Con đường tiến tới chức tổng bí thư của Tô Lâm tương đối chông chênh bởi vì ông có khá nhiều kẻ thù khi làm thiên lôi cho Tổng Trọng, từ vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, bắt các bí tư tỉnh/thành, đến việc “đốn người” trong tứ trụ.
CSVN trong 19 tháng tới, từ bây giờ cho tới Đại Hội 14, còn lại bốn người tranh chức tổng bí thư gồm Nguyễn Phú Trọng, Tô Lâm, Phạm Minh Chính và Lương Cường.
Trọng muốn ngồi thêm nhiệm kỳ thứ tư, nhưng lần này ông sẽ gặp nhiều khó khăn hơn là lần trước ở Đại Hội 13, khi ông phá vỡ luật chơi để ngồi thêm nhiệm kỳ thứ ba. Lúc đó ông úp mở là, có thể không ngồi hết nhiệm kỳ năm năm để tạo hy vọng cho những người chống đối, cho họ ảo tưởng là chỉ cần kiên nhẫn thêm chừng hai năm nữa.
Nhưng bây giờ thì hoàn cảnh đã khác. Có ba chướng ngại lớn mà ông phải đương đầu so với lần trước.
Thứ nhất là sức khỏe của ông càng ngày càng tệ hơn trước đây và điều này ai cũng thấy.
Thứ hai là các phe nhóm đã chờ đợi năm năm, các lãnh tụ của họ đã mỏi mòn và cũng đã lớn tuổi, không thể chờ đợi thêm được nữa.
Thứ ba là họ không còn tin Trọng nữa và có thể ông phải ở trong tình huống “ba chọi một, không chột cũng què.”
Vì thế, từ nay cho đến Tháng Một 2026 có thể sẽ có xì-căng-đan nổ ra cho ông Trọng. Ông có thể bị khui ra vụ Ciputra khi làm bí thư Hà Nội, bởi vụ Võ Văn Thưởng xảy ra 13 năm còn khui ra được (Phúc Sơn 2011) thì chuyện Ciputra (2003-2007) vẫn có thể bị khui ra. Việc ông tiếp tục ngồi lại chỉ là một sự bất ổn chính trị.
Ông Tô Lâm vừa vào trong tứ trụ. Phe công an có năm người trong Bộ Chính Trị nhưng họ rời công an đã lâu, không chặc chẽ như ba người bên quân đội. Hơn nữa, bốn người vừa được đưa vào Bộ Chính Trị không có người nào của phe Tô Lâm. Vì vậy, những cuộc bỏ phiếu trong Bộ Chính Trị thì ông ở thế thua.
Con đường tiến tới chức tổng bí thư của ông tương đối chông chênh bởi vì ông có khá nhiều kẻ thù khi làm thiên lôi cho Trọng, từ vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, bắt các bí thư tỉnh/thành, đến việc đốn người trong tứ trụ…
Khi lấy phiếu tín nhiệm đối với 44 nhân sự cấp cao do Quốc hội phê chuẩn và bổ nhiệm, được công bố ngày 25 Tháng Mười 2023, Tô Lâm có số phiếu “tín nhiệm thấp” nhiều nhất.
Qua việc ông trực tiếp bổ nhiệm lãnh đạo công an tỉnh thành, ông có thể đã xây dựng được thế lực trong Bộ Công An nên hồ sơ tham nhũng của các ủy viên Ban Chấp Hành Trung Ương vẫn còn là một thứ sinh tử phù để họ bỏ phiếu ủng hộ ông, cho dù tân bộ trưởng công an là ai.
Nếu không có sức mạnh này thì ông sẽ không thắng nổi.
Hơn nữa, việc tướng công an lên làm tổng bí thư thì chưa có tiền lệ, nó chỉ có tiền lệ bên phía quân đội như trường hợp của Lê Khả Phiêu.
Do ông Lâm không nắm được Bộ Công An, thì từ đây cho đến đại hội, sân sau của ông là tập đoàn Xuân Cầu của gia đình ông Tô Dũng sẽ bị chiếu tướng. Đó là chưa kể vụ bảo kê cho Mobifone mua AVG và nhận hối lộ của Phạm Nhật Vũ, vụ Slovakia truy tố, vụ ăn bò dát vàng Tháng Mười Một 2021.
Trong trò chơi quyền lực của đảng CSVN, có hai vũ khí được sử dụng để chiến thắng, đó là vận dụng cương lĩnh-nghị quyết và sức mạnh bạo lực.
Nhìn qua thế trận thì nếu Tô Lâm chơi game cương lĩnh-nghị quyết thì chắc chắn ông sẽ thua. Ông có thể đi theo bước của người tiền nhiệm Nguyễn Xuân Phúc, Võ Văn Thưởng.
Phạm Minh Chính – trước khi sử dụng Hiến Pháp 2013 đề nghị Quốc Hội miễn nhiệm bộ trưởng của Tô Lâm thì làm kẻ ngồi hàng rào hay “tọa sơn quan hổ đấu,” nên được lợi thế là không có nhiều kẻ thù. Nhưng lưỡi gươm AIC-Nguyễn Thị Thanh Nhàn vẫn còn treo lơ lửng.
Ông Chính có được lợi thế là phe của ông Nguyễn Tấn Dũng hậu thuẫn, ông đang nắm quyền lực số hai trong tứ trụ, cho nên dù không tranh được chức tổng bí thư thì ông cũng có thể thỏa hiệp với một trong ba nguời còn lại để họ thắng tổng bí thư.
Lương Cường, đại tướng, hiện là thường trực Ban Bí Thư. Tuy ông trong quân đội nhưng phục vụ mặt chính trị của đảng và chưa bị điều tiếng gì. Do đảng đang chấp nhận hy sinh sự phát triển kinh tế để giữ vững an ninh đảng trị, kềm chế phía nhà nước đang giàu lên, tham nhũng và tự diễn biến, nên ông Cường có lợi thế hơn ông Chính.
Vì vậy, nếu không có gì xảy ra, từ bây giờ cho tới Đại Hội 14, cán cân có chiều hướng nghiêng về phía ông Cường. Ông có thể đi từ thường trực ban bí thư thẳng lên tổng bí thư như tiền lệ đã xảy ra với Lê Khả Phiêu.
Khuynh hướng của đảng hiện giờ là muốn ổn định chính trị theo nguyên tắc “đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý” trong bối cảnh nhà nước càng ngày càng bị vuột ra khỏi tầm tay của đảng do đầu tư ngoại quốc càng ngày càng nhiều, tiền ồ ạt vào tay nhà nước, tham nhũng tràn lan, chủ nghĩa xã hội mất hết ý nghĩa, điều mà ông Trọng than thở là “giặc nội xâm” và “tự diễn biến từ bên trong và từ bên trên.”
Để đi theo lối mòn cũ, đảng phải cậy dựa vào an ninh và quân đội. Bộ Chính Trị hiện giờ có 16 người thì hết tám người, tức là một nửa xuất thân từ phía an ninh quân đội, phía đại diện cho nhà nước thì hết sức là yếu ớt và thiểu số, chỉ chừng ba người.
Với những tiền đề như vậy thì có thể nói là ông Lương Cường có lợi thế nhất nếu ông Trọng bước ra khỏi cuộc chơi.
