Những chiếc xe buýt chạy điện đầu tiên chở học sinh của các trường học ở Hoa Kỳ bắt đầu hoạt động cách đây một thập niên, tại ba khu học chánh ở California.
Xe chạy điện, đương nhiên sẽ ít gây ồn ào, ít mùi hôi và không dơ nhiều so với những chiếc xe buýt chạy bằng động cơ diesel mà trẻ em và phụ huynh thường sử dụng. Tuy nhiên, dù công nghệ đã có sẵn trong suốt những năm qua, tính đến cuối năm 2023, có chưa đến 1% trong số 489,000 xe buýt trường học ở Hoa Kỳ chạy bằng điện.
Điều đó có nghĩa, gần như tất cả các xe buýt chở nhiều trẻ em trên toàn quốc đến trường vẫn chạy bằng nhiên liệu thải chất gây ô nhiễm vào không khí và là một trong những tác nhân gây ung thư. Theo AP.
Nhưng có thể đang thay đổi gì không? Theo Sáng kiến Xe buýt điện Trường học (Electric School Bus Initiative) của Viện Tài nguyên Thế giới (World Resources Institute-WRI) số lượng xe buýt trường học chạy điện trên đường hoặc theo đơn đặt hàng trên toàn quốc đã tăng hơn gấp ba lần trong hai năm qua.
Tính ra, số học sinh đi xe buýt điện tăng gấp 10 lần – từ khoảng 20,000 năm 2020 lên 200,000 trong ba năm sau, theo WRI. Số lượng tiểu bang có luật hoặc mục tiêu về xe buýt điện cũng tăng từ 2 lên 14 trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm ngoái.
Tuy nhiên, các bậc phụ huynh, những người ủng hộ và các tổ chức vẫn phải đối mặt với một số thách thức trong việc mua xe buýt điện trường học điện ở những nơi khác.
Alicia Cox, một bà mẹ hai con ở Jackson, Wyoming, cho biết: “Vấn đề chỉ là phá bỏ những rào cản.”
Wyoming là tiểu bang duy nhất không có một quận nào có xe buýt điện hoạt động hoặc đã đặt hàng mua xe buýt điện.
Con trai của Cox, học sinh lớp Hai, thường đi xe buýt diesel đến trường. Với tư cách là giám đốc điều hành của Yellowstone-Teton Clean Cities, một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào giao thông bền vững, cô thường xuyên kêu gọi các khu học chánh, người quản lý đội xe, các tổ chức phi lợi nhuận và nhiều cơ quan khác thực hiện chuyển đổi. Nhưng cho đến nay mọi nơi vẫn… bình chân như vại.
Phụ huynh, người ủng hộ và khu học chánh ở đây cho biết, một trong những thách thức lớn nhất vẫn là chi phí. Ngay cả khi tiết kiệm nhiên liệu và bảo trì như xe buýt điện, chi phí vẫn đắt gấp hai đến ba lần so với xe buýt chạy bằng dầu diesel.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường (Environmental Protection Agency-EPA) đang triển khai quỹ trị giá $5 tỷ dành cho xe buýt không phát thải theo luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng của chính quyền Biden, được thông qua vào năm 2021. Gần 440 khoản tài trợ và giảm giá với tổng trị giá $1.8 tỷ đã được giải ngân để thay thế hàng nghìn xe buýt tại các khu học chánh ở Mỹ.
Christine Koester, giám đốc Chương trình Xe buýt Trường học Sạch (Clean School Bus Program) tại EPA, cho biết nhu cầu về số tiền này rất “đáng khích lệ.” Ngoài tiền liên bang, những người ủng hộ đã thúc đẩy thành công việc nhận được tiền từ các nguồn như khoản giải quyết khí thải của Volkswagen được phân bổ cho xe buýt điện.
Đối với những quận hạt không nhận được tài trợ, có một số lựa chọn thuê xe buýt điện từ các công ty ký hợp đồng cung cấp xe buýt và thiết bị với giá cả phải chăng.
Giám đốc truyền thông David Mustonen cho biết, Trường Công lập Dearborn – một quận đô thị Detroit, nơi 70% gia đình có thu nhập thấp – đã sẵn sàng khám phá công nghệ mới khi bắt đầu vận hành chiếc xe buýt điện đầu tiên vào Tháng Mười Hai năm 2022.
Tuy được mua bằng khoản trợ cấp liên bang có trị giá $300,000, nhưng xe buýt điện chỉ hoạt động được khoảng vỏn vẹn ba tháng, sau đó thì “đắp chiếu” vì phải bảo hành. Điều đó không ngăn cản Dearborn tiếp tục bổ sung thêm 18 xe nữa, nhưng đó là rủi ro mà những người khác có thể không muốn chấp nhận.
Các rào cản khác trong quá trình chuyển đổi sang sử dụng xe buýt điện là các quận hạt mất nhiều thời gian để phê duyệt; việc giao xe có thể bị trì hoãn và xe buýt điện có thể yêu cầu tăng cường nguồn điện cho bộ sạc.
Wyoming từ chối tài trợ từ EPA vì lo lắng về thời gian chạy có lâu được không, và có bền không ở thời tiết lạnh giá. Cox cho biết các trường học và các nhà quản lý đội xe nói mặc dù động cơ diesel không sạch bằng xe điện, nhưng nó vẫn “hoàn thành công việc” của mình tốt.
Ngay cả khi các quận hạt đồng ý mua xe buýt trường học điện, nhiều nơi cũng tiếp tục mua song song xe buýt diesel mới. Nhiều địa phương không quan tâm, vì họ không có tiền sắm xe, chỉ đi thuê mà thôi.
Việc thay đổi xe chở học sinh bằng xe buýt điện, xem ra cũng không dễ dàng thực hiện.
