Sự thống trị của Donald Trump trong Đảng Cộng hòa (GOP) ngày càng rõ khiến nhiều đảng viên lo lắng, đặc biệt là về khả năng những ứng viên “nghiệp dư” được cựu tổng thống ủng hộ sẽ không giữ được ghế của đảng trong cuộc đua Tháng Mười Một.
Từ cơn địa chấn thất bại của Liz Cheney
Donald Trump vẫn giữ vững được quyền lực “tối thượng” đối với GOP khi còn chưa đầy ba tháng là diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ. Thực tế này được thể hiện trong cuộc bầu cử sơ bộ ở Wyoming để loại bỏ người luôn lớn tiếng chỉ trích cựu tổng thống, cũng là thành viên của Uỷ ban điều tra cuộc bạo loạn 6 Tháng Một. Đó là Dân biểu Liz Cheney, một GOP chống Trump kiên trì nhất tại Quốc hội.
Liz Cheney đã thua đậm trước đối thủ, luật sư Harriet Hageman, người được Trump giao cho sứ mệnh duy nhất: Đánh bại “thần báo oán” của ông! Cuộc đua (thu hút nhiều cử tri GOP hơn bất kỳ cuộc bầu cử sơ bộ nào trong lịch sử 132 năm của tiểu bang Wyoming, tăng hơn 1/3) là một ví dụ rõ ràng nữa về cách Trump duy trì được ưu thế trong đảng.
Thất bại của Liz Cheney đánh dấu lần thất bại thứ tư và cuối cùng của một đảng viên Cộng hòa đang giữ ghế tại Hạ viện. Trong 10 dân biểu GOP bỏ phiếu luận tội Trump, chỉ có hai người có khả năng giữ lại ghế vào năm tới, khi cả hai đều qua khỏi các cuộc bầu cử sơ bộ trong đảng. Bốn người còn lại chọn cách không tái cử. Chiến lược gia John Thomas của GOP nhận định: “Thực tế chứng minh Trump có quyền lực tuyệt đối với cử tri GOP nếu ông ra tranh cử tổng thống vào năm 2024!”. Thomas cho biết ông đã giúp tổ chức một ủy ban hành động chính trị để hỗ trợ “ứng viên tổng thống tiềm năng”, Thống đốc Ron DeSantis của tiểu bang Florida nếu Trump không tranh cử, nhưng gần đây ông đã tạm dừng kế hoạch đó khi nhìn thấy vị thế quá mạnh của Trump.
Thomas tin rằng Trump sẽ cố lấy lại ghế tổng thống nên vào thời điểm này nếu cứ tiếp tục đầu tư vào “kế hoạch dự phòng” DeSantis sẽ là một điều “ngốc nghếch”. Ông nhấn mạnh: Vụ FBI tìm kiếm tại Mar-a-Lago đã biến Trump thành nạn nhân và nuôi dưỡng không khí sôi sục “chúng ta chống lại chúng nó” trong lực lượng “fan cứng” của Trump. DeSantis (sẽ tái tranh cử thống đốc trong năm nay và không loại trừ khả năng tranh cử lần nữa vào năm 2024) sẽ xuất hiện tại cuộc vận động với các ứng cử viên GOP ở tiểu bang Arizona vào cuối tuần này để bảo vệ Trump.
Những cảnh báo trong GOP
Tuy nhiên, một số chiến lược gia GOP đã lên tiếng cảnh báo về ảnh hưởng của Trump, lo ngại việc ông ủng hộ các ứng cử viên ít có khả năng chiến thắng đối thủ Dân chủ trong các cuộc đua quan trọng. Khi nói đến bầu cử giữa nhiệm kỳ, ảnh hưởng của Trump trong đảng (cũng là chủ đề tranh luận của các đảng viên GOP kể từ khi ông rời nhiệm sở và sau vụ tấn công Điện Capitol) được một số đảng viên GOP xem là “có thể mang lại những rủi ro ngắn hạn cho đảng”.
Sự tích cực của Trump cũng gây chia rẽ trong đảng khiến nỗ lực giành lại quyền kiểm soát Quốc hội của GOP thêm khó khăn. Hy vọng chiến thắng của GOP chủ yếu dựa vào sự bất bình của dân chúng về lạm phát, tội phạm hoành hành và các vấn đề khác. Whit Ayres, một chuyên viên thăm dò ý kiến của GOP nhận xét: “Có những ứng cử viên nghiệp dư GOP chưa được thử thách chính trị và chưa từng tranh cử trước khi đại diện đảng trong các cuộc đua quan trọng tại Thượng viện. Tôi xem đây là sự mạo hiểm.
Thành tích duy nhất của những người này là đứng về phía Trump và được Trump ủng hộ. Trong quá khứ đã có nhiều ghế Thượng viện GOP bị mất chỉ vì các ứng viên yếu kém, ngay cả trong những kỳ bầu cử mà GOP đang có nhiều lợi thế”. Ví dụ trường hợp “chật vật lách qua khung cửa hẹp” của ứng viên Mehmet Oz ở Pennsylvania và Herschel Walker ở Georgia.
Những cuộc đua này diễn ra trong bối cảnh cuộc tìm kiếm Mar-a-Lago của FBI và hệ quả của nó. Trump đặt câu hỏi về tính hợp pháp của “cuộc đột kích”, cáo buộc đó là một “cuộc tấn công chính trị”. Nhưng nhiều đảng viên GOP bắt đầu bảo vệ FBI mạnh mẽ hơn. Ngày 17 Tháng Tám, cựu Phó Tổng thống Mike Pence nay trở thành đối thủ của Trump phát biểu tại New Hampshire rằng các cuộc tấn công nhằm vào FBI là “không có cơ sở” và “những lời kêu gọi giải trừ FBI cũng sai, như lời kêu gọi giải trừ cảnh sát”.
Bà Cheney tranh cử tổng thống?
Trong một bài phát biểu chấp nhận thua, bà Cheney đã cảnh báo về thời điểm nguy hiểm đối với nền dân chủ Mỹ và bà thề “sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để đảm bảo Trump không bao giờ ở bất cứ đâu gần Phòng Bầu dục nữa”. Từ lâu, phe bảo thủ chống Trump đã thảo luận về khả năng Cheney tranh cử tổng thống để tấn công Trump hoặc chia phiếu của cựu tổng thống. Họ cũng nhắc nhở là dù Trump đã ghi được nhiều chiến thắng trong các cuộc bầu cử sơ bộ trong đảng, ông vẫn đang bị các rắc rối pháp lý và chính trị truy đuổi, với nhiều cuộc điều tra cấp liên bang và tiểu bang.
Trong một chương trình “Today” của NBC, bà Cheney nói rằng mình sẽ quyết định tranh cử hay không vào những tháng tới. Ngay sau thất bại, bà đã đệ đơn lên Ủy ban Bầu cử Liên bang để thành lập một PAC (Uỷ ban Hành động Chính trị) cho một “Nhiệm vụ vĩ đại”. Theo nhận định của The Washington Post, nhìn chung, nhiều người đồng ý rằng, kết quả thất cử của bà Cheney (con gái của cựu Phó Tổng thống Dick Cheney) báo hiệu một điều gì đó lớn hơn về lộ trình sẽ đi của GOP.
Evan McMullin, một ứng cử viên Thượng viện độc lập ở tiểu bang Utah được các cử tri Dân chủ xem là chống Trump, nhận định: “Đây là một dấu hiệu rõ ràng nền cộng hòa Mỹ sẽ chỉ tồn tại nếu các đảng viên Cộng hòa, Dân chủ và các đảng độc lập đặt quyền lợi đất nước lên trên đảng phái và cùng tham gia bảo vệ nó. Không đảng nào có đủ số phiếu cần thiết để làm điều đó một mình”.
Dù thế nào, cái bóng quá lớn vẫn còn bao phủ của Trump là một thực tế. Các đảng viên Dân chủ từng theo dõi cuộc chiến nội bộ GOP, với hy vọng cử tri sẽ “loại bỏ” những người được Trump ủng hộ, đã thật sự bất ngờ trước thất bại liên tục của những ứng cử viên Cộng hòa chỉ trích Trump. Dân biểu Anthony Sabatini (Cộng hoà-Florida), người tranh cử cuộc bầu cử sơ bộ ở Florida vào tuần tới, nhận định: “Cuộc đua Wyoming (giữa hai ứng cử viên GOP Liz Cheney và Harriet Hageman) đã trở thành cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc về tương lai GOP.
