Từ Tháng Tư 2003 đến nay, tại vùng Little Saigon thuộc Quận Cam, California, nơi mệnh danh là thủ đô của cộng đồng người Việt tự do đang sống bên ngoài Việt Nam, có Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ ở thành phố Westminster.
Tượng đài được hình thành để tưởng nhớ tình đồng minh Việt-Mỹ trong chiến tranh Việt Nam, cùng vinh danh sự hy sinh cao quí của những tử sĩ đã chiến đấu và nằm xuống để bảo vệ chánh nghĩa tự do.
Trung tâm Tượng Đài là hai tượng bằng đồng của một người lính Mỹ và một người lính Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa trong quân phục tác chiến đứng kề vai nhau trong thế dũng mãnh và can trường, trên nền đá cẩm thạch đen dưới hai trụ cao treo quốc kỳ Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa. Dưới quốc kỳ Hoa Kỳ là lá cờ màu đen tượng trưng cho những quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt Nam. Dưới chân tượng của hai người lính là một hồ nước nhỏ với chiếc lư hương lớn có lửa cháy suốt ngày đêm như một ngọn đuốc, tạo cho Tượng Đài một không khí vừa linh thiêng vừa bi tráng lúc về đêm. Từ tháng Tư 2017, phiên bản của Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ tại Westminster, California, cao 24 inch, do điêu khắc gia Nguyễn Tuấn sáng tác, đã được đưa đến Ngũ Giác Đài ở thủ đô Washington, DC và trưng bày vĩnh viễn tại đây.
Trong khuôn viên Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ Westminster còn có Bia Tưởng Niệm Tử Sĩ Hoàng Sa và Bia Tưởng Niệm Tháng Tư Đen với hình của Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, Thiếu Tướng Phạm Văn Phú, Chuẩn Tướng Lê Văn Hưng, Chuẩn Tướng Trần Văn Hai, Chuẩn Tướng Lê Nguyên Vỹ, Đại Tá Hồ Ngọc Cẩn và Trung Tá Cảnh Sát Quốc Gia Nguyễn Văn Long, cùng với tên họ của một số quân nhân Việt Nam Cộng Hòa và chiến sĩ vô danh đã anh dũng hy sinh trong những ngày giờ sau cùng của tháng Tư 1975. (Trung Tá Nguyễn Văn Long là người không chấp nhận lệnh đầu hàng vào trưa ngày 30 tháng Tư 1975, đã dùng súng lục nhỏ bắn vào đầu tự sát ngay dưới chân tượng Thủy Quân Lục Chiến đối diện tòa nhà Quốc Hội ở đầu đường Lê Lợi Sàigòn).
Đối với tập thể người Việt Tự Do tại miền Nam California và rất nhiều người Việt từ phương xa khi có dịp về thăm Little Saigon, Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ Westminster là chốn linh thiêng để thờ kính và thắp lên những nén hương hay đặt vòng hoa tưởng niệm vong linh các anh hùng tử sĩ đã từng sát cánh bên nhau trong cuộc chiến bảo vệ Tự Do cho miền Nam Việt Nam trước Tháng Tư, 1975.
Từ hàng chục năm nay, đặc biệt là vào ngày 30 tháng Tư hàng năm mà cộng đồng người Việt Tự Do ở hải ngoại còn gọi là Tháng Tư Đen, nơi này đã thường xuyên diễn ra những buổi chào cờ Việt Nam Cộng Hòa và tưởng niệm những người đã chết vì lý tưởng Tự Do, góp phần duy trì niềm tin của cộng đồng vào chính nghĩa Tự Do.
Tuy nhiên, trong thời điểm 30 tháng Tư vừa qua, tại Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ Westminster đã xảy ra một sự kiện đáng buồn gây tổn thương cho sự thiêng liêng và tôn kính của Tượng Đài, cũng như ý nghĩa cao đẹp của Tháng Tư Đen: Đó là buổi tưởng niệm 50 năm Tháng Tư Đen do Học Khu Đại Học Coast Community College District (CCCD) tổ chức vào ngày 29 tháng Tư 2025 vừa qua.
Một tấm hình đăng kèm trong bài báo cho thấy khoảng 40 người tham dự cùng đứng thành ba hàng ngang trước Tượng Đài với khí thế vui mừng lộ rõ trên các gương mặt qua những nụ cười tươi vui và hớn hở. Phía sau lưng của những vị này là tượng đồng của hai người lính Việt và Mỹ, với lá Quốc Kỳ Việt Nam Cộng Hòa đang được treo rủ vào dịp tháng Tư Đen để tỏ lòng tôn kính anh linh những tử sĩ đã chết trong cuộc chiến bảo vệ Tự Do của miền Nam Việt Nam. Đặc biệt trong tấm hình còn cho thấy hai người Việt Nam đứng tại hàng đầu, một nam và một nữ, đã đưa nắm đấm lên trong lúc tươi cười rất phấn khởi như đang ăn mừng một thắng lợi to lớn nào đó.
Vào thời điểm đánh dấu 50 năm của biến cố 30 Tháng Tư vừa qua, gíữa lúc đảng Cộng Sản Việt Nam hân hoan tổ chức diễn hành quy mô và bắn pháo bông tại nhiều nơi trong nước để ăn mừng chiến thắng, tấm hình chụp những vị đại diện Học Khu Đại Học CCCD tươi cười rạng rỡ và đưa nắm đấm lên trong buổi tưởng niệm Tháng Tư Đen tại Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ Westminster với lá cờ Việt Nam Cộng Hòa đang được treo rủ ngay phía sau, dầu chỉ là do vô tình hay vì bất cứ nguyên nhân nào, cũng đã là một sự nghịch lý và trớ trêu vô cùng đáng tiếc đối với cộng đồng người Việt Tự Do tại vùng Little Saigon cũng như ở khắp hải ngoại.
Ngoài ra, còn có một tấm hình khác với chú thích “Cô Michelle Đỗ, đại diện Giám Sát Viên Janet Nguyễn, trao tặng bằng tưởng lục đến ông Phú Nguyễn và ông Whitney Yamamura” (Ông Yamamura là hiệu trưởng Học Khu Đại Học CCCD). Hình này cũng được chụp dưới tượng đồng của hai người lính Việt và Mỹ, với lá Quốc Kỳ Việt Nam Cộng Hòa đang được treo rủ nhân dịp Tháng Tư Đen.
Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ dầu ở bất kỳ nơi đâu, là nơi linh thiêng để vinh danh những người lính đã hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ miền Nam Việt Nam trước đây. Cộng đồng người Việt Tự Do có thể dùng nơi này để bày tỏ sự biết ơn đối với thân nhân, hậu duệ của những anh hùng đã vị quốc vong thân, hoặc những cá nhân hay tổ chức đã góp công sức xây dựng Tượng Đài, giúp cộng đồng có nơi vinh danh và tưởng nhớ anh linh những người đã bỏ mình vì lý tưởng Tự Do. Và Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ Westminter nhất định không thể là nơi trao bằng tưởng lục ca tụng những người hay tổ chức không hề có hy sinh gì trong cuộc chiến đấu cho Tự Do của miền Nam Việt Nam trước đây, hay không đóng góp gì cho việc xây dựng một Tượng Đài đã hiện diện giữa lòng Little Saigon từ suốt 22 năm qua. Và sự kiện này càng không thể xảy ra trong cột mốc tưởng niệm Tháng Tư Đen lần thứ 50.
Cho đến hôm nay, ngoài Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ tại Westminster thuộc miền Nam California, rất nhiều tượng đài tương tự đã được cộng đồng người Việt Tự Do hình thành tại nhiều thành phố trên khắp Hoa Kỳ. Tại Australia, nhiều đài chiến sĩ Úc-Việt cũng đã được hình thành từ lâu nay ở những thành phố có đông sự hiện diện của người Việt Tự Do. Tại Canada, công trình xây dựng Trụ Đài Tưởng Niệm Cựu Chiến binh Canada và Đồng minh cũng đang được cộng đồng người Việt Tự Do hoàn thành tại Calgary, Alberta.
Tóm lại, từ những đáng tiếc và hệ lụy đã xảy ra tại Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ Westminster trong buổi tưởng niệm Tháng Tư Đen do Học Khu Đại Học CCCD tổ chức hôm 29 tháng Tư 2025 như vừa nói trên, mong rằng cộng đồng người Việt Tự Do khắp nơi ở hải ngoại – với sự soi sáng của Hồn Thiêng Sông Núi Việt Nam và anh linh hàng lớp anh hùng tử sĩ đã chết vì chính nghĩa Tự Do – sẽ rút được những kinh nghệm cần thiết để bảo vệ sự thiêng liêng của các Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ, cùng với ý nghĩa cao quý của ngày 30 tháng Tư, sẽ luôn mãi là một ngày đau buồn của rất nhiều người Việt yêu chuộng Tự Do.
(Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả)