộc chiến thẩm quyền gây tốn kém cho cả các tổ chức bác sĩ lẫn y tá. Kể từ năm 2006, AMA đã trả hơn $3.5 triệu cho các nhóm vận động hành lang. Các nhóm ủng hộ DeSantis nhận được hàng trăm ngàn đôla từ các tổ chức y tế trong cuộc tranh cử năm 2022, gồm ít nhất 125,000 từ Hiệp hội Y khoa Florida và hàng chục ngàn đôla từ các nhóm đại diện cho các bác sĩ nhãn khoa, gây mê và bác sĩ chỉnh hình.
Các nhóm bác sĩ, bác sĩ nhãn khoa, bác sĩ chỉnh hình và dược sĩ cũng nằm trong số những nhà tài trợ ủng hộ Thống đốc Georgia Brian Kemp. Ở North Carolina, khi các nhà lập pháp tiểu bang xem xét mở rộng thẩm quyền của APN, các nhóm chăm sóc sức khỏe và cá nhân nhiều bác sĩ đã đưa tiền cho họ.
Một phân tích của trang tin North Carolina Health News cho thấy, nhóm ủng hộ bác sĩ Công dân NC vì Sự an toàn của Bệnh nhân (NC Citizens for Patient Safety) đã quyên góp $138,000 cho Tim Reeder vào năm 2022 khi ông tranh cử với dân biểu tiểu bang Brian Farkas (Dân chủ), một trong những nhà tài trợ dự luật thân y tá. Cuối cùng, Reeder, cũng là bác sĩ, đã đánh bại Farkas với chỉ 354 phiếu bầu và trở thành một trong những người phản đối mạnh mẽ nhất dự luật thêm quyền cho y tá. Theo Kavali, việc vận động hành lang của hai bên đã khiến một số nhà lập pháp tiểu bang mệt mỏi.
Một nghiên cứu do Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia xuất bản đã so sánh dịch vụ chăm sóc do bác sĩ và y tá đảm trách trong hơn 1 triệu lượt khám tại phòng cấp cứu trong các bệnh viện của Bộ Cựu chiến binh (nơi các y tá được phép khám bệnh mà không cần sự chấp thuận của bác sĩ).
Nghiên cứu cho thấy việc được một chuyên viên y tá theo dõi đã làm tăng thời gian phải nằm viện lên 11%. Phần lớn các nghiên cứu về APN chỉ tập trung vào chăm sóc ban đầu. Nhưng một số chuyên viên y tá đã mạo hiểm tham gia vào các bộ phận khác của y học, làm việc tại các phòng khám quản lý cơn đau và spa y tế, những nơi cung cấp các phương pháp điều trị như Botox và dịch vụ làm đẹp.
Các tổ chức bác sĩ cho biết tiêu chuẩn quốc gia lâu năm về 500 giờ lâm sàng để đào tạo các APN là không đủ, đặc biệt là khi học qua các chương trình điều dưỡng trực tuyến. Số giờ lâm sàng được khuyến nghị cho các APN đã tăng lên 750 giờ vào năm ngoái. Nhưng tốt nghiệp trường điều dưỡng thường tốn ít thời gian hơn so với học bác sĩ (các bác sĩ thường phải hoàn thành từ 10,000 đến 16,000 giờ đào tạo lâm sàng).
Theo ước tính, 50 triệu người Mỹ nông thôn sống ở những khu vực không được chăm sóc đầy đủ. Những người ủng hộ trao thêm thẩm quyền cho y tá thường nêu lý do “việc mở rộng quyền hành nghề sẽ cho phép y tá làm việc ở những khu vực ít người phục vụ hơn”.
Từ 2008 đến 2016, số cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu ở nông thôn, nơi y tá làm việc là chủ yếu đã tăng lên. Trong khi đó, tình trạng thiếu bác sĩ chăm sóc ban đầu ngày càng trầm trọng. Các APN đang mở rộng địa bàn hoạt động đến những địa điểm mới. Các chương trình đào tạo điều dưỡng, gồm cả chương trình tiến sĩ, cũng nở rộ, có nghĩa là sẽ có thêm nhiều y tá có thể ghi “Doctor” lên danh thiếp.
