Philippines tổ chức bầu cử tổng thống sáu năm một lần. Với việc Hiến pháp giới hạn tổng thống chỉ được ngồi ghế nguyên thủ một nhiệm kỳ, Tổng thống đương nhiệm Rodrigo Duterte không thể tái tranh cử. Cuộc thăm dò Pulse Asia Research được thực hiện vào Tháng Ba cho thấy cựu Thượng nghị sĩ Ferdinand Marcos Jr., thường được gọi là “Bongbong”, hiện nằm đầu bảng với tỷ lệ ủng hộ 56%. Phó Tổng thống Leni Robredo đứng thứ hai với 24%, Thị trưởng Manila Isko Moreno với 8% và Thượng nghị sĩ Manny Pacquiao với 6%.
Ở Philippines, chẳng ai không biết Bongbong (với khoảng 5.8 triệu người theo dõi Facebook). Nhân vật này là hậu duệ một gia đình nổi tiếng nhất lịch sử Philippines. Bongbong cũng từng lăn lộn nhiều năm ở Quốc hội với tư cách dân biểu lẫn thượng nghị sĩ. Ở Philippines ngày nay, nơi cử tri trẻ chiếm đa số, nhiều người không còn nhớ gì về những vụ vi phạm nhân quyền và cuộc cách mạng Sức mạnh Nhân dân năm 1986 hạ bệ Ferdinand Marcos – cha của Bongbong. Cần nhắc lại, Ủy ban tranh đấu nhân quyền Philippines cho biết, có hơn 11,000 nạn nhân của các vụ vi phạm nhân quyền trong giai đoạn 1972-1986, trong đó có khoảng 2,300 người chết và 1,900 trường hợp tra tấn.
Ứng cử viên Isko Moreno – một cựu diễn viên, xuất thân từ quận Tondo nghèo của Manila – hiện là thị trưởng của thủ đô Philippines. Isko Moreno vài năm nay đã giúp cải thiện vệ sinh công cộng, nhà ở và chỉnh trang đô thị. Moreno cam kết nếu được bầu làm tổng thống, ông sẽ tăng cường các dịch vụ xã hội và cơ sở hạ tầng quốc gia, đồng thời thúc đẩy sự phát triển các thành phố lớn khác. Võ sĩ huyền thoại Manny Pacquiao cũng nằm trong bốn ứng cử viên hàng đầu. Pacquiao thề dập tắt tham nhũng…
Trung Quốc đang chú ý đến cuộc bầu cử Philippines. Bất chấp quan hệ đồng minh lâu đời của Philippines với Mỹ và cũng bất chấp những vấn đề tranh chấp chủ quyền tại các hòn đảo ở Biển Đông, Tổng thống Rodrigo Duterte luôn thân thiện với Bắc Kinh. Về phần mình, ứng cử viên Leni Robredo nhấn mạnh tầm quan trọng vấn đề lãnh thổ. Cần nhắc lại, năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực ở The Hague đã ra phán quyết dựa trên Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, nói rằng tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với hầu như toàn bộ Biển Đông là không có cơ sở trong luật pháp quốc tế. Gọi phán quyết của Tòa trọng tài là “lá bài thuyết phục các quốc gia khác giúp đỡ chúng ta và cùng chúng ta ngăn chặn Trung Quốc xâm phạm lãnh thổ quốc gia”, Robredo tỏ ra cứng rắn đối với Trung Quốc.
Với ứng cử viên Moreno, ông được coi là người sẵn sàng làm việc với các công ty Trung Quốc trong việc phát triển các nguồn năng lượng ở Biển Đông. Nếu đắc cử, Moreno có thể đặt nặng vấn đề thương mại khi nói đến quan hệ với Bắc Kinh. Trong khi đó, ứng cử viên Pacquiao đề xuất thành lập một hội đồng chính phủ để thảo luận về hòa bình với Trung Quốc nhằm tăng cường hợp tác với nước này. “Dù thỏa thuận của chúng ta với Trung Quốc là gì thì điều đó cũng không được chà đạp lên quyền của người dân Philippines. Chúng ta mong muốn trở thành bạn của tất cả quốc gia”.
Với Bongbong, nếu nhân vật này đắc cử tổng thống, xem như Philippines sẽ chứng kiến một Rodrigo Duterte thứ hai – trong vấn đề bang giao với Bắc Kinh. Bongbong chẳng hề che giấu quan điểm thân Trung Quốc. Ngay sau khi nộp hồ sơ tranh cử tổng thống vào Tháng Mười 2021, Bongbong đã đến thăm Đại sứ quán Trung Quốc. Bắc Kinh, trong thực tế, đã “đầu tư” mạnh vào lá bài chính trị Bongbong.
Năm 2007, Bộ Ngoại giao Trung Quốc thành lập Lãnh sự quán tại Laoag (thủ phủ tỉnh Ilocos Norte – tỉnh quê nhà của Bongbong, nơi đương sự giành ghế Phó Tỉnh trưởng năm 1980 khi 23 tuổi). Theo Nikkei Asia, từ đó đến nay, vô số cơ quan nhà nước và công ty Trung Quốc thường xuyên quyên góp thực phẩm, vật tư y tế và hàng hóa cho chính quyền tỉnh Ilocos Norte, mà không cần thông qua chính quyền trung ương (Manila)! Tỉnh Sơn Đông, kết hợp với Đại sứ quán Trung Quốc, liên tục tặng vật tư y tế cho Ilocos Norte. Tháng Mười 2021, Đại sứ quán Trung Quốc và Lãnh sự quán Trung Quốc tại Laoag đã tặng 107 tấn gạo cho 10 tỉnh khắp Philippines. Gia đình Marcos tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển các khoản quyên góp này.
Gia đình Marcos nói chung và Bongbong nói riêng đã thắt chặt quan hệ Trung Quốc tại địa bàn nhà Ilocos Norte. Cần nhắc lại, gia đình Marcos đã cai trị Ilocos Norte trong nhiều thập niên qua. Imee Marcos, em gái của Bongbong, từng là Cựu thống đốc của tỉnh và hiện là thành viên Thượng viện Philippines. Con trai của Imee Marcos, Matthew Manotoc, là đương kim Tỉnh trưởng Ilocos Norte; trong khi Michael Keon (người anh em họ của Bongbong) là đương kim Thị trưởng Laoag. Loạt bộ máy chính quyền địa phương khác trong địa bàn Ilocos Norte đều là những người thuộc “băng nhóm” Marcos. Nói cách khác, chẳng nơi nào ở Philippines có bang giao với Trung Quốc mạnh bằng Ilocos Norte – từ giáo dục, buôn bán nông sản đến năng lượng. Dữ liệu của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Philippines cho thấy có 217 công ty mới (chủ đầu tư là Trung Quốc) đổ bộ ào ạt vào Ilocos Norte từ năm 2001 đến năm 2018…
Lập trường rõ ràng của Marcos Jr-Bongbong khiến Bắc Kinh hài lòng. Trong cuộc gặp Bongbong vào năm ngoái, Đại sứ Trung Quốc tại Manila Hoàng Khê Liên (Huang Xilian) đã hết lời ca ngợi Bongbong. Chỉ vào tấm hình trong Tòa đại sứ Trung Quốc ở Manila, Hoàng Khê Liên nói: “Treo trên tường là những bức ảnh ghi lại khoảnh khắc lịch sử mối quan hệ Trung Quốc-Philippines, trong đó có bức hình lịch sử ghi lại cảnh Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai và Tổng thống Philippines Ferdinand E. Marcos ký Thông cáo chung về Thiết lập Quan hệ Ngoại giao giữa hai quốc gia chúng ta vào ngày 9 Tháng Sáu 1975”…
