Đại úy Maksim Kuzminov thuộc Lực lượng Không quân Nga bay tới Ukraine bằng trực thăng vào tháng trước cho biết anh lái chiếc trực thăng Mi-8 bay thấp trên cánh đồng và tắt bộ phát đáp (transponder) để tránh bị phát hiện, thực hiện chiến dịch đào tẩu được lên kế hoạch trong nhiều tháng với cơ quan tình báo quân sự Ukraine (HUR).
Ngày 5 Tháng Chín, trong lần xuất hiện công khai đầu tiên tại một cuộc họp báo ở Ukraine, Kuzminov, 28 tuổi cho biết anh đã liên hệ với HUR vào cuối năm ngoái sau nhiều tháng trăn trở về việc Nga xâm lược Ukraine – Wall Street Journal cho biết.
Là phi công thuộc trung đoàn trực thăng 319 của quân đội Nga đóng tại vùng Primorsk thuộc vùng Viễn Đông của Nga, trọng trách của anh là vận chuyển quân đội và thiết bị đi khắp nước Nga. Khi chiến tranh bắt đầu, trong những điểm đến của Kuzminov có cả vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ở miền Nam Ukraine. Sau khi xác lập được mối liên lạc, HUR và Kuzminov thống nhất kế hoạch đào tẩu, theo đó anh sẽ bay trực thăng Mi-8 qua một hành lang an toàn vào Ukraine. Có hai quân nhân Nga có mặt trên trực thăng khởi hành từ Kursk ở miền Nam nước Nga nhưng không biết về kế hoạch.
Khi trực thăng đáp gần Vovchansk ở phía Đông Bắc Ukraine, hai người lính Nga bắt đầu hoảng sợ, nhảy ra khỏi chiếc trực thăng và chạy nhanh về phía biên giới trở lại Nga. Giám đốc HUR, Thiếu tướng Kyrylo Budanov cho truyền thông Ukraine biết, cả hai đều bị bắn chết. Chiến dịch đào tẩu thành công vào ngày 9 Tháng Tám là một thành công lớn của HUR. Đây là lần đầu tiên một phi công Nga đào tẩu kể từ khi Moscow phát động cuộc chiến cách nay 18 tháng. HUR so sánh cuộc đào tẩu với “Chiến dịch Diamond”, một điệp vụ kéo dài ba năm do cơ quan tình báo quốc gia Mossad khét tiếng của Israel tiến hành và kết thúc vào Tháng Tám, 1966 khi một kẻ đào ngũ thuộc Không quân Iraq lái chiếc MiG-21 do Liên Xô chế tạo đáp xuống Israel.
HUR quyết định tiến hành chiến dịch đào tẩu táo bạo vào ban ngày. Trước những bác bỏ của Nga về cuộc đào tẩu, ngày 3 Tháng Chín, cơ quan đã công bố một đoạn video về chuyến bay đào tẩu và các tình tiết liên lạc giữa HUR và Kuzminov, người đang muốn tìm cách trốn khỏi Nga.
“Khi nước mắt, đau khổ, sợ hãi phủ trùm mọi nơi và câu hỏi ‘Tại sao đất nước chúng ta lại cần đến cuộc chiến này?’ thì tôi hiểu đây là một tội ác và tôi sẽ không tham gia vào đó” – Kuzminov bộc bạch trong video bên cạnh hai quan chức HUR. Moscow chưa bình luận về đoạn băng nhưng kênh Telegram Fighterbomber của ngành hàng không quân sự Nga có kết nối với Lực lượng Không quân Nga khẳng định “đây là một câu chuyện không đáng tin cậy”.
Tin tức về việc Kuzminov đào tẩu đã thêm động lực cho Ukraine khi một cuộc phản công ở miền Nam bắt đầu đạt được tiến bộ khá hơn sau ba tháng chỉ đạt được những thành tựu hạn chế trước hệ thống phòng thủ kiên cố nhiều lớp của quân Nga.
Kuzminov sống khá thoải mái với mức lương cao và có hai căn hộ khi chiến tranh bắt đầu. Anh kể lại: “Vào cuối năm 2022, tôi viết thư cho đại diện của HUR trong một cuộc trò chuyện được mã hóa trên Telegram và bắt đầu thảo luận với họ về kế hoạch đánh cắp một chiếc trực thăng quân sự của Nga và hạ cánh xuống Ukraine”. Đến mùa hè, hai bên thống nhất được lộ trình bay, và chiều 9 Tháng Tám, anh đưa trực thăng rời căn cứ không quân ở Kursk và bay về phía khu vực Kharkov của Ukraine cùng với hai quân nhân Nga khác trên máy bay.
Trực thăng bay cách mặt đất chưa đầy 32 feet để tránh bị phát hiện, để chế độ im lặng vô tuyến nhưng vẫn bị nhắm bắn từ một hướng không xác định khi bay qua biên giới. HUR cho biết quân đội Ukraine vây quanh chiếc trực thăng vừa đáp, tìm thấy các tài liệu liên quan đến hoạt động quân sự của Nga cũng như bản hướng dẫn về các bộ phận trên máy bay.
Hiện Kuzminov đang xem xét các lựa chọn và sẽ lưu lại Ukraine trong tương lai gần, nơi anh được đảm bảo an toàn và nhận được $500,000 tiền thưởng theo qui định. Bất cứ quân nhân Nga nào đào tẩu sẽ được HUR đối xử tương tự, gồm cả khoản bồi thường tài chính cho các thiết bị của Nga mà họ chuyển cho Ukraine. Cha mẹ Kuzminov cũng ở cùng anh, nhưng không có thêm chi tiết về họ. Trong video của HUR, Kuzminov kêu gọi những người khác hãy noi gương mình.
