Bên ngoài các ga tàu điện ngầm, số người tìm cách trốn khỏi đất nước tăng lên theo từng phút. Những người may mắn có vé chờ đến nơi trú ẩn họ tin sẽ an toàn trong cuộc chiến. Một nhóm người đang cân nhắc phải làm gì tại một đất nước Ukraine rất khác chỉ sau một đêm.
Gần như ngay lập tức, hàng triệu người dân Ukraine bị mất phương hướng khi quân đội Nga bất ngờ mở cuộc xâm nhập bằng đường bộ và đường biển, tràn qua một số làn ranh biên giới, bắn đạn pháo và nã tên lửa vào các thành phố và làng mạc. Đây là cuộc tấn công mà ít người Ukraine dự đoán sẽ xảy ra và nếu có sẽ không phải ở quy mô này. Trong nhiều tuần qua, tổng thống của họ, Volodymyr Zelensky và các cố vấn của ông đã hạ thấp khả năng Nga tấn công, thậm chí còn phàn nàn Mỹ và các nước châu Âu “làm to chuyện” khi cứ cảnh báo mãi về một cuộc tấn công sớm. Vì vậy, không hề có kế hoạch sơ tán và một chiến lược toàn diện để giữ cho người dân được an toàn trong trường hợp xe tăng Nga và tên lửa Nga lao tới.
Vào đêm trước khi Nga xâm lược, các nhà hàng và quán bar vẫn chật cứng khách ăn mặc đẹp. Nhiều cư dân tham dự buổi biểu diễn opera hoặc cùng gia đình đi dạo qua một nhà thờ cổ xây dựng cách nay hàng thế kỷ ở thủ đô Kyiv. Máy bay đưa người đến Ukraine luôn kín chỗ. Đến Thứ Năm, nỗi sợ hãi của cả một quốc gia có thể dễ dàng nhìn thấy từ hàng dài người xếp hàng trước các máy ATM, ngân hàng, trạm xăng và cửa hàng tạp hóa để mua gom nhu yếu phẩm. Nỗi sợ hãi cũng thể hiện bằng cảnh kẹt cứng giao thông với những gia đình nhồi nhét trên xe hơi để rời thủ đô và các thành phố lớn gần biên giới Nga một cách tuyệt vọng. Các bến xe buýt đông nghẹt người mang theo những thứ ít ỏi nhét trong vali nhỏ kiên nhẫn chờ đợi.
Tại ga tàu ở thủ đô Kyiv, hàng chục người nước ngoài cuống cuồng tìm cách mua vé. Nhiều sinh viên, trong đó có 15 người Nepal sợ kẹt lại Kyiv. Tony Desmond, 25 tuổi, người Nam Phi cố đến thành phố Lviv ở phía Tây với hy vọng nhận được sự hỗ trợ từ Đại sứ quán Mỹ vừa chuyển đến đây. Desmond, sinh viên kỹ thuật máy tính, nhận định: “Đây không chỉ là một cuộc chiến tranh bình thường mà là từ nước Nga, một cường quốc quân sự. Nỗi sợ hãi lớn nhất của tôi là chết”. Sinh viên đại học Ayman Elharchi, 21 tuổi; và Hamza Mrita, 19 tuổi, gốc Maroc, từ Kharkiv đến Kyiv vào sáng sớm Thứ Năm với hy vọng đến kịp Lviv, nơi họ tin rằng an toàn hơn.
Đến chạng vạng tối, một khung cảnh yên tĩnh kỳ lạ bao trùm khắp khu vực trung tâm của thủ đô. Tại một điểm dừng giao thông bốn chiều bên ngoài nhà hát opera Kyiv lịch sử, các làn đường thường chật cứng xe hơi nay trống rỗng và im lặng. Chỉ một số ít người vội vã đi qua. Trong khu phố Podil sang trọng, một trạm xăng thuộc số ít cơ sở kinh doanh vẫn còn mở cửa nhưng chỉ bán năm gallon cho mỗi khách hàng. Các nhân viên phát cờ Ukraine cho những người đang xếp hàng dài chờ đợi để nâng cao sức chiến đấu.
Tại thành phố Kharkiv lớn thứ hai của Ukraine chỉ cách biên giới Nga 25 dặm, hàng trăm cư dân tụ tập tại các ga tàu điện ngầm bất chấp đạn pháo Nga nổ ầm ầm phía trên. Kharkiv từ lâu đã được xem là mục tiêu của người Nga vì thành phố nằm gần biên giới và phần lớn dân số nói tiếng Nga. Bên trong một ga tàu điện ngầm, nhiều người ngồi dọc cầu thang. Có người trải thảm yoga và tấm đắp trên sàn. Trẻ em chơi game trên điện thoại di động trong khi người lớn cập nhật tin tức mới nhất. Xe đẩy, vật nuôi rải rác.
Oksana Nipogodneyeva, 46 tuổi, chuẩn bị qua đêm tại sân ga tàu điện ngầm với mẹ và hai con gái nói: “Tôi thức dậy và chứng kiến một thực tế mới. Những kẻ từng gọi chúng tôi là ‘đất nước anh em’ đang thực hiện hành động này. Đó là một kiểu phản bội mà bạn không thể hiểu được”. Những đợt pháo kích dồn dập tiếp tục sau khi màn đêm buông xuống. Tiếng máy bay chiến đấu trên đầu vang lên khắp khu vực trung tâm thành phố. Cách đó hàng trăm dặm, tại khu vực biên giới với Ba Lan, từng đoàn người Ukraine cõng những đứa trẻ trên vai và kéo theo những chiếc vali vượt biên giới. Kẹt xe dài gần 10 km khiến nhiều người đi bộ hàng dặm. Một người cho biết bị đánh thức bởi tiếng tên lửa và quyết định đã đến lúc chạy trốn. Khrystyna Spilnyk, 22 tuổi, đi bộ đến biên giới với mẹ sau khi bỏ xe bên lề đường nói: “Chúng tôi không ngờ mọi chuyện xảy ra nhanh như thế. Tôi thật sự căng thẳng và bối rối”. Các quan chức ở Ba Lan cho biết đã chuẩn bị tiếp đón khoảng một triệu người Ukraine. Ba Lan hiện có khoảng hai triệu người Ukraine định cư trước đó…
Tổng hợp từ Washington Post, New York Times và Reuters
